İcra Hukukunda Tatil ve Erteleme Halleri

İcra hukukunda kural olarak, tatil ve erteleme süreleri içinde icra takip işlemleri yapılamaz. Ancak taraf takip işlemlerinin bu süreler içinde gerçekleştirilmesi mümkündür. Örneğin, tatil veya erteleme süresi boyunca satış işlemi yapılamazken, alacaklı tarafından satış talebinde bulunulabilir.

Tatil Günleri

İcra hukukunda, aşağıdaki günler resmî tatil olarak kabul edilir:

• Hafta sonu (Cumartesi ve Pazar)
• Milli ve resmi bayram günleri: 

• 1 Ocak (Yılbaşı)
• 23 Nisan (Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı)
• 1 Mayıs (Emek ve Dayanışma Günü)
• 19 Mayıs (Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı)
• 15 Temmuz (Demokrasi ve Milli Birlik Günü)
• 30 Ağustos (Zafer Bayramı)
• 29 Ekim (Cumhuriyet Bayramı)

• Dini bayram günleri
• 28 Ekim saat 13.00’ten itibaren yarım gün resmî tatildir.

Kural olarak, resmî tatil günlerinde icra takip işlemleri yapılamaz. Ancak, İcra ve İflas Kanunu m. 51/1 uyarınca bazı işlemlerin yapılması mümkündür. Ayrıca Yargıtay 2004 yılında verdiği bir kararında, icra ve iflas dairelerinde adli tatil hükümlerinin uygulanmayacağına hükmetmiştir.

Bununla birlikte, 1 Mayıs ve 15 Temmuz’un resmi tatil, 28 Ekim’in yarım gün tatil; ancak 10 Kasım’ın resmi tatildir.

Tatil Saatleri

Tatil saatleri güneşin batmasından bir saat sonra başlayıp, güneşin doğmasından bir saat önce sona eren zaman aralığını ifade eder. Kanunda bu saatler için “gece vakti” ifadesi de kullanılmıştır. 

Kural olarak, tatil saatleri içinde icra takip işlemleri yapılamaz. Ancak İİK m.51/1 uyarınca belirli durumlarda işlem yapılması mümkündür. 

• Tebligat yapılabilir.
• Gündüz vakti başlanan haciz işlemine gece vakti de devam edilebilir.
• Borçlunun mal kaçırma ihtimali varsa gece vakti haciz yapılabilir.
• Gece iş görülen yerlerde (bar, sinema, gece kulübü, gazino vb.) tahsilat haczi yapılabilir.

Erteleme (Talik) Halleri

Kanun, bazı durumlarda icra takip işlemlerinin belirli sürelerle erteleneceğini düzenlemiştir. Bu erteleme süreleri içinde icra takip işlemleri yapılamaz (İİK m. 52). Ancak, borçlunun mal kaçırma ihtimali varsa, haciz işlemi yapılabilir.

Borçlunun Ölümü Halinde Erteleme (İİK m. 53)

Borçlu, hakkında icra takibi devam ederken ölürse, erteleme süresi mirasçıların mirası açıkça kabul edip etmediklerine göre değişir: 

• Mirasçılar mirası açıkça kabul etmişse, tereke borçları için yapılan icra takibi ölüm günü ile birlikte 3 gün ertelenir.
• Mirasçılar, mirası reddedip etmediklerine dair açık bir beyan ortaya koymamışsa, icra takibi mirasın reddi için TMK m. 606’da öngörülen 3 ay boyunca ertelenir.

Borçlunun Yakınlarından Birinin Ölümü Halinde Erteleme (İİK m. 52)

Borçlunun eşi, altsoyu, üstsoyu veya aynı derecede kayın hısımlarından biri ölürse, icra takibi ölüm günü ile birlikte 3 gün boyunca ertelenir.

Erteleme süresi sadece kanunda belirtilen akrabalar için geçerlidir. Dolayısıyla: 

• Borçlunun kardeşinin veya nişanlısının ölümü halinde icra takibi ertelenmez.
• Buna karşın, borçlunun kayınvalidesinin ölümü halinde icra takibi ertelenir.

Borçlunun Tutuklu veya Hükümlü Olması Halinde Erteleme (İİK m. 54)

Borçlu tutuklanır veya 1 yıldan az süreli hapis cezasına mahkûm edilirse, icra memuru, kendisine bir temsilci tayin etmesi için uygun bir süre verir. 

• Borçlu bu süre içinde temsilci tayin ederse, takip temsilciye karşı devam eder.
• Eğer borçlu temsilci tayin etmezse, süre dolduğunda icra takibi bizzat borçluya karşı devam eder.

