Karşılıksız Yararlanma Suçu ve Cezası (TCK m. 163)

Karşılıksız yararlanma suçu, bir kişinin başka birine ait mal veya hizmetleri izinsiz ya da bedelini ödemeksizin kullanması anlamına gelir.

Bu suç, hizmetin ya da malın türüne ve miktarına bağlı olarak farklı cezai yaptırımlar gerektirir. Örneğin, otomatlar aracılığıyla sunulan hizmetlerden izinsiz faydalanma durumunda, suçlu iki aydan altı aya kadar hapis ya da adli para cezası alabilir. Elektrik, su veya doğalgaz gibi abonelik sistemiyle sunulan hizmetlerin kaçak olarak kullanılması durumunda ise ceza bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıdır.

Suçun işlenmesi durumunda, zarar gören kişi ya da kurum zararın karşılanması amacıyla tazminat davası açabilir. Ayrıca, kamu yararına zarar verici niteliği nedeniyle, suça karşı kamu davası açılması da zorunludur.

Türk Ceza Kanunu m. 163’e göre; 

“(1) Otomatlar aracılığı ile sunulan ve bedeli ödendiği takdirde yararlanılabilen bir hizmetten ödeme yapmadan yararlanan kişi, iki aydan altı aya kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.

(2) Telefon hatları ile frekanslarından veya elektromanyetik dalgalarla yapılan şifreli veya şifresiz yayınlardan sahibinin veya zilyedinin rızası olmadan yararlanan kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.

(3) Abonelik esasına göre yararlanılabilen elektrik enerjisinin, suyun veya doğal gazın sahibinin rızası olmaksızın ve tüketim miktarının belirlenmesini engelleyecek şekilde tüketilmesi halinde kişi hakkında bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.”

Karşılıksız Yararlanma Suçunda Fail ve Mağdur

Karşılıksız yararlanma suçu genel bir suçtur. Bu nedenle herkes bu suçun faili olabilir.

Bu suçun mağduru, otomatlar vasıtasıyla ücretli hizmet sunan kişiler ya da telefon hatları, frekanslar ve elektromanyetik sinyaller aracılığıyla gerçekleştirilen şifreli ya da şifresiz yayınların sahibi veya bu yayınlardan ücret karşılığında faydalanan kişilerdir.

Karşılıksız Yararlanma Suçunun Maddi Konusu

Bu suçun maddi unsuru, otomatlar aracılığıyla sunulan hizmetler, telefon hatları, frekanslar, elektromanyetik sinyaller üzerinden yapılan şifreli ya da şifresiz yayınlar ile elektrik, su veya doğal gaz gibi kaynaklardır.

Otomatlar genellikle mal ve hizmet sağlayan makineler olarak iki gruba ayrılır. Otomatın sunduğu hizmet, karşılıklı bir ilişkiye dayanmalıdır. Örneğin, herkesin ücretsiz olarak erişimine açık bir hizmet sunuluyorsa, bu hizmeti kullanmak suç sayılmaz. Aynı şekilde, genel kullanıma açık olan sular da bu suç kapsamında değerlendirilmez.

Karşılıksız Yararlanma Suçunda Fiil

Karşılıksız yararlanma suçunun fiili unsurları şunlardır:

• Otomatlar aracılığıyla sunulan ve bedel ödenmesi gereken bir hizmetten ödeme yapmadan faydalanmak.
• Telefon hatları, frekanslar veya elektromanyetik sinyaller üzerinden yapılan şifreli ya da şifresiz yayınlardan, sahibinin veya yetkili kullanıcısının izni olmadan yararlanmak.
• Abonelik gerektiren elektrik, su veya doğal gaz gibi hizmetlerden, hizmet sahibinin izni olmadan ve tüketim miktarını belirlemeyi engelleyecek yöntemler kullanarak faydalanmak.

Elektrik, su veya doğal gaz gibi hizmetlerin izinsiz kullanımı genellikle, abonelik yapılmadan doğrudan ana şebekeden hat çekmek ya da abonelik olmasına rağmen sayaca müdahale ederek tüketim kaydını bozmak suretiyle gerçekleştirilir. Her iki durumda da suçun işleniş biçimi arasında fark gözetilmez; sonuç aynı hukuki değerlere aykırıdır.

Hukuka Aykırılık Unsuru

İlgilinin rızası, karşılıksız yararlanma suçunda hukuka aykırılığı ortadan kaldırır.

Karşılıksız Yararlanma Suçunun Manevi Unsuru

Karşılıksız yararlanma suçu kasten işlenebilen bir suçtur.

Failin saiki veya amacı suçun oluşabilmesi için önemli değildir. Bu nedenle failin zenginleşme veya zarar verme amacıyla hareket etmiş olmasına gerek yoktur.

Karşılıksız Yararlanma Suçuna Teşebbüs

Karşılıksız yararlanma suçu, suçun gerçekleşmesi, hizmetten faydalanılması, telefon hattından konuşulması ya da şifreli ve şifresiz yayınlardan ses ve görüntü alınması anında meydana gelir. Suç, ilk yararlanma anında tamamlanır ve yararlanmaya son verildiğinde sona erer.

Elektrik, su veya doğal gazın izinsiz ve tüketim miktarını belirlemeyi engelleyecek şekilde kullanılması ise süreklilik arz eden bir suçtur. Bu suç, ilk yararlanma anında tamamlanır ve hizmete son verildiğinde suçun işlenmesi sona erer.

Karşılıksız Yararlanma Suçunda İştirak

İştirak konusunda genel hükümler uygulanır.

Karşılıksız Yararlanma Suçunda İçtima

Hizmetin elde edilmesi için sahte para veya belge kullanılması ya da otomata zarar verilmesi durumunda gerçek içtima hükümleri uygulanır. Fail, karşılıksız yararlanma suçu dışında ayrıca bu suçtan dolayı da cezalandırılır.

Muhakeme ve Yaptırım

Karşılıksız yararlanma suçunun yargılanması ve cezası, suçun işlenme şekline ve sonucuna bağlı olarak değişiklik gösterir.

• Otomatlar aracılığıyla işlenen suçlarda, fail iki aydan altı aya kadar hapis cezası veya adli para cezası ile cezalandırılır.
• Telefon hatları veya yayınlardan işlenen suçlarda, fail altı aydan iki yıla kadar hapis cezası veya adli para cezası alabilir.
• Abonelik esasına göre sağlanan hizmetlerden izinsiz yararlanıldığında, fail bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Ezgi DEMİROCAK