Zilyetliğin Kazanılması

Zilyetlik, bir malı kullanma, el altında bulundurma anlamına gelmektedir.

Zilyetlik, aslen, miras yolu ile devren ve tesissen olmak üzere dört şekilde kazanılır.

Zilyetliğin Aslen Kazanılması

Zilyetliğin devren kazanılmasının olmadığı hallerde aslen kazanma var olarak nitelendirilir. Mevcut zilyedin zilyetlik hakkını tanımamak suretiyle eşya üzerinde zilyetlik tesis edilmesi de aslen kazanmadır.

Örneğin, hırsızlık, gasp ve dolaysız zilyedin korkutularak (tehdit) zilyetliğin kazanılması da aslen kazanmadır.

Zilyetliğin Miras Yoluyla Kazanılması

Miras bırakanın malvarlığı, miras bırakan öldüğü anda herhangi bir işleme gerek kalmadan mirasçılara geçer.

Zilyetliğin Devren Kazanılması

Devren kazanma teslimli ve teslimsiz olmak üzere ikiye ayrılır.

Zilyetliğin Teslimli Kazanılması

Teslimli zilyetlikte, eşyanın karşı tarafa teslimi veya karşı tarafın önceki zilyedin rızasıyla şey üzerinde fiilî hâkimiyet kuracak duruma gelmesiyle devredilmiş olur.

Örneğin elinizdeki kitabı arkadaşınıza verdiğiniz takdirde zilyetlik arkadaşınıza geçmiş olur.

Zilyetliğin Teslimsiz Nakli

Zilyetliğin teslimsiz nakli de dolaysız zilyetliği kazandıran ve dolaylı zilyetliği kazandıran teslimsiz nakil olarak ikiye ayrılır:

Dolaysız Zilyetliği Kazandıran Teslimsiz Nakil

Eşya üzerinde dolaysız zilyetlik sürdüren kişinin zilyetlik sıfatının değişmesi kısa elden teslimdir. Kiracının kiracı olarak oturduğu evi satın alması örnek verilebilir.

Dolaylı Zilyetliği Kazandıran Teslimsiz Nakil

Bu kazanma da kendi içinde dörde ayrılır:

Hükmen Teslim

Bir üçüncü kişi veya zilyetliği devredenin, özel bir hukukî ilişkiye dayanarak zilyet olmaya devam etmesi durumunda zilyetlik, teslim gerçekleşmeksizin, hükmen teslim yolu ile kazanılmış olur (MK m. 979). Örneğin, maliki olarak oturduğu evi üçüncü bir kişiye satan ev sahibinin belli bir süre daha bu evde oturmaya devam etmesidir.

Zilyetliğin Havalesi

Eşya üzerinde dolaylı zilyet konumunda olan kişinin bu konumunu üçüncü bir kişiye devretmesine zilyetliğin havalesi denir. Bu durumda dolaysız zilyette herhangi bir değişiklik olmamaktadır.

Zilyetliğin Hazır Olmayanlar Arasında Devri

Doğrudan temsil ilişkilerinde yapılan işlemin hüküm ve sonuçları doğrudan doğruya temsil edilenin hukukî hâkimiyet alanında doğar. Bu anlamda, temsilciye yapılan teslim, temsil edilene yapılmış gibi zilyetliği geçirir. Temsilci doğrudan zilyetliği (başkası için zilyet) temsil edilen ise dolaylı zilyetliği kazanmış olur.

Bu şekilde zilyetliğin devri temsilcinin yetkisinin olmasına veya yetkisiz temsil durumlarında da temsil edilenin bu işleme icazet vermesine bağlıdır. Bu temsil ilişkisi iradî temsil olabileceği gibi kanunî temsil de olabilir.

Emtia Senetlerinin Teslimi Yoluyla Zilyetliğin Devri

Bir taşıyıcıya veya umumî mağazaya bırakılmış emtiayı temsil eden kıymetli evrakın teslimi, emtianın teslimi gibi sonuç doğurur (MK m. 980/I). Bu durumlarda emtia senedi teslim edildiği anda bu senedin temsil ettiği hak da teslim edilmiş olur. Ancak evrak teslim sözleşmesinin geçerli olması gerekir.

Zilyetliği Tesisen Kazanma

Önceden mevcut olmayan fer’i zilyetliğin ilk defa tesis edilmesi ve bu suretle de üçüncü bir kişiye fer’i zilyetliğin kazandırılması tesisen kazanma olarak nitelendirilir. Kişinin elindeki taşınır bir şeyi rehin olarak vermesi halinde rehin alan rehin zilyetliğini tesisen kazanmış olması örnek verilebilir.

Zilyetlik hakkına ilişkin dava ve işlemlerin takibinin vekil aracılığıyla yürütülmesi hak kaybının engellenmesi için oldukça önemlidir.  Ekin Hukuk Bürosu olarak alanında uzman avukat kadromuzla dava ve işlemlerinizi takip edebilmemiz için bizimle iletişim kurabilirsiniz.

Av. Ahmet EKİN & Şevval Asude DOĞAN