Yardım Nafakası Nedir? Şartları Nelerdir?

Yardım nafakası ekonomik durumu iyi olan aile bireylerinin ekonomik açıdan zorda olan verdiği destektir. Bu desteğin miktarının ne kadar olacağı konusunda hakim takdir yetkisine sahiptir. Yardım nafakasının temel amacı toplumu oluşturan ailenin birbirlerine bakma yükümlülüğünü yerine getirmesini sağlamaktır. Dolayısıyla yardım nafakası sadece belirli aile bireylerinden talep edilmektedir. Bunlar; altsoy (çocuk, torun gibi), üstsoy (anne, baba, büyükanne, dede gibi) ve kardeşlerdir.

Nafaka Yükümlüsü Kimdir?

Altsoy, üstsoy ve kardeşler yardım nafakası vermekle yükümlüdür. Evlatlık ile evlat edinenin de yardım nafakası yükümlülükleri vardır.

Yardım Nafakasının Şartları Nelerdir?

Yardım nafakası alabilmek için öncelikle derdest bir nafaka davası olmalıdır. Derdest davasının sonunda hâkim yardım nafakasına hükmedebilir aksi halde re’sen nafakaya hükmedemez.

Yardım nafakası talep eden kişi eğer bu nafakaya hükmedilmezse yoksulluğa düşecek bir kişi olmalıdır. Aksi halde ekonomik durumu iyi olan biri yardım nafakası talep edemez.

Yardım nafakasının kimden talep edileceği konusunda sıra oldukça önemlidir. Çocukları olan biri yardım nafakası için çocuklarından talepte bulunmadan kardeşlerine başvuramaz. Aksi halde açılacak davalar reddedilir.

Kardeşten nafaka talep edileceği zaman ise kardeşin ekonomik durumu nafaka talep eden kardeşe göre oldukça iyi olmalıdır.

Aile bağlarının ve birliğinin temelden sarılması durumunda nafaka yükümlülüğü ortadan kalkar.

Yardım Nafakasının Miktarına Nasıl Karar Verilir?

Yardım nafakasının temel amacı yoksulluğa düşecek kişinin yoksulluğa düşmesini engelleme ve geçimine katkıda bulunmaktır. Bu sebeple nafaka yükümlüsünü ekonomik olarak zorlamadan nafaka alacaklısının yoksulluğa düşmesini engelleyecek bir miktar olmalıdır. Bu sebeple hakim yardım nafakasının ne kadar olacağı, toplu ödeme yapılıp yapılmayacağı hususunda geniş bir takdir yetkisine sahiptir.

TMK Madde 365- Nafaka davası, mirasçılıktaki sıra göz önünde tutularak açılır.

Dava, davacının geçinmesi için gerekli ve karşı tarafın malî gücüne uygun bir yardım isteminden ibarettir.

Nafakanın, yükümlülerin bir veya bir kaçından istenmesi hakkaniyete aykırıysa hâkim, onların nafaka yükümlülüğünü azaltabilir veya kaldırabilir.

Dava, nafaka alacaklısına bakmakta olan resmî veya kamuya yararlı kurumlar tarafından da açılabilir.

Hâkim, istem hâlinde, irat biçiminde ödenmesine karar verilen nafakanın gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne miktarda ödeneceğini karara bağlayabilir.

Hâkimin karar kıldığı yardım nafakası miktarında değişiklik isteyen tarafın dava açması gerekmektedir.

Yardım Nafakasında Uygulanacak Usul Hükümleri Nelerdir?

Yardım nafakası davasında yetkili ve görevli mahkeme taraflardan birinin yerleşim yeri aile mahkemesidir.

Davacı yoksulluğa düşmüş olan ya da düşme tehlikesi olanlardır. Ayrıca nafaka alacaklısına bakmakta olan resmî veya kamuya yararlı kurumlar da davacı olabilir. Davalılar ise nafaka yükümlüsü kişilerdir.

