Konut Dokunulmazlığı İhlal Suçu ve Cezası Nedir?
Konut dokunulmazlığı Anayasa’nın 21. Maddesinde düzenlenmiş ve ihlali Türk Ceza Kanunu’nda suç olarak sayılmıştır.
Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçunda Korunan Hukuki Yarar Nedir?
Konut dokunulmazlığı Anayasa’nın Kişinin Hak ve Ödevleri bölümünün 21. Maddesinde düzenlenmiştir. Bu durumda korunan hukuki yarar kişinin huzur ve güven içerisinde kendi konutunda özgürce yaşamasıdır.
Anayasa Madde 21-
Kimsenin konutuna dokunulamaz. Millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlâkın korunması veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebeplerinden biri veya birkaçına bağlı olarak usulüne göre verilmiş hâkim kararı olmadıkça; yine bu sebeplere bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde de kanunla yetkili kılınmış merciin yazılı emri bulunmadıkça; kimsenin konutuna girilemez, arama yapılamaz ve buradaki eşyaya el konulamaz. Yetkili merciin kararı yirmidört saat içinde görevli hâkimin onayına sunulur. Hâkim, kararını el koymadan itibaren kırksekiz saat içinde açıklar; aksi halde, el koyma kendiliğinden kalkar.
Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçunun Şartları Nelerdir?
Konut dokunulmazlığının ihlali suçunun temel hali Türk Ceza Kanunu’nda şöyle sayılmıştır.
Bir kimsenin konutuna, konutunun eklentilerine rızasına aykırı olarak giren veya rıza ile girdikten sonra buradan çıkmayan kişi, mağdurun şikayeti üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.(TCK m. 116/1)
Maddeye göre bu suçun iki şekilde işlenebildiğini söyleyebiliriz, bu haller ise;
- Bir kimsenin konutuna veya eklentilerine rıza dışı girmek
- Bir kimsenin konutundan veya eklentilerine rıza ile girdikten sonra buradan çıkmamak, şeklinde sayılabilir.
Konuta Kişinin Rızası Dışı Girilmesi
Bu duruma göre konuta, hak sahibi kişinin herhangi bir rızası olmadan veya rızası sakat edilerek girilmektedir. Örnek olarak konuta gizlice girmek, tamirat bahanesiyle hile ile girmek veya hak sahibine cebir uygulayarak girmek, gösterilebilir.
Konuta Rıza İle Girdikten Sonra Çıkmamak
Bu halde ise konuta giriş yapılırken hak sahibinin rızası vardır fakat kişi konuta girdikten sonra buradan çıkmamaktadır. Örneğin bir arkadaşının evine ziyarete gelen kişi daha sonra evden çıkmamakta ve orada zorla kalmaktaysa bu durum konut dokunulmazlığının ihlali suçunu oluşturmaktadır.
Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçunda Daha Az Cezayı Gerektiren Haller
İşyerleri açısından bu suç şöyle düzenlemiştir;
Bu fiillerin, açık bir rızaya gerek duyulmaksızın girilmesi mutat olan yerler dışında kalan işyerleri ve eklentileri hakkında işlenmesi hâlinde, mağdurun şikâyeti üzerine altı aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.(TCK m. 116/2)
Evlilik birliği açısından da hukuka uygun sayılan haller de mevcuttur;
Evlilik birliğinde aile bireylerinden ya da konutun veya işyerinin birden fazla kişi tarafından ortak kullanılması durumunda, bu kişilerden birinin rızası varsa, konut dokunulmazlığının ihlali hükümleri uygulanmaz. Ancak bunun için rıza açıklamasının meşru bir amaca yönelik olması gerekir. (TCK m. 116/3)
Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçunun Nitelikli Halleri
Türk Ceza Kanunu’na göre bu suçun bazı nitelikli halleri de vardır, bu haller ise şöyledir;
Fiilin, cebir veya tehdit kullanılmak suretiyle ya da gece vakti işlenmesi halinde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. (TCK m. 116/4)
Yukarıdaki kanun maddesine baktığımız takdirde bu suçun üç tane nitelikli hali bulunmaktadır, bu haller;
- Suçun cebir kullanılmak suretiyle işlenmesi
- Suçun tehdit kullanılarak işlenmesi
- Suçun gece vakti işlenmesi şeklindedir.
Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçunda Zamanaşımı
Suç işlendiği tarihten itibaren belirli bir süre içinde dava açılmamış veya sonuçlandırılmamışsa, kişinin cezalandırılamamasına zamanaşımı denir. Ceza yargılamasında zamanaşımı suçun üst sınırına göre belirlenmektedir.
Konut dokunulmazlığının ihlali suçunun üst sınırı ise nitelikli halinde dahi 3 yıldır. Bu bakımından konut dokunulmazlığının ihlali için uygulanacak zamanaşımı süresi 8 yıldır. Zamanaşımını kesen haller gerçekleştiğinde ise uzamış zamanaşımı olarak en fazla 12 yıl uygulanabilir.
Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçunda Şikayetten Vazgeçme
Konut dokunulmazlığını ihlal suçu şikayete tabii bir suçtur. Bu bakımdan bu suç için soruşturma ve kovuşturma yapılabilmesi için hakkı ihlal edilen kimsenin şikayeti gerekir.
Fakat kişi hem soruşturma hem de kovuşturma aşamasında şikayetten vazgeçebilir. Soruşturma aşamasında şikayetten vazgeçilirse dosya hakkında takipsizlik kararı verilir. Kovuşturma aşamasında ise sanığın onay verdiği takdirde dava düşer.
Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Furkan DİLER
