Mirastan Feragat Sözleşmesi Nedir?
Mirastan Feragat Sözleşmesi, mirasçının miras hakkının tamamından vazgeçmesi demektir. Miras feragat sözleşmesi Türk Medeni Kanunu’nun 528. maddesinde düzenlenmiştir.
Mirastan feragat sözleşmesi iki şekilde gerçekleştirilir:
- İvazlı Mirastan Feragat Sözleşmesi,
- İvazsız Mirastan Feragat Sözleşmesi.
İvazlı (karşılıklı) mirastan feragat sözleşmesinde, mirasçı bir menfaat elde etme karşılığında mirastan feragat etmektedir. İvazsız (karşılıksız) mirastan feragat sözleşmesinde ise mirasçının elde edeceği hiçbir menfaat bulunmamaktadır.
Mirastan Feragat ve Mirasın Reddinin Farkları Nelerdir?
Mirastan feragat; mirasçının miras hakkından vazgeçmesidir. Mirastan feragat edilmesi halinde, mirasçının tereke ile olan tüm hukuki bağı sonlanacaktır. Bu durumda, mirasçı miras bırakan önce ölmüş gibi terekenin dağıtılması söz konusu olacaktır.
Reddi Miras (Mirastan Ret) ise mirası istemeyen mirasçıların mirası tümden kabul etmemesi anlamına gelmektedir. Reddi miras için, miras bakanın vefat etmesi gerekir. Mirasçının beyanı bu durumda zorunludur. Önem arz eden husus ise, reddin açıkça zikredilmesi gerekmektedir. İlgili mahkeme tarafından mirastan ret kararı, mirasçının özel kütüğüne işlenir. Mirasın reddedilmesi için, mirasçının özellikle bir sebep belirtmesine gerek bulunmamaktadır. Mirastan ret, geri alınamaz.
Mirasın reddedilmesi için Türk Medeni Kanunu m. 606’da hak düşürücü süre öngörülmüştür. Bu süre, yasal mirasçının miras bırakanın vefatını öğrenmesinden itibaren 3 aydır. Söz konusu 3 aylık sürenin geçirilmesi halinde, reddi miras söz konusu olamayacaktır. Yine mirasçılar tarafından bazı malvarlıkları üzerinde tasarrufta bulunulmuş olması halinde de reddi miras söz konusu olamayacaktır. Mirasın reddi halinde ise, kalan miras, reddeden mirasçı ölmüş gibi paylaştırılmaya devam edilecektir. Mirasçının mirası kabul etmesi için herhangi bir eylemde bulunması gerekmez. Mirasçı açıkça mirası kabul ettiğini beyan etmiş ise reddetme hakkı ortadan kalkacaktır.
Mirastan Feragat Sözleşmesi Yapılırken Nelere Dikkat Edilmelidir?
Mirastan feragat sözleşmesi, yazılı olarak yapılmak zorundadır. Sözlü olarak yapılamaz.
Mirastan feragat sözleşmesinin geçerli olabilmesi için, söz konusu sözleşmenin resmi bir makam önünde yapılması gerekmektedir.
Ek olarak; mirastan feragat eden mirasçının alt soyunun tereke dışı tutulmasının istenmediği hallerde, sözleşmede bu hususa da özellikle değinilmelidir.
İvazlı(Karşılıklı) Mirastan Feragat Sözleşmesi
İvazlı (karşılıklı) mirastan feragat sözleşmesinde, mirastan feragat eden mirasçının menfaati bulunmaktadır. Bu halde, mirastan feragat eden mirasçının alt soyu içinde hüküm doğurmaktadır. Yani mirasçının mirasçıları da mirastan pay alamayacaklardır.
İvazlı mirastan feragat sözleşmesinde, mirasçının alt soyunun tereke üzerinde hakkı bulunduğu da kararlaştırılabilecektir.
İvazlı (karşılıklı) mirastan feragat sözleşmesinde, mirasçıya verilecek olan menfaat bir para veya alacak olabilir. Verilecek olan bu para veya alacağın, saklı pay oranından düşük olması halinde mirasçı denkleştirme usulüyle bunu talep edemez.