Davacı yoksulluğunu, davalı ile arasındaki hasımlığı ispat etmek ile mükelleftir. Davalıya ise ödeme gücü noktasında ispat yükü binmektedir.

Yardım Nafakası Ne Zaman Başlar, Ne Zaman Biter?

Yardım nafakası davanın açıldığı tarihten itibaren işlemeye başlar. Tarafların ölmesi halinde aralarındaki nafaka ilişkisi son bulur. Eğer nafaka yükümlüsü ölürse nafaka alacaklısı başka bir nafaka yükümlüsünden talepte bulunabilir. Yoksulluk hali ortadan kalkmışsa ya da nafaka yükümlüsünün bakım gücü artık yoksa nafakanın sonlandırılması için mahkemeye başvurulması gerekmektedir.

Yardım Nafakasının Özellikleri Nelerdir?

Yardım nafakası ilişkisindeki alacaklılık kişiye bağlıdır mirasçıya geçmez.

Yardım nafakası alacağı ilama dayanmakta ise hiçbir şekilde haczedilemez.

Nafaka talebinin kişiye bağlı olmasından kaynaklı üçüncü kişiye devredilemez.

Nafaka borçlusu muaccel olmuş borcunu nafaka alacaklısından olan bir alacağı ile onun rızası dışında takasta bulunamaz.

Nafaka hakkından feragat edilemez fakat geçmiş dönemki nafaka alacakları ibra edilebilir.

Nafaka isteme hakkı kamu düzenine ilişkindir.

Ev Düzeni Nedir?

Geniş aile kavramının düzenlenmesi ile ev düzeni kavramı ortaya çıkmıştır.

TMK Madde 368- Birlikte yaşayan kimseler evin düzenine tâbidir. Bu düzenin kuruluşunda ev halkından her birinin yararı adil biçimde gözetilir.

Ev halkının her biri, özellikle öğrenimi, eğitimi, dinî inançları, meslek ve sanatı için gerekli özgürlükten yararlanır.

 Ev başkanı, birlikte yaşayanların evdeki eşyasını özenle korumak ve güvenlik altında bulundurmakla yükümlüdür.

Ev Başkanlığı Nedir?

Ev başkanlığından söz edebilmek için bir arada hukuki bir bağdan ya da bir akitten kaynaklı bir arada yaşamak ve bir otoriteye tabii olma koşulu aranır. Bu otoritenin kaynağı kanun, örf ve adet ya da akit olabilir.

TMK Madde 367- Aile hâlinde yaşayan birden çok kimsenin oluşturduğu topluluğun kanuna, sözleşmeye veya örfe göre belirlenen bir ev başkanı varsa, evi yönetme yetkisi ona ait olur. Evi yönetme yetkisi, kan veya kayın hısımlığı, işçilik, çıraklık veya benzeri sebeplerle ya da koruma ve gözetme ilişkisi içinde ev halkı olarak bir arada yaşayanların hepsini kapsar.

Ev başkanı ve ait düzeni kurmak, korumak ve devamlılığını sağlamak, eşyaların korunmasında özen göstermek, evde yaşayalar için gerekli gözetim ve özeni göstermek ile yükümlüdür.

Ev başkanının olağan sebep sorumluluğu vardır. Eğer bir zarar meydana gelirse gerekli dikkati ve özeni gösterseydi bile zararın meydana gelmesini engelleyemeyeceğini ispat ederse sorumluluktan kurtulur. Ev başkanı gerekli hallerde yetkili mahkemeden tedbir talep edebilir

TMK Madde 369- Ev başkanı, ev halkından olan küçüğün, kısıtlının, akıl hastalığı veya akıl zayıflığı bulunan kişinin verdiği zarardan, alışılmış şekilde durum ve koşulların gerektirdiği dikkatle onu gözetim altında bulundurduğunu veya bu dikkat ve özeni gösterseydi dahi zararın meydana gelmesini engelleyemeyeceğini ispat etmedikçe sorumludur. Ev başkanı, ev halkından akıl hastalığı veya akıl zayıflığı bulunanların kendilerini ya da başkalarını tehlikeye veya zarara düşürmemeleri için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür. Zorunluluk hâlinde gerekli önlemlerin alınmasını yetkili makamdan ister.

