Uzlaştırma Muhakemesi Nedir?
Uzlaştırma, fail ve mağdurun yasal koşullar çerçevesinde anlaşması sebebiyle fail ile devlet arasındaki yargılamanın askıya alınması veya kaldırılması anlamına gelmektedir.
Uzlaştırmada uyuşmazlığın tarafı devlet olup fail ile mağdur sujedir, uzlaştırma kurumunun onarıcı olduğu görüşü mevcuttur
Uzlaştırma Koşulları Nelerdir?
- Uzlaştırma kapsamında bir suç mevcut olmalıdır. Uzlaştırma kapsamındaki suçlar Ceza Muhakemesi Kanununun 253. maddesinde şu şekilde sayılmıştır;
|
2016 yılında getirilen düzenlemeyle suça sürüklenen çocuklar bakımından uzlaştırma kapsamındaki suçlara ek olarak üst sınırı 3 yılı geçmeyen hapis veya adli para cezasını gerektiren suçlar bakımından da uzlaştırmaya gidilebileceği öngörülmüştür.
Uzlaştırma kapsamında olmayan suçlar ise şunlardır:
- Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı olsa bile cinsel dokunulmazlığa karşı suçlarda, uzlaştırma yoluna gidilemez.
- Uzlaştırma kapsamına giren bir suçun, bu kapsama girmeyen bir başka suçla birlikte aynı mağdura karşı işlenmiş olması hâlinde de uzlaşma hükümleri uygulanmaz.
- Kamu davası açılması için yeterli şüphenin bulunması gerekir.
- Önceden sonuçsuz kalmış bir uzlaştırma girişimi olmamalıdır.
- Şüpheli ile mağdur veya suçtan zarar gören uzlaştırma teklifini kabul etmelidir.
Uzlaştırma Usulü Nasıldır?
Soruşturma konusu suçun uzlaşmaya tâbi olması ve kamu davası açılması için yeterli şüphenin bulunması hâlinde, dosya uzlaştırma bürosuna gönderilir. Uzlaştırmacılar Adalet Bakanlığı tarafından belirlenen uzlaştırmacı listelerinden görevlendirilir. Hâkimin davaya bakamayacağı haller ile reddi sebepleri, uzlaştırmacı görevlendirilmesi ile ilgili olarak göz önünde bulundurulur
Görevlendirilen uzlaştırmacıya soruşturma dosyasında yer alan ve Cumhuriyet savcısınca uygun görülen belgelerin birer örneği verilir. Uzlaştırma bürosu uzlaştırmacıya, soruşturmanın gizliliği ilkesine uygun davranmakla yükümlü olduğunu hatırlatılır.
Uzlaştırmacı, dosya içindeki belgelerin birer örneği kendisine verildikten itibaren en geç otuz gün içinde uzlaştırma işlemlerini sonuçlandırır. Uzlaştırma bürosu bu süreyi her defasında yirmi günü geçmemek üzere en fazla iki kez daha uzatabilir.
Büro tarafından görevlendirilen uzlaştırmacı, şüpheli ile mağdur veya suçtan zarar görene uzlaşma teklifinde bulunur. Şüphelinin, mağdurun veya suçtan zarar görenin reşit olmaması halinde, uzlaşma teklifi kanunî temsilcilerine yapılır. Uzlaştırmacı, uzlaşma teklifini açıklamalı tebligat veya istinabe yoluyla da yapabilir.
Şüpheli, mağdur veya suçtan zarar gören, kendisine uzlaşma teklifinde bulunulduktan itibaren üç gün içinde kararını bildirmediği takdirde, teklifi reddetmiş sayılır.
Resmî mercilere beyan edilmiş olup da soruşturma dosyasında yer alan adreste bulunmama veya yurt dışında olma ya da başka bir nedenle mağdura, suçtan zarar görene, şüpheliye veya bunların kanunî temsilcisine ulaşılamaması halinde, uzlaştırma yoluna gidilmeksizin soruşturma sonuçlandırılır.
Uzlaştırma müzakereleri gizli olarak yürütülür. Uzlaştırma müzakerelerine şüpheli, mağdur, suçtan zarar gören, kanunî temsilci, müdafi ve vekil katılabilir. Şüpheli, mağdur veya suçtan zarar görenin kendisi veya kanunî temsilcisi ya da vekilinin müzakerelere katılmaktan imtina etmesi halinde, uzlaşmayı kabul etmemiş sayılır.
Uzlaştırma görüşmeleri sonucunda uzlaştırmacı bir rapor hazırlayarak kendisine verilen belgelerle beraber raporu uzlaştırma bürosuna teslim eder.
Uzlaşma teklifinin reddedilmesine rağmen, şüpheli ile mağdur veya suçtan zarar gören uzlaştıklarını gösteren belge ile en geç iddianamenin düzenlendiği tarihe kadar Cumhuriyet savcısına başvurarak uzlaştıklarını beyan edebilirler.
Uzlaşma sonucunda şüphelinin edimini yerine getirmesi halinde, hakkında kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilir. Edimin yerine getirilmesinin ileri tarihe bırakılması, takside bağlanması veya süreklilik arzetmesi halinde, şüpheli hakkında kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilir.
Kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararından sonra, uzlaşmanın gereklerinin yerine getirilmemesi halinde, kamu davası açılır.
Uzlaşmanın sağlanması halinde, soruşturma konusu suç nedeniyle tazminat davası açılamaz; açılmış olan davadan feragat edilmiş sayılır.
Müsadere Muhakemesi Nedir?
Müsadere bir malın mülkiyetinin devlete geçmesi sonucunu doğuran yaptırımdır. Müsadere; genel müsadere ve özel müsadere olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
Genel müsadere suçlunun taşınır veya taşınmaz bütün malvarlığının müsaderesidir. Anayasanın 38. maddesi gereğince genel müsadere yasaktır. Özel müsadere ise yalnızca belli malların müsaderesidir.
Asıl davanın açılmasıyla müsadere davası da açılmış olur. Ayrıca müsadereye ilişkin bir dava açılması gerekmez. Ancak müsadere kararı verilmesi gereken hâllerde, kamu davası açılmamış veya kamu davası açılmış olup da esasla beraber bir karar verilmemişse; karar verilmesi için, Cumhuriyet savcısı veya katılan, davayı görmeye yetkili mahkemeye başvurabilir.
Ayrı müsadere davası açmaya yalnızca Cumhuriyet savcısı veya katılan yetkilidir.
Suç konusu olmayıp sadece müsadereye tâbi bulunan eşyanın müsaderesine sulh ceza hâkimi tarafından duruşma yapılmaksızın karar verilir.
Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Ezgi YÜCEL
