İspat Yükü Nedir? İkrar Nedir?

İspat, taraflar arasındaki uyuşmazlık hakkında var olan kuşku veya belirsizliğin kesin ya da yaklaşık olarak kaldırılmasına denir. İspat hakimi haklı olduğuna inandırma sanatıdır.

İspatın konu tarafların üzerinde anlaşamadıkları çekişmeli olgulardır. Çekişmeli olguların ispatı için tarafların delil göstermesi gerekmektedir.

Taraflarca ileri sürülmeyen konular ispatın konusunu oluşturmaz.

Taraflar iddialarını kanunda belirtile süre ve usule uygun şekilde ispat edebilirler. Kanuna aykırı şekilde elde edilen kanıtlar mahkeme tarafından değerlendirilemez.

İspat Zorunluluğu Olmayan Durumlar Nelerdir?

İspat zorunluluğu olmayan durumlar; ikrar, herkesçe bilinen olaylar, çekişmesiz olaylar ve karine ile varsayımlardır.

İkrar Nedir?

İkrar, dar ve geniş anlamda ikrar olmak üzere iki farklı şekilde tanımlanmaktadır. Geniş anlamda ikrar, taraflardan birisinin aleyhine olarak ileri sürülen bir olayın doğru olduğunu mahkemeye açıklamasıdır. Dar anlamda ikrar ise görülmekte olan bir davada taraflardan birinin, karşı tarafça ileri sürülen ve aleyhine hukuki sonuç doğurabilecek nitelikte somut olayın doğruluğunu kabul etmesidir. Somut olayın ikrarı diğer tarafı olayı ispatlama külfetinden kurtarır.

İkrar davının kabulü anlamına gelmez.

Kimler İkrarda Bulunabilir?

Taraflar veya vekilleri ikrarda bulunabilir. Bir olayın ikrar edilebilmesi için ikrar edenin aleyhine olması gerekmektedir. Ayrıca ispat yükünün karşı tarafta olması ve karşı tarafça ileri sürülen iddianın geri alınmamış olması gerekmektedir.

Sulh görüşmeleri sırasında yapılan ikrar tarafları bağlamaz. Kanun mahkeme içi ikrarı kanıt olarak kabul etmektedir.

İkrarın konusu maddi olay ve olgulardır. Hukuksal nedenler ikrarın konusunu oluşturmaz.

Maddi bir hatadan kaynaklı olmadığı müddetçe ikrardan dönülemez.

İkrarın Hukuksal Niteliği Nedir?

Tek taraflı bir irade açıklaması olan ikrarın hukuksal niteliği tartışmalıdır. Genel olarak kabul edilen görüşe göre ikrar, ispat yükünü kaldıran tek taraflı bir usul işlemidir.

İkrarın Türleri Nelerdir?

İkrar yapıldığı yere göre; mahkeme içi ve mahkeme dışı ikrar olarak ikiye ayrılır. İçeriğine göre ise basit, nitelikli ve bileşik ikrar olarak üçe ayrılır.

Mahkeme Dışı İkrar Nedir?

Davanın görüldüğü mahkeme dışında yapılan ikrara denir. Mahkeme dışı ikrar yalnızca takdiri delillerle ispatın mümkün olduğu durumlarda mahkemeye delil olarak sunulabilir.

Re’sen araştırma ilkesinin geçerli olduğu davalarda ikrar geçerli değildir.

Mahkeme İçi İkrar Nedir?

Mahkemede hakimin huzurunda, sözlü ya da yazılı şekilde yapılan ikrardır. Sözlü ikrar tutanağa geçilir ve ikrar edene okunarak imzası alınır.

Basit İkrar Nedir?

Karşı tarafça ileri sürülen olayın aynen kabul edilmesi ne basit ikrar denir.

Nitelikli İkrar Nedir?

Karşı tarafın ileri sürdüğü olayın hukuksal nitelik bakımından ileri sürülenden farklı olduğunun belirtilerek kabul edilmesine nitelikli ikrar denir. Nitelikli ikrara gerekçeli ikrar da denilmektedir.

Bileşik İkrar Nedir?

Bileşik ikrarda ikrar eden, karşı tarafça ileri sürülen olayı kabul eder ancak o olaydan çıkarılmak istenen hukuki sonucu engelleyen veya hükümden düşüren başka bir olayı ileri sürer.

Bileşik ikrar uygulamada bağlantılı ve bağlantısız bileşik ikrar olmak üzere ikiye ayrılır.

İkrar edilen olay ile ikrara eklenen olay arasında doğal bir bağın bulunduğu ikrar biçimine bağlantılı bileşik ikrar denir.

İkrar edilen olay ile ikrara eklenen olay arasında doğal bir bağın bulunmadığı ikrar biçimine bağlantısız bileşik ikrar denir.

Karine Nedir?

