Finansal Sistem Nedir? Unsurları Nelerdir?

Finansal sistem, fon fazlasına sahip olan ekonomik birimlerin fonlarını fon açığı olan ekonomik birimlere transfer etmek için kullanılan piyasalar, kurumlar ve kuralları içeren bir yapıdır. Bu finansal araçlar arasında bankalar, borsalar, tahvil piyasaları, mevduat hesapları ve yatırım fonları gibi çeşitli unsurlar yer almaktadır.

Finansal sistem, ekonomik birimler arasında kaynakların dengelenmesine yardımcı olur ve ekonominin büyümesi ve gelişmesi için önemli bir role sahiptir.

Ekonomideki aktörlerin gelir ve harcama akımlarının farklı olmasından kaynaklanan durum, farklı amaçlarla ve miktarlarda likidite talebi yaratır. Bu nedenle, bazı ekonomik birimler fazla fon biriktirirken, diğerleri fon açığıyla karşılaşabilir.

Fon Arz Eden Ekonomik Birimler

Fon arz eden ekonomik birimler finansal piyasalarda tasarruf edebilen ve bu tasarruflarını farklı yatırım araçlarına yönlendiren birimlerdir.

Bu birimler arasında hane halkları, şirketler, kamu sektörü ve yabancı yatırımcılar gibi farklı gruplar yer almaktadır.

Fon Talep Eden Ekonomik Birimler

Finansal piyasalarda fon talebinde bulunan ekonomik birimler, tasarruf açığı olan ekonomik birimlerdir.

Fon talep eden ekonomik birimler genellikle şirketler, kamu kurumları ve hane halkları gibi unsurları içerir.

Finansal İşlem

Finansal işlem, fon arzında bulunan ekonomik birimlerin fon talebinde bulunan ekonomik birimlere fon transferi yapmasıyla gerçekleşir.

Finansal işlemler, finansal piyasalarda yer alan kurumlar, kurallar ve finansal araçlar aracılığıyla gerçekleştirilir. Bu süreç, ekonomik birimler arasında likidite ve risk yönetimi sağlar ve finansal sistemin etkin çalışmasını sağlar.

Finansal Piyasa

Finansal piyasalar, ekonomik birimlerin fonlarını ve finansal araçlarını el değiştirdiği, arz ve talebin karşılaştığı, fiyatların belirlendiği bir ortamdır. Bu piyasalarda hisse senetleri, tahviller, para birimleri, emtialar gibi finansal araçlar işlem görür.

Finansal piyasalar, bireysel yatırımcılar, kurumsal yatırımcılar, bankalar, sigorta şirketleri ve hükümetler gibi çeşitli katılımcılar tarafından kullanılır. İşlem hacmi, likidite, işlem maliyetleri ve fiyat dalgalanmaları gibi faktörler finansal piyasaların etkililiğini ve işleyişini belirler.

Finansal Araç

Finansal işlemler sırasında, fon arz eden ve fon talep eden taraflar arasında fonların el değiştirmesi gerçekleşir.

Bu işlemlerde fon arz eden tarafın hakları ve fon talep eden tarafın yükümlülükleri, sözleşmeler ile belirlenir. Bu sözleşmelere finansal araçlar denir.

Finansal Kurum

Finansal kurumlar, finansal piyasalarda işlem gören fonlarla ilgili hizmetler sunan veya sunulmasına yardımcı olan kuruluşlardır. Örneğin, bankalar fonların doğrudan transferine aracılık ederken, derecelendirme kuruluşları taraflara gerekli bilgileri sağlayarak finansal işlemlere dolaylı katkıda bulunabilirler.

Finansal Piyasaların Fonksiyonları Nelerdir?

Finansal piyasalar, ekonomik faaliyetlerin gelişimine birçok açıdan katkıda bulunmaktadır. Finansal piyasaların gelişimiyle sağlanan katkılar da artmaktadır.

