Nişanlanmanın Sona Ermesi ve Sonuçları
Nişanlanmanın sona ermesi şu hallerde söz konusu olmaktadır:
Nişanlıların Birbirleriyle Ya Da Üçüncü Bir Kişi İle Evlenmeleri:
Nişanlılık bir evlenme vaadi olduğu için taraflar birbirleriyle evlenirse vaat gerçekleşmiş olacağından nişan akdi son bulur ve taraflar karı-koca olur. Tarafların birbirleriyle evlenmesi nişanlılığın normal sona erme nedenidir. Taraflardan birinin başkası ile evlenmesi halinde nişanlılık haksız olarak bozulmuş olur ve nişanı bozmanın sonuçları ortaya çıkar.
Tarafların Anlaşarak Nişan Akdinden Dönmesi:
Taraflar anlaşmalı ve karşılıklı olarak nişan akdini sona erdirebilirler. Nişanlılığı ortadan kaldıran bu anlaşmaya ikale denmektedir. Taraflar anlaşarak nişan akdinden döndüğü için tazminat talep edilemez fakat hediyelerin iadesini talep edebilirler.
TMK Madde 122- Nişanlılık evlenme dışındaki bir sebeple sona ererse, nişanlıların birbirlerine veya ana ve babanın ya da onlar gibi davrananların, diğer nişanlıya vermiş oldukları alışılmışın dışındaki hediyeler, verenler tarafından geri istenebilir. Hediye aynen veya mislen geri verilemiyorsa, sebepsiz zenginleşme hükümleri uygulanır.
Bozucu Şartın Gerçekleşmesi:
Nişanlılığın bozucu şarta bağlanması nişanlılığın geçerliliğini etkilemeyecektir. Nişanlılık bozucu şart gerçekleşene kadar sıhhatli bir biçimde kurulmuş olarak kabul edilecektir. Bozucu şart gerçekleştiği zaman nişan akdi, nişanlılık kendiliğinden sona erer.
Evlenmenin İmkânsızlaşması:
Taraflardan birinin gaipliğine karar vermesi ya da ölmesi durumunda nişan akdi kendiliğinden sonra erecektir. Hukukumuz evlilik için tarafların bir kadın bir erkek olması şartını koymuştur. Eğer taraflardan biri cinsiyet değiştirirse aynı cins olan iki kişi evlenemeyeceği için doğal olarak nişan akdi de geçersiz olacaktır.
Kesin Bir Evlenme Engelinin Ortaya Çıkması:
Nişanlı taraflardan birinin ayırt etme gücünü kaybetmesi ya da taraflar arasında hısımlık ilişkinin meydana gelmesi (nişanlı taraflardan birinin diğerini evlat edinmesi) sonucunda nişanlılık kendiliğinden sona erer.
Nişanın Bozma İle Sona Ermesi:
Nişan haklı bir sebep ile ya da haklı bir sebep olmaksızın dahi bozulabilir. Nişanlı taraflardan birisinin dürüstlük kuralına uygun davranmaması, karşı tarafın ailesinin ahlaken düşük olması, taraflardan birinin sık sık sarhoş olması haklı nedenle nişanı bozma koşullarını oluşturur. Nişanlılardan biri akdin haklı nedenle bozulması sebepleri oluşmadan akdi bozarsa nişan haksız olarak bozulmuş olur. Haklı bir nedeni olmadan nişanı bozan taraf, karşı tarafa tazminat ödeyecektir.
Nişanlılığın Sona Ermesinin Sonuçları Nelerdir?
Maddi Tazminat Talep Edebilme Hakkının Doğması:
Nişanı haksız yere bozan, kusuruyla nişanın bozulmasına yol açan taraftan şartların oluşması halinde karşı taraf uğradığı maddi kaybın giderilmesi için manevi tazminat talep eder. Nişanlılık vaat edilen gibi evlilik ile sonuçlanmamasından kaynaklı uğradığı zararları tazmin edeceği tazminat türü menfi tazminattır. Nişan akdi hiç yapılmamış olsaydı uğranılmayacak olan zararlardır.
TMK Madde 120- Nişanlılardan biri haklı bir sebep olmaksızın nişanı bozduğu veya nişan taraflardan birine yükletilebilen bir sebeple bozulduğu takdirde; kusuru olan taraf, diğerine dürüstlük kuralları çerçevesinde ve evlenme amacıyla yaptığı harcamalar ve katlandığı maddî fedakârlıklar karşılığında uygun bir tazminat vermekle yükümlüdür. Aynı kural nişan giderleri hakkında da uygulanır. Tazminat istemeye hakkı olan tarafın ana ve babası veya onlar gibi davranan kimseler de, aynı koşullar altında yaptıkları harcamalar için uygun bir tazminat isteyebilirler.
Manevi Tazminat Talep Edebilme Hakkının Doğması:
Nişan akdi tek taraflı sona erdirilmiş olmalı ve tazminat talep edece kişinin değil zararın doğmasından sorumlu olan, kişilik haklarını ihlal eden tarafın kusurlu olması gerekmektedir. Manevi tazminat davası nişan sona erdikten sonra bir yıl içinde açılmalıdır aksi halde zamanaşımına uğrayacaktır. Manevi tazminat sadece para olarak istenecektir.
TMK Madde 121- Nişanın bozulması yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevî tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir
Hediyelerin Geri Verilmesini Talep Edebilme Hakkı:
Nişanlıların birbirlerine, anneye, babaya veya anne baba gibi davranan diğer kişilere verilen alışılmışın dışındaki hediyeleri TMK madde 122’de belirtildiği gibi geri isteme hakkına sahiptir. Hediyelerin iadesinin talep edilebilmesi için kusur aranmamaktadır. Fakat hediye aynen ya da mislen geri verilmediği takdirde talep eden taraf sebepsiz zenginleşme hükümlerine başvuracaktır.
Nişanın Sona Ermesinden Doğan Taleplerde Zamanaşımı Ne Kadardır?
TMK Madde 123- Nişanlılığın sona ermesinden doğan dava hakları, sona ermenin üzerinden bir yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.
TMK madde 123’te belirtilen bir yıllık üre maddi ve manevi tazminat talepleri ile hediyelerin geri verilmesini kapsamaktadır. Sadece nişanlılar değil anne/baba ve onlar gibi davrananlar da zamanaşımı süresine tabiidir.
Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Fatma Mislina DİNÇER
