Nişanlanma Nedir? Nişanlanmanın Sonuçları Nelerdir?

Nişanlanma 4721 s. Türk Medeni Kanunu’na göre tarafların birbirine evlenmeyi vaat etmesiyle olur. Yani nişanlanma bir evlilik vaadidir.

Nişanlanmanın Kurucu Unsurları Nedir?

Karşılıklı Evlenme Vaadinin Olması

Nişanlanmanın gerçekleşebilmesi için tarafların vaatleri karşılıklı olmalıdır. Sadece bir tarafın evlenme vaadi ile nişanlanma gerçekleşmez. Nişanlanma vaadi herhangi bir şekle tabii olmadan tarafların açık ya da zımni irade açıklaması ile yapılabilmektedir. Taraflardan birinin nişanlanma arzusunu haberci ile karşı tarafa ilettirmesi tarafın irade açıklamasının geçerliliğini etkilemez.

Evlenmeyi Vaat Eden Tarafların Farklı Cinsiyetten Olması

TMK’da aynı cinsten tarafların nişanlanamayacağına dair bir hüküm bulunmamakta fakat TMK evlenecek tarafların bir kadın bir erkek olmasını ön görmüştür. Nişanlılık, evlilik vaadi olup evlenmeden önceki son aşamadır. Bu sebeple hukukumuza göre aynı cinsiyetteki kişilerin nişanlanması halinde nişanlılık kendiliğinden geçersiz olacaktır.

Nişanlanmanın Geçerlilik Şartları Nelerdir?

Ayırt Etme Gücüne Sahip Olmak

Bir kişinin akla uygun olarak davranması halinde o kişinin ayırt etme gücünün var olduğu kabul edilir.

TMK Madde 13-Yaşının küçüklüğü yüzünden veya akıl hastalığı, akıl zayıflığı, sarhoşluk ya da bunlara benzer sebeplerden biriyle akla uygun biçimde davranma yeteneğinden yoksun olmayan herkes, bu Kanuna göre ayırt etme gücüne sahiptir.

Nişanlanmanın geçerli olması için de bir kişinin nişanlılığın ne olduğunu, sonuçlarını vs. bilerek hareket etmesi gerekmektedir. Ayırt etme gücüne sahip olmayanlar geçerli bir irade açıklaması yapamayacağı için nişanlanma da geçerli olmayacak ve nişanlanmanın sonuçları meydana gelmeyecektir.

TMK Madde 15- Kanunda gösterilen ayrık durumlar saklı kalmak üzere, ayırt etme gücü bulunmayan kimsenin fiilleri hukukî sonuç doğurmaz.

Nişan akdi tarafların kişiye sıkı sıkı bağlı haklarını açıklamalarıyla doğar. Tam ehliyetsizler kendi irade açıklamaları ile nişan akdini gerçekleştiremeyecekleri gibi yasal temsilcilerinin aracılığıyla da nişan akdini gerçekleştiremezler.

Yasal Temsilcisinin Rızası Olmalıdır

Ayırt etme gücüne sahip küçük ve kısıtlıların yani sınırlı ehliyetsizlerin yasal temsilcilerinin rızası olması halinde nişan akdi geçerli olacaktır. Sınırlı ehliyetsiz ile tam ehliyetli nişanlandığı takdirde tam ehliyetli olan taraf nişan hem kişisel hem de mali sonuçları ile bağlıdır. Karşı tarafın ehliyetsizliğini bilmemesi tam ehliyetliyi sonuçlarla bağlılıktan kurtaramaz.

Nişan Akdi Emredici Hukuk Kurallarına, Ahlak Ve Adaba Aykırı Olmamalıdır

Türk hukuk sistemi tek eşliliği kabul eden bir sistem olması sebebi ile evlenme vaadi olan nişanlılıkta da tek nişanlılık esastır. Nişanlanın amacı iki nişanı aynı anda yürütmek ise ikinci nişan geçersizdir. Ayrıca insanları yanıltmak amacı ile yapılan muvazaalı (sahte) nişanlanmalar da hükümsüzdür.

Evlenme Engellerinin Bulunmaması Gerekmektedir

Akıl hastalığı, hısımlığın varlığı, evlatlık ilişkisinin bulunması evlenme engelidir. Evleneme vaadi evlenme engelleri mevcut olduğu takdirde yerine getirilemeyecektir.

Nişanlanma Şarta Ya Da Süreye Bağlanabilir Mi?

