Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçu ve Cezası
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu Türk Ceza Kanunu’nun 109. Maddesinde düzenlenmiştir.
Bir kimseyi hukuka aykırı olarak bir yere gitmek veya bir yerde kalmak hürriyetinden alıkoymaktır.
| TCK m. 109: 1) Bir kimseyi hukuka aykırı olarak bir yere gitmek veya bir yerde kalmak hürriyetinden yoksun bırakan kişiye, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilir. (2) Kişi, fiili işlemek için veya işlediği sırada cebir, tehdit veya hile kullanırsa, iki yıldan yedi yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. (3) Bu suçun; a) Silahla, b) Birden fazla kişi tarafından birlikte, c) Kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle, d) Kamu görevinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle, e) Üstsoy, altsoy veya eşe ya da boşandığı eşe karşı, f) Çocuğa ya da beden veya ruh bakımından kendini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı, İşlenmesi halinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza bir kat artırılır. (4) Bu suçun mağdurun ekonomik bakımdan önemli bir kaybına neden olması halinde, ayrıca bin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur. (5) Suçun cinsel amaçla işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek cezalar yarı oranında artırılır. (6) Bu suçun işlenmesi amacıyla veya sırasında kasten yaralama suçunun neticesi sebebiyle ağırlaşmış hallerinin gerçekleşmesi durumunda, ayrıca kasten yaralama suçuna ilişkin hükümler uygulanır. |
Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçunun Maddi Unsurları
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun maddi unsurları aşağıda sayılmıştır:
Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçunda Fail ve Mağdur
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun faili herkes olabilir.
Mağdur ise hareket serbestisine sahip kişiler olabilir. Mesela yeni doğmuş bir çocuğa karşı bu suç işlenemezken küçük çocuklara, akıl hastalarına, felçli kimselere karşı işlenebilir. Korunan hukuki değer kişinin irade serbestisidir.
- Aktüel Hareket Teorisi: Bu teoriye göre kişinin güncel durumuna bakılır. Fiil esnasında kişinin hareket serbestisi yok ise suçun mağduru olmaz.
- Potansiyel Hareket Teorisi: Bu teoriye göre kişinin gelecekteki hali hesaba katılır ve güncel durumu önem taşımaz. Mesela bayılan bir kimsenin de bir yere kapatılması suç oluşturur.
Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçunda Konu
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunda konu, hareket hürriyeti kısıtlanan kişidir.
Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçunda Fiil
Suç serbest hareketli bir suçtur. Bir kimseyi bir yere gitmek veya bir yerde kalmak hürriyetinden alıkoyan davranışlar suçun fiil unsurunu oluşturur. Suç ihmali hareketle de işlenebilir.
Suçun temel şekli açısından cebir, tehdit veya hile kullanılmasına gerek yoktur. Mesela uyuyan kişinin üzerine kapıyı kilitlemek.
Mağdurun hareket edebilmesi için gereken zorunlu araçların alınması durumunda da suç oluşur. Mesela denize çıplak giren kişinin elbiselerinin alınması veya bir engellinin tekerlekli sandalyesinin alınması gibi.
Bu suç mütemadi bir suçtur. Fiil sonucunda az ya da çok suç tanımına uyacak derecede mağdurun bir yere gitmek veya bir yerde kalmak hürriyetinden yoksun bırakılması gerekir. Bunun çok uzunca sürmesine gerek yoktur. Ayrıca anlık davranışlar da fiil unsurunu oluşturmaz.
Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçunun Nitelikli Unsuru
Aşağıda sayılan haller kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun nitelikli unsurlarını oluşturmaktadır:
- Suçun cebir, tehdit veya hile kullanılarak,
- Silahla,
- Birden fazla kişiyle birlikte,
- Kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle,
- Kamu görevinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle,
- Üstsoy, altsoy veya eşe karşı,
- Çocuğa karşı,
- Beden ve ruh bakımından kendini savunamayacak durumdaki kişiye karşı,
- Mağdurun ekonomik bakımdan önemli bir kaybına neden olması,
- Cinsel amaçla işlenmesi.
Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçunda Hukuka Aykırılık Unsuru
Görevin ifası (gözaltı), hakkın kullanılması (hırsızı yakalamak) hallerinde hukuka aykırılık kalkar.
Özgürlüğün bütünüyle sınırlanması konusunda verilecek rıza geçerli değildir.
Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçunun Manevi Unsuru
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu kastla işlenebilir.
Burada saik veya amacın önemi yoktur.
Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçunda Teşebbüs
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunda teşebbüs mümkündür. Bu suçun tamamlanma ve sona erme anları birbirinden farklıdır.
Zira suç tamamlandığı anda sona ermez. Suç, hürriyetin sınırlandığı yer ve zamanda tamamlanır. Ancak suçun sona ermesi için mağdurun özgürlüğüne kavuşması gerekir.
Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçunda Etkin Pişmanlık
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunda etkin pişmanlık hükümlerine yer verilmiştir. Buna göre;
- Fail soruşturmaya başlanmadan önce,
- Mağdura zarar vermeden kendiliğinden,
- Güvenli bir yerde serbest bırakması halinde cezası indirilir.
Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçunda İştirak
Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçunda İştirak mümkündür.
Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçunda İçtima
Fail, cinsel amaçla özgürlüğünden yoksun bıraktığı mağdur üzerinde cinsel saldırı, cinsel istismar veya cinsel taciz suçlarını işlerse gerçek içtima kuralları uygulanır.
Fail ayrıca bu suçlardan dolayı da ceza alır.
Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçunun Cezası
Bir kimseyi hukuka aykırı olarak bir yere gitmek veya bir yerde kalmak hürriyetinden yoksun bırakan kişiye, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilir.
Kişi, fiili işlemek için veya işlediği sırada cebir, tehdit veya hile kullanırsa, iki yıldan yedi yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
Ekin Hukuk Bürosu olarak; suçun mağduru veya faili olmanız halinde sürecin takibini gerçekleştirebiliriz. Ceza hukuku alanında uzman avukat kadromuzla görüşmek için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Av. Ahmet EKİN & Şevval Asude DOĞAN