Belirli bir olaydan belirsiz bir olay için sonuç çıkarmaya karine denir. Karineler konusuna göre olay ve hak karineleri olmak üzere ikiye ayrılır. Kaynağına göre karineler ise fiili ve kanuni karineler olmak üzere ikiye ayrılırlar.

Olay Karinesi Nedir?

Var olduğu kesin olarak bilinen bir olaydan varlığı kesin olarak bilinmeyen bir olayın çıkarılmasına olay karinesi denir.

Hak Karinesi Nedir?

Bir hakkın veya hukuksal ilişkinin var olup olmadığına ilişkin karinelere hak karinesi denir.

Fiili Karine Nedir?

Belirli bir olaydan belirsiz bir olay için hakim tarafından çıkarılan sonuçlara fiili karine denir. Fiili karineler hayat deneyimlerine dayanır. Fiili karine lehine olan taraf iddiasını ispatlamış sayılır. Karşı taraf fiili karinenin aksini ispat edebilir.

Kanuni Karine Nedir?

Bir olaydan belirsiz bir olay için kanun tarafından çıkarılan sonuçlara kanuni karine denir. Karşı tarafın aksini ispat edemediği kanuni karinelere kesin kanuni karineler denir. Karşı tarafın aksini ispatlayabileceği kanuni karinelere ise adi kanuni karineler denir.

Varsayım Nedir?

Varsayım, mevcut olmayan bir olgunun var sayılmasıdır. Varsayımda mevcut bir olgu için öngörülmüş olan kural ona eşit kabul edilen ancak mevcut olmayan başka bir olguya uygulanmaktadır. Örneğin sağ doğmak şartıyla çocuğun hak ehliyetinin ana rahmine düştüğü andan itibaren kazanması. Varsayımın aksini ispat mümkün değildir. Varsayımın hareket noktası hayaldir ve eşit olmayan iki olayın hukuken eşit sayılmasıdır.

İspat Yükü Nedir?

İspat yükü, uyuşmazlık doğuran olguların gerçekleşip gerçekleşmediğini ya da varlığı veya yokluğu konusundaki şüphe ve duraksamaların kim tarafından giderilmesi gerektiğini ve belirsizliğin sonuçlarına kimin katlanacağını düzenleyen kurallardır.

Türk Medeni Kanunu’na göre kanunda aksine bir hüküm bulunmadığı takdirde taraflardan her biri, hakkını dayandırdığı olguların varlığını ispatla yükümlüdür.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na göre ispat yükü, kanunda özel bir düzenleme bulunmadıkça, iddia edilen vakıaya bağlanan hukuki sonuçtan kendi lehine hak çıkaran tarafa aittir.

İspat yükü genel olarak davacı taraf üzerindedir.

Hayatın olağan akışına aykırı bir şeyi iddia eden taraf iddiasını ispat yükü altındadır.

Bazı hallerde ispat yükünün hangi taraf üzerinde olacağı kanunda düzenlenmiştir. Bu durumlarda genel kural uygulanmaz.

Kanuni bir karineye dayanan taraf karinenin temelini oluşturan olayı ispatlamak zorundadır.

İspat Ölçüsü Nedir?

Tam İspat Nedir?

Kesin ya da tam ispat, yükü, uyuşmazlık doğuran olguların gerçekleşip gerçekleşmediğini ya da varlığı veya yokluğu konusundaki şüphe ve duraksamaların tamamen ya da aksi iddia edilemeyecek biçimde ortadan kaldırılmasını ifade eder.

Yaklaşık İspat Nedir?

Yaklaşık ispat, yükü, uyuşmazlık doğuran olguların gerçekleşip gerçekleşmediğini ya da varlığı veya yokluğu konusundaki şüphe ve duraksamaların kesin olarak olmasa da büyük ihtimalle ortadan kaldırılmasını ifade eder.

İspat Türleri Nelerdir?

Asıl ispat, ispat yükü kendinde olan tarafın iddia edilen olgunun gerçek olduğu konusunda hakimi ikna etme faaliyetidir.

Karşı ispat, ispat yükü kendisinde olmayan tarafın, kesin ispattan önce, ispat yükü üzerinde olan tarafın hakimde uyandıracağı geçici kanıyı zedelemek için yapılan ispattır.

Aksini ispat ise asıl ispat konusu olgunun ispatlanmasından sonra o olgunun tersinin ispatlanmaya çalışılmasıdır.

Doğrudan ispat, bir olgunun doğrudan o olguya yönelik delillerle ispatlanmasıdır.

Dolaylı ispat ise çekişmeli olguyu, emare oluşturan diğer olguların varlığına dayanarak hakim tarafından delillerin değerlendirilmesiyle yapılan ve hakimin tecrübe kurallarından yaralandığı ispat türüdür.

Stj. Av. Atike KARAMAN & Av. Ahmet EKİN