Nişanlılığın geciktirici ya da bozucu bir şarta bağlanması emredici hukuk kurallarına, ahlak ve adaba aykırılık teşkil etmez. Fakat şart emredici hukuk kurallarına, ahlak ve adaba aykırıysa şart geçerli olmaz. Taraflar nişanlanacakları zamana karar verip nişanlılığın başlayacağı tarihi seçme hususunda özgürdürler.  Bu sebeple taraflar aralarında bir süre belirleyerek o süre sonunda o gün nişanlanacaklarına karar verebilirler.

Nişanlılığın Hükümleri Nelerdir?

Nişan akdinin sağlıklı bir biçimde kurulması ile taraflar adına ortaya çıkan hak ve yükümlülükler vardır.

Nişanlanmadan Doğan Haklar Nelerdir?

• Şahitlikten, Hâkimlikten ve Hakemlikten Kaçınma Hakkı: Nişanlı çiftlerden birisinin davacı/davalı taraf olduğu dava sebebi ile şahitlikten, hâkimlik yapmaktan ve hakemlikten kaçınabilir.

HMK MADDE 34- (1) Hâkim, aşağıdaki hâllerde davaya bakamaz; talep olmasa bile çekinmek zorundadır: a) Kendisine ait olan veya doğrudan doğruya ya da dolayısıyla ilgili olduğu davada. b) Aralarında evlilik bağı kalksa bile eşinin davasında. c) Kendisi veya eşinin altsoy veya üstsoyunun davasında. ç) Kendisi ile arasında evlatlık bağı bulunanın davasında. d) Üçüncü derece de dâhil olmak üzere kan veya kendisini oluşturan evlilik bağı kalksa dahi kayın hısımlığı bulunanların davasında. e) Nişanlısının davasında. f) İki taraftan birinin vekili, vasisi, kayyımı veya yasal danışmanı sıfatıyla hareket ettiği davada.

HMK MADDE 248- (1) Aşağıdaki kimseler tanıklıktan çekinebilirler: a) İki taraftan birinin nişanlısı. b) Evlilik bağı ortadan kalkmış olsa dahi iki taraftan birinin eşi. c) Kendisi veya eşinin altsoy veya üstsoyu. ç) Taraflardan biri ile arasında evlatlık bağı bulunanlar. d) Üçüncü derece de dâhil olmak üzere kan veya kendisini oluşturan evlilik bağı ortadan kalkmış olsa dahi kayın hısımları. e) Koruyucu aile ve onların çocukları ile koruma altına alınan çocuk.

• Evlilik Sözleşmesi Yapabilme Hakkı: Nişanlılar evlenmeden önce ya da evlendikten sonra iki tarafın rızası ile evlilik sözleşmesi yapabilirler. Bu sözleşmenin kurulması için iki tarafın rızasının olması yeterlidir.
• Destekten Yoksun Kalma Tazminatı ve Maddi Manevi Tazminat İsteme Hakkı: Nişanlı taraflardan birinin haksız fiil sonucu zarar görmesi, ölmesi sonucunda tazminat davası açabilir. Sağ kalan nişanlının, müstakbel eşinin desteği azalmış ya da tamamen ortadan kalkmış olabilir. Bu sebeple desteği azalan ya da tamamen ortadan kalkan nişanlı haksız fiilden sorumlu olan kişi ya da kişilere TBK madde 56 gereği tazminat davası açabilir.
• Soybağı (Nesep) Hakkı: Taraflar henüz evlenmeden bir çocuk doğmuşsa, çocuğun babayla olan soybağının kurulması babalık davası ile ya da tanıma ile olacaktır. Babalık davasını anne veyahut çocuk açabilecektir.

TMK Madde 301- Çocuk ile baba arasındaki soybağının mahkemece belirlenmesini ana ve çocuk isteyebilirler. Dava babaya, baba ölmüşse mirasçılarına karşı açılır. Babalık davası, Cumhuriyet savcısına ve Hazineye; dava ana tarafından açılmışsa kayyıma; kayyım tarafından açılmışsa anaya ihbar edilir.

Nişanlanmadan Doğan Yükümlülükler Nelerdir?

• Evlenmeyi Gerçekleştirme Yükümlülüğü: Nişanla bir evlenme vaadi olduğu için nişanlılar evlilik için gerekli işlemlere başlamak ve sonunda sıhhatli bir biçimde evlilik akdini gerçekleştirmek ile yükümlüdürler.
• Sadakat Yükümlülüğü: Nişanlılık süreci ve nişanlılığın devamı olan evlilik süresince taraflar birbirine sadakatle yükümlüdürler.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Fatma Mislina DİNÇER