Bu katkıların en önemlileri arasında;

• Gelir ve refah artışına katkı,
• Gömülme eğilimini azaltıcı etki,
• Vade ayarlamaları,
• Miktar ayarlamaları,
• Riski azaltıcı ve dağıtıcı etki (risk ayarlamaları),
• Büyük ölçekli firmaların kurulmasına katkı,
• Fonlama maliyetlerini azaltıcı etki,
• Potansiyel faiz oranlarını düşürücü etki,
• Yatırımların kalitesini ve miktarını arttırıcı etki,
• Rekabet artışı,
• Para emisyonunu azaltıcı etki, mülkiyetin tabana yayılması,
• Servet dağılımının sağlanması yer almaktadır.

Finansal Piyasaların Gelişmişlik Göstergeleri

Finansal piyasaların gelişmişlik göstergeleri, bir ekonominin finansal sisteminin sağlığı, büyüklüğü, likiditesi, yenilikçiliği ve etkinliği gibi özellikleriyle ilgilidir. Bu göstergeler, bir ülkenin finansal piyasalarının ne kadar gelişmiş olduğunu belirlemeye yardımcı olur ve yatırımcıların, finansal kurumların ve hükümetlerin bu piyasalarla ilgili kararlar almasına yardımcı olur.

Finansal araç çeşitliliğinin artması, finansal aracılık maliyetlerinin düşüklüğü, tasarrufların finansal araçlara dönüşme oranının yüksekliği, finansal piyasalardaki işlem hacminin milli gelire oranının yükselmesi ve finansal piyasalara katılımcı sayısının artması gibi gelişmeler, bir ekonominin finansal piyasalarının gelişmişliğini gösteren göstergeler arasındadır.

Bu göstergeler açısından iyi durumda olan bir finansal sistem, fon arz ve talebinde bulunan ekonomik birimlerin ihtiyaçlarını en uygun ve düşük maliyetle karşılayarak ekonomik büyüme potansiyelini daha iyi kullanabilir.

Sonuç olarak, finansal piyasaların gelişmişlik göstergeleri, bir ülkenin ekonomik gücünü ve yatırımcılara sunulan imkanları belirleyen önemli faktörlerdir. Bu göstergeler, bir ülkenin finansal piyasalarının ne kadar etkin, verimli ve güvenli olduğunu ölçmek için kullanılır. Etkin piyasa hipotezi, piyasanın bilgiyi en iyi şekilde kullandığını ve tüm bilgilerin fiyatlandığını varsayar. Piyasa derinliği ve likiditesi, yatırımcıların daha güvenli ve istikrarlı bir ortamda işlem yapmalarına olanak tanırken, piyasa çeşitliliği ise yatırımcılara çeşitli yatırım fırsatları sunarak piyasanın daha etkin ve verimli çalışmasına yardım eder.

Birincil Gelişmişlik Göstergeleri

Birincil gelişmişlik göstergeleri, finansal piyasaların sağlık durumu hakkında genel bir fikir verir. Bu göstergeler arasında şunlar yer alır:

Finansal Aktiflerin Toplamı

Bu gösterge, bir ülkedeki finansal aktiflerin toplamını ifade eder. Bu aktifler arasında hisse senetleri, tahviller, banka hesapları, sigorta sözleşmeleri ve emlak yatırımları gibi finansal araçlar yer alır.

Hisse Senedi Piyasası Değerleri

Bir ülkenin hisse senedi piyasasının toplam piyasa değeri, ülkenin ekonomik büyüklüğüyle orantılıdır. Bu gösterge, bir ülkenin finansal piyasalarının genel sağlığı hakkında bilgi sağlar.

Finansal Hizmetlerin Yüzdesi

Bu gösterge, bir ülkenin GSYİH’sinin finansal hizmetler tarafından oluşturulan yüzdesini ifade eder. Bu gösterge, bir ülkenin finansal sektörünün ekonomik büyüklüğü hakkında bilgi sağlar.

İkincil Gelişmişlik Göstergeleri

İkincil gelişmişlik göstergeleri, finansal piyasaların daha ayrıntılı bir analizini sağlar. Bu göstergeler arasında şunlar yer alır:

İşlem Hacmi

Bir piyasanın işlem hacmi, piyasanın likiditesinin bir göstergesidir. Yüksek işlem hacimleri, yatırımcıların ve ticaretin canlı olduğunu gösterir.

