Yargı Örgütü
Anayasa madde 142’ye göre “Mahkemelerin kuruluşu, görev ve yetkileri, işleyişi, yargılama usulleri kanunla düzenlenir. Kanun dışındaki hiçbir düzenleyici işlemle mahkeme kurulamaz, kurulmuş mahkemelerin görevleri veya çalışma esasları değiştirilemez.
Yargı Yerleri Nelerdir?
Yargı yerleri ifadesi ile mahkemeler kastedilmektedir. Mahkeme geniş anlamda ve dar anlamda mahkeme olarak ikiye ayrılır. Dar anlamda mahkeme yalnızca devlet tarafından görevlendirilen ve haklı ile haksızı ayırma işlevine sahip yargı yerleridir. Geniş anlamda mahkeme ise yargı erkini kullanan kuruluşları ifade eder. Devlet mahkemeleri ve hakem mahkemeleri geniş anlamda mahkeme kavramının içinde yer almaktadır.
Tek Hakimli Mahkemeler Nelerdir?
Tek hakimin görev yaptığı mahkemeler tek hakimli (yargıçlı) mahkemeler olarak ifade edilir. Asiye hukuk, sulh hukuk, iş, aile, tüketici mahkemeleri tek hakimli mahkemelere örnek verilebilir.
Toplu Mahkemeler Nelerdir?
Toplu mahkemeler birden fazla hakimin görev yaptığı mahkemelerdir. Toplu mahkemelerde ön inceleme, tahkikat ve sözlü yargılama kurul tarafından gerçekleştirilirken tahkikat işlemlerinin icrası için kurul adına tek hakim de görevlendirilebilir.
İlk Derece Mahkemeleri Nelerdir?
İlk derece mahkemeleri bir uyuşmazlığı doğrudan ilk aşamada gören ve karara bağlayan mahkemelerdir.
Adli yargıda görevli ilk derece mahkemeleri:
- Sulh hukuk mahkemeleri,
- Asliye hukuk mahkemeleri,
- Özel kanunlar ile kurulmuş olan diğer hukuk mahkemeleri (iş, aile, kadastro, tüketici mahkemesi vb.)
Üst Derece Mahkemeleri Nelerdir?
Üst derece mahkemeleri, ilk derece mahkemelerinin son kararlarının denetimini yapar. Uyuşmazlık doğrudan görevli ilk derece mahkemesinde görülür ve karar bağlanır. Üst derece mahkemeleri ise verilen kararın hukuka ya da olaya uygunluğunun denetimini yapar.
Genel Ve Özel Görevli Mahkeme Ayrımı Nedir?
Kanunda aksine bir hüküm bulunmadığı takdirde aynı yargı kolu içindeki tüm dava ve işlere bakan mahkemelere genel görevli mahkemeler denir. Medeni usul hukukunda asliye hukuk ve sulh hukuk mahkemeleri genel görevli mahkemelerdir.
Belirli kişiler veya meslek grupları arasındaki ya da belirli türdeki uyuşmazlıklara bakmak üzere kurulan mahkemeler özel görevli mahkemelerdir. Özel görevli mahkemeler bir konudan uzmanlaşmış mahkemelerdir. İş, aile, tüketici, fikri ve sınai haklar hukuk mahkemeleri özel görevli mahkemelere örnek olarak gösterilebilir.
Genel görevli ve özel görevli mahkemeler arasındaki ilişki görev ilişkisidir.
Stj. Av. Atike KARAMAN & Av. Ahmet EKİN
