Nafaka Yükümlülüğünün İhlali Suçu ve Cezası
Nafaka, boşanma davası sürerken ya da boşanma davasının sona ermesinden sonra maddi zorluğa düşecek olan tarafa bağlanan ve her ay ödenmesi gereken para olarak tanımlanabilir.
Mahkemece verilen nafaka kararlarında nafaka yükümlülüsnünün nafakayı ödememesi halinde nafaka yükümlülüğünün ihlali söz konusu olur. Nafaka kararı, nafaka alacaklısı tarafından icraya konulduğu zaman , icraya koyulan nafakaya ödemeyen borçlu nafaka yükümlülüğünü ihlal etmiş sayılır.
Aleyhine hükmedilen nafaka tutarı borçlu tarafından ödenmediği takdirde nafaka yükümlülüğünün ihlali suçunu işlemiş olur. Nafaka yükümlülüğünün ihlali suçu İcra ve İflas Kanunu’nun 344. maddesinde düzenlenmiştir.
İcra ve İflas Kanunu’nun 344. Maddesine göre;
“(1) Nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilirse, borçlu tahliye edilir.
(2) Borçlunun, nafakanın kaldırılması veya azaltılması talebiyle dava açmış olması halinde, ileri sürdüğü sebepler göz önünde bulundurularak, tazyik hapsinin uygulanması bu davanın sonuna bırakılabilir.”
Nafaka yükümlüsü, hükmedilen nafakaya ödemedi takdirde alacaklının şikayeti ile tayzik hapsine mahkum edilir. Bu ceza ile nafaka borcunun tahsili amaçlanmıştır.
Nafaka Nedir?
Nafaka aile hukukundan doğan kişisel bir borçtur. Türk Medeni Kanunu kapsamında evlilik birliği içerisinde veya evlilik birliği sona erdikten sonra istenebilecek nafaka çeşitli mevcuttur.
Nafaka; tedbir nafakası, yoksulluk nafakası ve iştirak nafakası olmak üzere üçe ayrılmaktadır.
Tedbir nafakası, boşanma davası devam ederken, eşlerden birinin veya çocuğun muhtaç duruma düşmemesi ve hayatlarını idaem ettirebilmesi amacıyla gerekli olan maddi imkanlarını sağlamaktadır. Tedbir nafakası Türk Medeni Kanunu’nun 169. maddesinde düzenlenmiştir.
Yoksulluk nafakası Türk Medeni Kanunu’nun 175. maddesine düzenlenmiştir. Boşanma yüzünden yoksuluğa düşecek taraf, kusuru dahi olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan mali güçü oranında süresiz yoksulluk nafakası adı altında aylık ödenecek şeklide bir miktar para isteyebilir.
İştirak nafakası müşterek çocuklar lehine hükmedilen nafaka türüdür. İştirak nafakası, boşanma sonucunda velayetin verilmediği eşin, çocuğunun bakım ve eğitim giderleri için kendi gücü oranında çocuğuna vermiş olduğu parasal katkıyı ifade eder.
Nafaka Yükümlülüğünün İhlali Suçunun Koşulları
Nafaka yükümlülüğünü ihlali suçunun oluşması için ve nafaka yükümlülüsünün cezalandırılması için birtakim şartlar aranmaktadır. Bu şartlar aşağıda sayılmıştır:
- Mahkemece hükmedilen nafakaya ilişkin ilama veya ara kararına dayanılarak icra takibi yapılmış olmalıdır.
- Nafakanın ödenmesine ilişkin bir mahkeme kararın bulunmalı ve nafaka borcu maddi hukuk bakımından devam ediyor olması gerekir.
- Nafaka ilamı veya nafaka ödenmesine ilişkin ara karar icraya konulmuş olmalı ve nafaka borcunun ödenmesine ilişkin ödeme veya icra emrinin borçluya tebliğ edilmesi gerekir.