Altsoyun Denkleştirme Alacağı Nedir?

Ergin altsoy, emeklerini veya gelirlerini aileye adamışsa buna karşılık uygun bir tazminat talep edebilir. Ödenek tazminatın miktarı konusunda taraflar anlaşabilirler eğer anlaşamazlarsa hakim takdir yetkisini kullanarak uygun bir miktara karar verir.

TMK Madde 370- Ana ve baba veya büyük ana ve baba ile birlikte yaşayan ve emeklerini ya da gelirlerini aileye özgüleyen ergin altsoylar, buna karşılık uygun bir bedel isteyebilirler. Uyuşmazlık hâlinde hâkim, bedelin miktarı, güvence altına alınması ve ödeme şekli hakkında karar verir.

Alacaklı alacağını birlikte yaşama sona erdiyse, işletme el değiştirdiyse, borçluya karşı icra takibi yapıldıysa ve borçlu iflas ettiyse borçlunun sağlığında isteyebilir. Bu alacaklar için bir zamanaşımı süresi ön görülmemiştir. Altsoy borçlunun ölümü halinde talep edebileceği alacakları en geç terekenin paylaşım anına kadar istemelidir.

Aile Malları Nelerdir?

Aile Vakfı

Aile vakfı, kanunda sayılan giderlerine ilişkin gelir sağlamak amacı ile kanuna uygun olarak kurulan bir vakıftır.

TMK Madde 372- Aile bireylerinin eğitim ve öğrenimleri, donanım ve desteklenmeleri ve bunlara benzer amaçların gerektirdiği harcamaların yapılması için kişiler hukuku ve miras hukuku hükümleri uyarınca aile vakfı kurulabilir.

Fideikomisi yasağı TMK Madde 372/2 gereğince ‘’Bir malın veya hakkın başkalarına geçmemek üzere aynı soydan gelenlere kuşaktan kuşağa kalacak şekilde özgülenmesi yasaktır. Böyle bir özgülenme, vakıf kurma yoluyla da yapılamaz.’’ Şeklinde belirtilmiştir.

Aile Malları Ortaklığı

Aile mensubu kişilerin sahip oldukları gayrimenkul veya gayrimenkuller dâhil tüm mallarını ortaya koyarak ortaklık oluşturmasıdır.

Bu ortaklığın tüzel kişiliği yoktur. Bu sebeple doğan borçlardan doğrudan ortaklar sorumludur. Sorumluluğun türü müteselsil ve kişiseldir.

Ortaklık devam ettiği müddetçe ortaklar paylarını isteyemez.

Aile malları ortaklığı sözleşmesi noterde resmi şekilde yapılır. Sözleşmede ortakların adı ve imzası yanında ortak mallara dâhil olan mallar, varsa ortaklığın süresi, pay oranlarını, yöneticiyi belirtirler.

Elbirliğiyle ya da kazanç paylı olarak yönetilebilir.

Ortaklık ancak TMK madde 380’de sayılan nedenler ile sona erer.

TMK Madde 380- Aşağıdaki hâllerde ortaklık sona erer:

Bütün ortakların anlaşması veya feshin bildirilmesiyle,

Ortaklık süresi açıkça veya örtülü olarak uzatılmadığı takdirde sürenin bitmesiyle,

Ortaklardan birinin payının haczedilmesi ve satışının istenmesiyle,

Ortaklardan birinin iflâsıyla,

Ortaklardan birinin haklı sebebe dayanan istemiyle.

 

Aile Yurdu

Aile yurdu, mahkeme kararı ve tapuya şerh verilerek kurulur. Aile yurdunun kurulmasına itiraz süresi iki aydır.

Aile yurdunu kuran kişi buna istediği zaman son verebilir.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Fatma Mislina DİNÇER