Yabancı Yatırımcılar

Yabancı sermaye yatırımcısının ülkeye yatırım yaparken hedeflediği çeşitli amaçlar vardır. Öncelikle her yatırımcı gibi yabancı yatırımcılar da kar amacı gütmektedir. Bunun yanında yabancı sermaye yatırımcısı kalkınmakta olan ülke piyasasına girerek bu piyasayı elinde tutmak hedeflemiş olup kalkınmakta olan ülkedeki ham maddeleri kontrol altında tutarak ve bunlar işleyerek dünya piyasasına sürmek önde gelen amaçlarındandır.

Yabancı yatırımcılar kendilerine menfaat sağlamak isterken yatırım yaptıkları ülke yatırımcılardan yararlar beklemektedir. Bunlar; ülkeye yeni yatırımların yapılması, yeni teknolojinin ülkeye getirilmesi, yeni iş gücü alanlarının açılması, ülkede belirli malların üretilmesi yolu ile yaşam standardının yükseltilmesi, ihracatın arttırılması ve döviz girdisinin sağlanması ve sermaye piyasasının güçlenmesi olarak değerlendirilebilir.

Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu

Bir yatırımcının kendi ülkesi haricindeki bir ülkeye bağlı olan şirkete yaptığı yatırımlara doğrudan yabancı yatırım denir. Günümüzde en çok uygulanan şekli şirket evlilikleri (birleşmeleri) ve özelleştirmedir.

Türk hukukunda doğrudan yabancı sermaye yatırımlar 4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanunun amacı yabancı yatırımların özendirilmesi ve yabancı yatırımcıların hakları korumak olup yabancı yatırımların arttırılmasıdır.

Kimler Yabancı Yatırımcı Sayılır?

Türkiye’de doğrudan yatırım yapan;

• Yabancı ülke vatandaşı gerçek kişiler,
• Yurt dışında ikamet eden Türk vatandaşları,
• Yabancı ülkelerin kanunlarına göre kurulmuş tüzel kişiler ve uluslararası kuruluşlar yabancı yatırımcı olarak kabul edilmektedir.

Doğrudan Yabancı Yatırımlara İlişkin Esaslar

Doğrudan Yabancılar Yatırım Kanunu’nun 3. Maddesinde bentler halinde yabancı yatırımlara ilişkin genel esaslar düzenlenmiştir. Yatırım serbestisi ilkesi gereğince uluslararası antlaşmalar veya özel hükümlerle aksi öngörülmedikçe yabancı yatırımcılar tarafından Türkiye’de doğrudan yatırım yapılması serbesttir. Yabancı yatırımcılar, yerli yatırımcılara eşit muameleye tabi tutulacaklardır.

Doğrudan yabancı yatırımlar, kamu yararı gerekmedikçe ve karşılıkları ödenmedikçe kamulaştırılamaz veya devletleştiremez.

Söz konusu maddenin c bendi uyarınca, yabancı yatırımcılar, Türkiye’deki faaliyetlerinden doğan net kar, satış, tasfiye ve tazminat bedelleri, alacakları gibi bedelleri yurt dışına serbestçe transfer edebilecektir.

Yabancı yatırımcılar, ger türlü doğrudan yatırımdan kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümlenmesi için görevli ve yetkili mahkemelerin yanında ayriyeten milli ve milletlerarası tahkim veya diğer uyuşmazlık çözüm yollarına başvurabilirler.

Doğrudan Yabancı Yatırım Sayılacak Değerler

Yabancı yatırım olarak kabul edilecek değerler yurt dışından getirilecek ve yurt içinden sağlanan değerler olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Yurt dışından getirilen şirket menkul değerleri, makine ve teçhizat, fikri ve sınai mülkiyet hakları ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca alım satımı yapılan çevrilgen para şeklinde nakit sermaye doğrudan yabancı yatırım değerleri olarak kabul edilmiştir.

Yeniden yatırımda kullanılan kar, hasılat, para alacağı veya mali değeri olan yatırımla ilgili diğer haklar ile doğal kaynakların aranması ve çıkarılmasına ilişkin haklar da yurt içinden sağlanan değerler olarak kabul edilmektedir.

Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırım Yapmanın Hukuki Yolları

Yabancı yatırımcıların doğrudan yabancı yatırım değerleri ile Türkiye’ye hangi yollarla yatırım yapabileceği Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu’nda düzenlenmiştir. Yabancı yatırımcının Türkiye’de yatırım yapması çeşitli hukuksal yollar ve hukuksal olasılıklar öngörülmüştür.

Yabancı Yatırımcının Türkiye’de Türk Ortaklığı Kurması

Doğrudan Yabancı Kanunu Uygulama Yönetmeliği’nin 9. Maddesine göre, “Yabancı yatırımcının kurabilecekleri veya iştirak edebilecekleri şirketler, Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenen şirketler ile Türk Borçlar Kanunu’nda düzenlenen adi şirketlerdir.” Görüldüğü gibi sadece yabancıların ortak olacağı bir ortaklığın kurulmasına herhangi bir engel yoktur.

Yabancı yatırım; lisans, know-how, teknik yardım ve yönetim anlaşmaları, tek iş ve süreyle sınırlı olarak, idari imtiyaz sözleşmesi (Yap-İşlet-Devret) modeli ile ülkeye girebilir.

Yabancı Yatırımcının Bir Türk Ortaklığına Hisse Senetlerini Satın Alarak Katılması

Yabancı yatırımcının, menkul kıymet borsaları dışında hisse edimini veya menkul kıymet borsalarında en az %10 hisse oranı ya da aynı oranda oy hakkı sağlayan edinimler yoluyla mevcut bir şirkete ortak olabilir.

Yabancı Ortaklığın Türkiye’de Şube Açarak Yatırım Yapması

Yabancı ortaklıkların Türkiye’deki şubelerin merkezin vatandaşlığını taşırlar. Esas faaliyetlerini Türkiye’deki şubesinde toplaması halinde şube Türk şirketi haline getirilmezse kapatılması gerekmektedir.

Av. Mehmet Can CİVAN & Av. Ahmet EKİN