Borç Verme Faiz Oranları

Borç verme faiz oranları, bir ülkenin finansal piyasalarının sağlığı hakkında önemli bir göstergedir. Düşük borç verme faiz oranları, yatırımcıların ve işletmelerin borçlanma maliyetlerini azaltır ve yatırımların artmasına neden olur.

Menkul Kıymetlerin Çeşitliliği

Bir finansal piyasanın çeşitliliği, piyasanın sağlığı ve yenilikçi etkin piyasa hipotezi de finansal piyasaların gelişmişlik düzeyini ölçmek için kullanılan bir gösterge olarak kabul edilir. Bu hipoteze göre, piyasadaki tüm bilgiler fiyatlandırılmaktadır ve dolayısıyla herhangi bir bilgi ya da olay piyasayı etkilemek için yeterli değildir. Etkin piyasa hipotezi, finansal piyasaların bilgiyi en iyi şekilde kullandığına dair bir inancı yansıtmaktadır. Ancak, son yıllarda yaşanan birçok finansal skandal ve kriz, bu hipotezin doğruluğunu sorgulatmıştır.

Piyasa Derinliği ve Likiditesi

Bir diğer gelişmişlik göstergesi, piyasa derinliği ve likiditesidir. Bu gösterge, piyasanın ne kadar büyük bir hacme sahip olduğunu ve ne kadar hızlı alım-satım işlemlerinin gerçekleştirilebildiğini belirler.

Daha likit piyasalar, yatırımcıların kolayca alım-satım yapmasına ve fiyatların dalgalanmasına karşı dayanıklı olmasına yardımcı olur. Bu da yatırımcıların daha güvenli ve istikrarlı bir ortamda işlem yapmasına olanak tanır.

Piyasa Çeşitliği

Son olarak, finansal piyasaların gelişmişlik göstergelerinden biri de piyasa çeşitliliğidir. Farklı yatırım araçlarına, sektörlere ve ülkelere yatırım yapma imkanı sunan çeşitli piyasalar, yatırımcıların portföylerini çeşitlendirmelerine ve risklerini azaltmalarına yardımcı olur. Bunun yanı sıra, piyasa çeşitliliği, yatırımcılara farklı yatırım fırsatları sunarak, piyasanın daha etkin ve verimli çalışmasına yardımcı olur.

Sonuç

Kısaca özetlemek gerekirse, finansal piyasaların gelişmişlik düzeyi ekonomik büyüme ve refahın anahtar göstergelerinden biridir. Gelişmiş finansal piyasalar, şirketlerin finansmanını kolaylaştırırken yatırımcıların da çeşitli yatırım fırsatlarına erişimini sağlar. Bu da ekonomik büyümeyi artırır ve işletmelerin, tüketicilerin ve devletin refahını artırır. Gelişmiş finansal piyasalar ayrıca risk yönetimine de yardımcı olur, çünkü risklerin dağılımı daha dengeli ve çeşitli hale gelir.

Finansal piyasaların gelişmişlik düzeyi, bir ülkenin ekonomisine ve uluslararası rekabet gücüne de büyük ölçüde etki eder. Bu nedenle, hükümetler genellikle finansal piyasaların gelişimini desteklemek için çeşitli politikalar ve düzenlemeler uygularlar.

Sonuç olarak, finansal piyasaların gelişmişlik düzeyi, bir ülkenin ekonomik büyümesi, refahı ve uluslararası rekabet gücü için hayati önem taşır. Dünya genelinde finansal piyasaların gelişim düzeyleri farklılık gösterirken, gelişmekte olan ülkelerin finansal piyasalarının gelişimini teşvik etmeleri, ekonomik büyümelerini hızlandırmak ve refahlarını artırmak için önemlidir.

Ekin Hukuk Bürosu olarak alanında uzman avukat kadromuzla dava ve işlemlerinizi takip edebilmemiz için bizimle iletişim kurabilirsiniz.

Av. Ahmet EKİN & Şevval Asude DOĞAN