İvazsız(Karşılıksız) Mirastan Feragat Sözleşmesi
İvazsız (karşılıksız) mirastan feragat sözleşmesi, mirasçının herhangi bir menfaat elde etmeksizin mirastan feragat etmesidir. Bu halde mirasçı, miras bırakanın ölümünde sonra herhangi bir hak talep edemeyecektir.
İvazsız (karşılıksız) mirastan feragat sözleşmesinde, alt soyun miras hakkı devam eder. Bu durumda ivazsız olarak mirastan feragat eden mirasçı ölmüş gibi düşünülerek alt soyu ve diğer mirasçılar arasında terekenin paylaştırılması gerçekleştirilir.
Mirastan Feragat Sözleşmesinde Şekil
Mirastan feragat sözleşmesi mirasçı ve miras bırakan arasında düzenlenir. Bu sebeple mirasçı ve miras bırakanın;
- Ayırt etme gücüne sahip olması,
- Ergin olması,
- Kısıtlı olmaması gerekmektedir.
Mirastan feragat sözleşmesinin geçerli olabilmesi için, resmi olarak yazılı bir şekilde düzenlenmesi gerekmektedir. Yani mirasçı ve mirasbırakanın, noter huzurunda mirastan feragat sözleşmesi imzalaması gerekmektedir.
Mirastan Feragat Sözleşmesinin Hükümden Düşmesi
Miras bırakan ve mirasçının mirastan feragat sözleşmesinden dönmesi mümkündür. Mirastan feragat sözleşmesinden dönme, miras bırakan ve mirasçı yaşadığı sürece yapılabilir.
Mirastan feragat sözleşmesinden dönülmesi halinde, sözleşmenin tüm hükümleri ortadan kalkacaktır. Sözleşmenin ivazlı olması halinde, mirasçı herhangi bir para veya alacak almışsa, miras bırakana iade etmek zorundadır. Yine diğer mirasçılara bölünerek de söz konusu iadenin gerçekleştirilmesi mümkündür.
Mirastan feragat sözleşmesinin feshi ise resmi olarak yazılı şarta tabi değildir. Yazılı olarak taraflar arasında yapılması yeterlidir.
Mirastan feragat sözleşmesinin hüküm doğurmaması, iptal sebebiyle de olabilir. İptal sebebinin söz konusu olması için;
- Feragat sözleşmesinin şekle aykırı olması,
- Mirasçı ya da miras bırakanın ehil olmaması,
- Sözleşmenin irade sakatlığı (hata, hile, korkutma) ile yapılmış olması,
- Aşırı yararlanmanın söz konusu olması gerekli ve yeterlidir.
Söz konusu iptal sebeplerinden birinin varlığının öğrenilmesinden itibaren 1 yıl içerisinde, miras bırakanın son yerleşim yerinde dava açılarak sözleşmenin iptali istenebilecektir.
Mirastan Feragat Sözleşmelerine İlişkin Yargıtay Kararları
Mirastan feragat sözleşmesine ilişkin birkaç üst mahkeme içtihadına değinmemiz gerekirse;
Mirastan feragat sözleşmesinin şekline ilişkin Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararı:
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu
Esas: 2000/2-1307, Karar: 2000/1555, Karar Tarihi: 25.10.2000
“Taraflar arasındaki “senet iptali, iskat sebeplerinin oluştuğunun tesbiti” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Damal Asliye Hukuk Mahkemesince davanın reddine dair verilen 22/06/1999 gün ve 1998/32, 1999/25 sayılı kararın incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 2. Hukuk Dairesinin 02/03/2000 gün ve 2000/701-2747 sayılı ilamı ile; (…1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve özellikle ıskat sebeplerinin varlığı yönünden tesbit davası açılmayacağına göre (Y. 2. HD.nin 01/11/1990 ta. 3966-10175 sayılı kararı) davacının aşağıdaki bent kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yersizdir.