- Söz konusu nafaka borcu yerine getirilmemiş olması lazım.
- Aylık nafakaya hükmedilmesi durumunda ödeme ya da icra emrinin tebliği ile şikayet tarihi arasında işlenmiş en az bir aylık cari nafaka borcu bulunmalıdır.
- Cezayı ortadan kaldırılmasını gerektiren nedenler bulunmamalıdır.
Nafaka Yükümlülüğünün İhlali Suçunda Sanık ve Mağdur
Nafaka yükümlülüğünün ihlali davasında şikayetçi, lehine nafaka hükmedilen olan kişisidir. Bu kişiye nafaka alacaklısı da denmektedir. İcra takibinde alacaklı olarak görünen kişi yukarıda sayılan şartlar sağlandığı takdirde şiketçi olabilir.
Nafaka yükümlülüğünü ihlal eden ve nafaka ödemekle yükümlü olan kişi, nafaka yükümlülüğünün ihlali suçunda sanık olarak nitelendirilir.
Nafaka Yükümlüğünün İhlali Suçunda Yargılama ve Zamanaşımı
Nafaka alacaklısı yetkili ve görevli icra mahkemesine yazılı veya sözlü başvurusu ile şikayette bulunabilir. Nafaka yükümlülüğünün ihlali suçu, takibi şikayete bağlı bir suçtur olup re’sen kovuşturma yapılan bir suç değildir. Dolayısıyla cumhuriyet savcısına başvurarak ya da iddianame ile kamu davası açma şeklinde nafaka ödememe şikayeti yapılamaz.
Nafaka yükümlülüğüne ilişkin dava süresi İcra ve İflas Kanunu’nun 347. maddesinde düzenlenmiştir.
İcra ve İflas Kanunu’nun 347. maddesine göre, “Bu Bapta yer alan fiillerden dolayı şikâyet hakkı, fiilin öğrenildiği tarihten itibaren üç ay ve her halde fiilin işlendiği tarihten itibaren bir yıl geçmekle düşer.”
Söz konusu maddeden de anlaşılacağı üzere nafakaya ilişkin kararlara uymama şikyetinde zamanaşımı süresi üç aydır. İcra mahkemesinin verdiği tazyik hapsine ilişkin karar, kesinleştiği tarihten itibaren iki yıl geçtikten sonra yerine getirilmez.
Nafaka Ödememenin Cezası Nedir?
İcra ceza mahkemesinde yargılanan nafaka borçlusu, nafaka alacaklısına ödemesi gerektiği nafaka borcunu ödemediği anlaşıldığında mahkeme tarafından üç aya kadar tazyik hapsi ile cezalandırılır.
Hapis kararının uygulanmasına başladıktan sonra nafaka ödendiği takdirde borçlu tahliye edilir.
Tazyik hapsine mahkûm edilen kişinin cezası ertelenmez ve paraya çevrilmez. Bu suçta uzlaştırma hükümlerinin uygulanması mümkün değildir.
Tazyik hapsinin amacı kişinin yapmakla, vermekle ya da yapmamakla yükümlü olduğu şeyleri derhal yerine getirmesi sağlamaktır.
Nafaka Yükümlülüğünün İhlalinde Görevli ve Yetkili Mahkeme
İcra ve İflas Kanunu’nun 346. maddesi uyarınca, nafaka yükümlülüğünün ihlali şikayetine bakmakla görevli mahkeme İcra Ceza Mahkemesidir.
İcra ve İflas Kanunu’nun 348. maddesine göre, “Bu Bapta yer alan fiillerden dolayı yetkili icra mahkemesi, icra takibinin yapıldığı yerdeki mahkemedir.”
Söz konusu maddeden de anlaşılacağı üzere, nafaka yükümlülüğünün ihlali şikayetinde yetkili mahkeme icra takibinin yapıldığı yer mahkemesidir.
Av. Mehmet Can CİVAN & Av. Ahmet EKİN
