Merkeze Yardımcı Kuruluşlar Nelerdir

Merkeze yardımcı kuruluşlar Danıştay, Sayıştay ve Ekonomik Ve Sosyal Konsey olmak üzere üçe ayrılmaktadır.

Danıştay Nedir?

Danıştay Türkiye Cumhuriyeti anayasası ile görevlendirilmiş olan yüksek idare mahkemesi, danışma ve inceleme merciine verilen addır. Danıştay bağımsızdır. Danıştay’ın yönetimi ve temsili Danıştay’ın başkanına aittir. Ayrıca Danıştay’ın idari görevleri anayasada düzenlenmiştir.

Danıştay’ın Görevleri Nelerdir?

Danıştay’ın idari görevleri aşağıdaki gibidir.

• İmtiyaz şartlanma ve sözleşmeleri hakkında 2 ay içinde düşüncesini bildirmek.
• 2942 sayılı kamulaştırma kanununun 30. Maddesi kapsamında kamu tüzel kişileri arasında taşınmaz mal devrine karar vermek.
• Kanunlarında danıştaydan alınacağı yazılı olan düşüncelere ilişkin istekleri hakkında karar vermek.
• İl genel idareleri ve mahalli idarelerle alakalı kendisine gönderilen ve idari davaya konu olmayan işler hakkında karar vermek.
• Kanunlarda verilen diğer görevleri yerine getirmek.

Danıştay üyeleri, idari yargı hakim ve savcılığı, bakanlık, Cumhurbaşkanı yardımcılığı, bakan yardımcılığı, müsteşarlık, müsteşar yardımcılığı, elçilik, valilik, generallik, amirallik, TBMM genel sekreterliği, cumhurbaşkanlığı idari işler başkanlığı, düzenleyici ve denetleyici kurumu başkanlıkları, cumhurbaşkanlığı genel sekreterliğe, HSK genel sekreterliği, genel ve özel bütçeli dairelerde ya da kamu kuruluşlarında genel müdürlük ya da en az bu derecedeki tetkik ve Teftiş Kurulu başkanlıkları, yükseköğretim kurumlarında hukuk, iktisat, maliye, kamu yönetimi profesörlüğü, kamu kurum ve kuruluşlarının baş hukuk Müşavirliği, birinci hukuk Müşavirliği, hukuk hizmetleri Başkanlığı ve hukuk işleri Genel Müdürlüğü görevlerini yapan kişiler arasından seçilmektedir.

Danıştay üyeliğine seçilecek olan kişilerde aşağıdaki koşulların varlığı aranır.

İdari yargı hakim ve savcıları arasından seçilecek Danıştay üyeliğinde birinci sınıfa ayrıldıktan sonra en az 3 yıl bu görevde başarılı ile çalışmış olmaları ve birinci sınıfa ayrılma Niteliğini kaybetmemeleri gerekir.

İdari görevler arasından seçilecek Danıştay üyeliğinde ise idari görevlerden Danıştay üyeliğine seçileceklerin yüksek öğrenimlerini tamamladıktan sonra devlet hizmetlerinde 15 yıl çalışmış bulunmaları birinci derece aylığını kazanmış olmaları ve hakimliğin getirdiği ahlaka sahip olmaları gerekmektedir.

Danıştay Üyeleri Nasıl Seçilir?

Danıştay üyeleri 12 yıl için seçilir. Bir kişinin iki defa Danıştay üyesi seçilebilmesi mümkün değildir. Danıştay’da boşalan üyeliklerin dörtte üçü idari yargı, yargıç ve savcılığında, diğer dörtte biri ise diğer görevliler arasından seçilir.

İdari yargı, yargıç ve savcıları, hakimler ve savcılar kurulunca diğer görevlerde bulunanlar ise Cumhurbaşkanı tarafından Danıştay üyeliğine seçilir. Danıştay meslek mensuplarının kadro sayısı 116 olarak belirlenmiştir.

Danıştay’da 4 adet üye boşaldığında dördüncü üyeliğin boşaldığı tarihten itibaren en geç 3 gün içinde durum Danıştay Başkanlığı tarafından boşalan üyeliklerin idare ya da vergi dairesi üyeliği olduğu da belirtilmek suretiyle cumhurbaşkanına ve adalet bakanlığını duyurulur. Cumhurbaşkanı ve hakimler ve Savcılar Kurulu tarafından bu duyurudan sonra en geç 2 ay içinde seçim yapılır.

Sayıştay Nedir?

Sayıştay, kendisine verilmiş olan inceleme, denetleme ve kesin hükme bağlama işlerini yaparken işlevsel ve kurumsal bağımsızlığı olan bir kurum olarak ifade edilmektedir. Sayıştay anayasayla düzenlenmiştir. Aynı zamanda mali bir denetim organı ve hesap mahkemesidir.

Sayıştay genel bütçe içinde yer alır. Dolayısıyla ayrı bir kamu Tüzel kişiliği bulunmaz. Başkan ve üyeleri, Türkiye Büyük Millet meclisi tarafından seçilir. Yargısal nitelik taşıyan kararlarına karşı başka bir merciye itiraz edilebilmesi söz konusu değildir. Sayıştayı düzenlilik denetimi, performans denetimi ve sayıştay raporları şeklinde denetlemek mümkündür.

Sayıştay’ın Görevleri Nelerdir?

Kamu idarelerinin mali faaliyet karar ve işlemlerinin hesap verme sorumluluğu kapsamında denetler ve sonuçları hakkında TBMM’ye doğru yeterli zamanlı bilgi ve raporlar sunar.

Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin gelir gider ve mallarına ilişkin hesap ve işlemlerinin kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygun olup olmadığını denetler.

Genel uygunluk bildirimini Türkiye Büyük Millet meclisine sunar. Sayıştay’a ilgili kanun teklifleri hakkında görüş bildirir.

Kanunlarla verilen inceleme, denetleme ve hükme bağlama işlerini yapar.

Ekonomik ve Sosyal Konsey Nedir?

Ekonomik ve sosyal konseyin temel amacı, ekonomik ve sosyal politikalar oluşturulmasında toplumsal uzlaşma ve iş birliğini sağlayacak, sürekli ve kalıcı bir ortam oluşturmak suretiyle istişari mahiyette olarak ortak görüş belirtmektir. Ekonomik ve sosyal konseyin başkanı cumhurbaşkanıdır.

Cumhurbaşkanının toplantılara katılmaması durumunda görevlendireceği Cumhurbaşkanı yardımcısı veya bakan toplantılara başkanlık eder. Ayrıca konseyin üyeleri Cumhurbaşkanı tarafından belirlenir.

Konsey, cumhurbaşkanının sistemi üzerine ekonomik ve sosyal nitelikli her türlü konuda ekonomik ve sosyal yaşamı doğrudan etkileyen mevzuatın ve kalkınma planıyla yıllık programların hazırlanması sırasında görüş bildirebilmektedir.

Duygu Maide KARATAŞ & Av. Ahmet EKİN