2 – Mirastan feragat sözleşmesi resmi vasiyet şeklinde yapılmadıkça muteber olmaz (MY. md. 475-492 Y. İç. B.K. 11/02/1959 ta. 16/14 S.K.). Taraflar arasındaki sözleşme adi yazılı olduğundan geçersizdir. Geçersiz sözleşmeye istinaden taraflar verdiklerini geri alacaklarına göre, senet iptali davasının (mirastan feragat sözleşmesinin iptali davasının) kabulü, miras payından feragat karşılığı verilen menkul malların ve hayvanların iadesine karar verilmesi gerekirken bu yönden de talebin reddi bozmayı gerektirmiştir…) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.
Temyiz Eden :Davacı
Hukuk Genel Kurulu’nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:
Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, bozma kararında açıklanan gerektirici nedenlere göre, Hukuk Genel Kurulu’nca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.”
Mirastan Feragat Sözleşmesinin İptaline İlişkin Yargıtay Kararı:
YARGITAY 8. HUKUK DAİRESİ
Esas Numarası: 2008/2053, Karar Numarası: 2008/3995, Karar Tarihi: 17.07.2008
“Dava, TMK’nın 528. maddesi uyarınca davacı ile miras bırakan arasında kurulan mirastan feragat sözleşmesinin iptali ve miras payının tanınması isteğine ilişkindir. Anılan hükme göre miras bırakan bir mirasçı ile karşılıksız veya karşılık sağlanarak böyle bir sözleşmeyi yapabilir. Davacı vekili, miras bırakan Fahrettin’in sözleşmenin kurulduğu tarihte yakalandığı hastalık nedeniyle fiil ehliyetine sahip olmadığını, hile yapılarak vekil edeninin hataya düşürüldüğünü, sözleşmede öngörülen paranın ödenmediğini ileri sürerek iptal ve tescil isteğinde bulunmuştur. ileri sürülen ehliyetsizlik ve rızayı ortadan kaldıran sebeplerin varlığı halinde, ehliyetsizlik halinde süreye bağlı olmaksızın, hata veya hile durumunda ise, bu olguların öğrenildiği, tehdidin etkisinden kurtulduğu andan itibaren buna maruz kalan taraf sözleşmenin feshini/iptalini isteyebilir. Diğer yönden bu sebeplerin her biri yalnız başına sözleşmenin iptali nedenleridir. Görülmekte olan davada miras bırakan Fahrettin’in dosya arasındaki Adli Tıp Kurumu’nca verilen rapor ve belgelere göre sözleşmenin yapıldığı tarihte fiil ehliyetine sahip olduğu belirlenmiş, bu husus ayrıca iptali istenilen sözleşme içeriğinden de anlaşılmıştır. Diğer yönden davacı hileye düşürülerek sözleşmenin düzenlendiği de kanıtlanmamıştır. Öngörülen 500.000 YTL bedelin miras bırakan Fahrettin tarafından davacıya ödendiği noterce düzenlenen sözleşmede belirtilmiş olup, belgenin aksi aynı güçte başka bir belge ile kanıtlanamadığı gibi, takdiri delillerle de bu yön doğrulanmamıştır. Yukarıdan beri yapılan açıklamalar, toplanan deliller ve dosya içeriği ile resmi biçimde düzenlenmiş bulunan sözleşme gözönünde tutularak, mahkemece yazılı gerekçelerle davanın reddine karar verilmiş olmasında kanuna aykırı bir yön görülmemiştir.”
Sonuç
Mirastan feragat sözleşmesi kişiye sıkı sıkıya bağlı ve resmi yazılı şekle tabi bir sözleşmedir. Söz konusu sözleşmenin hazırlanması, iptali ve hükümlerinin sonucu olarak herhangi bir hak kaybı yaşanması muhtemeldir. Ekin Hukuk Bürosu olarak, tecrübeli ve dinamik ekibimizle miras hukukuna ilişkin her türlü uyuşmazlıkta vekilliğinizi üstelenmemiz için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Av. Ahmet EKİN