Borçlu 1 yıl veya daha fazla süreli hapis cezasına mahkûm edilirse, icra memuru sulh hukuk mahkemesine başvurarak vasi tayini talep eder. 

• Vasi atanıncaya kadar icra takibi durur.
• Vasi atandığında, takip kaldığı yerden devam eder.

Borçlunun yalnızca gözaltına alınması, icra takibinin ertelenmesini gerektirmez.

Borçlunun Askerde Olması (İİK m. 54/a)

Askerlik hizmetini yerine getiren er, onbaşı ve kıta çavuşları hakkında başlatılan icra takiplerinde, icra memuru borçluya bir temsilci tayin etmesi için süre verir. 

• Borçlu temsilci tayin ederse, takip temsilciye karşı devam eder.
• Borçlu temsilci tayin etmezse, süre dolduğunda takip bizzat borçluya karşı devam eder.

Uzman veya uzatmalı çavuşlar ile subay ve astsubaylar için bu hüküm uygulanmaz. Borçlunun mal kaçırma ihtimali varsa, erteleme süresi içinde haciz yapılabilir. 

Haciz için fiilen mal kaçırma şartı aranmaz, ihtimalin bulunması yeterlidir.

Ancak erteleme süresi içinde yalnızca haciz yapılabilir, diğer icra takip işlemleri gerçekleştirilemez.

Borçlunun Ağır Hastalığa Yakalanması (İİK m. 55)

Borçlu, kendisine temsilci atayamayacak kadar ağır bir hastalığa yakalanmışsa, icra takibi iyileşene kadar ertelenir.

• Eğer borçlunun halihazırda bir temsilcisi varsa, takip ertelenmez.
• Erteleme için hastalığın ağır olması ve resmi sağlık raporuyla belgelenmesi gerekir.
• Borçlunun eşi, altsoyu, üstsoyu veya bu derecede kayın hısımlarından birinin ağır hastalığa yakalanması, icra takibinin ertelenmesini gerektirmez. 
  • Ancak, aynı kişilerin ölümü halinde icra takibi 3 gün süreyle ertelenir.

6. Mal Kaçırma İhtimali Nedeniyle Haciz

Aşağıdaki durumlarda icra takibi ertelense bile, borçlunun mal kaçırma ihtimali varsa haciz işlemi gerçekleştirilebilir: 

• Borçlunun tutuklu veya hükümlü olması
• Borçlunun askerde olması
• Borçlunun ağır hastalığa yakalanması

Haczin yapılabilmesi için fiili mal kaçırma şartı aranmaz, yalnızca kaçırma ihtimalinin bulunması yeterlidir.

Ancak, bu durumlarda tüm takip işlemleri değil, sadece haciz işlemi yapılabilir.

Özel Erteleme Halleri

Özel erteleme halleri, belirli hukuki süreçlerde kişilere tanınan ek süre veya işlemlerin geçici olarak durdurulmasını ifade eder. Genellikle icra, ceza ve idari hukuk gibi alanlarda uygulanan bu erteleme türleri, belirli koşullar sağlandığında devreye girer.

Konkordato Mühleti Verilmesi (İİK m. 294-297)

Konkordato mühleti süresince borçluya karşı hiçbir takip işlemi yapılamaz ve daha önce başlamış takipler durur.

İhtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararları uygulanamaz.

Zamanaşımı süreleri ile hak düşürücü süreler işlemez.

Sermaye Şirketleri ve Kooperatiflerin Uzlaşma Yoluyla Yeniden Yapılandırılması (İİK m. 309/3)

Uzlaşma süreci içinde borçluya karşı hiçbir takip işlemi yapılamaz ve daha önce başlamış takipler durur.

• İhtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararları uygulanmaz.
• Zamanaşımı süreleri ile hak düşürücü süreler işlemez.

Olağanüstü Mühlet (İİK m. 317, 320, 322)

Cumhurbaşkanı tarafından belirlenen yerlerde salgın hastalık, ekonomik kriz, doğal afet veya savaş gibi olağanüstü hallerde, icra mahkemesi borçlulara ödeme için süre tanıyabilir.

Mühlet kararı kesinleştiğinde icra dairesine tebliğ edilir ve ilan edilir.

Karara karşı tebliğ tarihinden itibaren 2 hafta içinde borçlu veya alacaklı istinaf yoluna başvurabilir.

Salgın hastalık, ekonomik kriz, doğal afet veya savaş gibi olağanüstü hallerde, Cumhurbaşkanı kararıyla belirli bir bölgede veya belirli bir ekonomik grup lehine icra takipleri durdurulabilir.

Bu durumda herhangi bir mahkeme kararı gerekmeksizin icra takipleri belirlenen süre boyunca durur.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Şevval Asude DOĞAN