EYT Nedir? EYT Başvurusu Nasıl Yapılır?

EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar); emekli olmak için gerekli prim gününü ve çalışma süresini dolduran ancak kanunda belirtilen yaşa gelmeyi bekleyen insanlarına denir. Diğer bir ifadeyle Türkiye’de emeklilik yaşını ve şartlarını etkileyen sosyal güvenlik reformlarından etkilenen bir grup insanı ifade eder.

1999’dan önce çalışmaya başlayan ancak 1999’da yapılan sosyal güvenlik yasası değişikliği nedeniyle emeklilik yaşı ve prim gün sayısı açısından olumsuz etkilenen bu kişiler, halk arasında EYT’li olarak biliniyor. EYT düzenlemesi Mülga 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nda 8 Eylül 1999 tarihinde yapılan değişiklik ile hayatımıza girmiştir. 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalılık süresini ve prim gününü tamamlayan çalışanlar emekli olabiliyordu.

Ayrıca yaş şartı yoktu. Sosyal Sigortalar Kanununda yapılan değişiklik ile bu iki kriterin yanına bir de yaş şartı eklendi. Bu şekilde 1999’da yürürlükte olan Sosyal Sigortalar Kanunu’nda yapılan değişiklikle emekli olma yaşı değişti.

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun yerine gelen 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanun’da değişiklik yapılmadan önce; kanunda belirtilen prim şartı sağlanması halinde kadınlarda 20 yıl, erkeklerde ise 25 yıl sigortalılık süresi emeklilik şartları arasındaydı. 8 Eylül 1999 tarihinde kabul edilen 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ile birlikte kadınlarda emeklilik yaşı 58, erkeklerde ise bu yaş 60 oldu. 2008 yılında ise ilk kez sigortalı olarak işe başlayan olan kişiler için 5510 sayılı Kanun ile emeklilik yaşı 65’e yükselmiş oldu. Yani 2008 yılında yapılan değişiklikle sigorta primi dolmuş olan kişiler emekli olabilmesi için 65 yaşına kadar beklemesi halinde emekli olabilir.

Emeklilikte yaşa takılan ve prim günlerini doldurmalarına rağmen sigortalılık süresini bekleyenlerin bu sorunu 03/03/2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan EYT Kanunu ile çözülmüştür. Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) konusu uzun süredir Türkiye’nin gündeminde olan ve çözümlenmeyi bekleyen bir sorun halindeydi. Sorunun giderilmesi adına yapılan yoğun çalışmaların ardından EYT ile ilgili düzenlemeleri içeren Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 03.03.2023 günü Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Artık 1999 yılı öncesinde sigorta girişi olan kişiler yaş şartına bakılmaksızın emekli olabilecek. EYT yasasının yürürlüğe girmesi sonrası prim ve sigortalılık süresi tamam olan 2,25 milyon vatandaş bulunuyor. Bu vatandaşların 1,6 milyonu 2023 Mart ayında başvurusunu gerçekleştirdi. Artık emekli maaşı almayı bekliyorlar.

Genel olarak yaşlılık sigortası kolundan bir kişinin emekli olabilmesi için (istisnai durumlar hariç) kural olarak “sigortalılık süresi”, “prim gün sayısı” ve “yaş şartını” birlikte yerine getirmesi gerekmektedir. Yeni düzenleme ile 20 yıldır süren mağduriyet ortadan kaldırılmış ve EYT’liler emekli hakkı kazanmıştır. Fakat EYT kapsamında emekli olup aylığı yanlış bağlananlar Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerine yazılı dilekçe ile başvurarak düzeltme talep edebilir.

Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) kapsamında emekli aylığı bağlama işlemleri devam ederken, henüz tamamlanmayan 200 bine yakın dosya bulunuyor. Maaş bağlananların bir çoğu yanlış hesaplama yapıldığı düşünmektedir. Bu nedenle yanlış EYT maaşı bağlandığını düşünüyorsanız kurumu dilekçe ile itiraz edip yeniden hesaplama talep edebilirsiniz. Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile ilgili yasal düzenleme Resmi Gazete’de yayımlandı.

Yaklaşık 2 milyon EYT’li Sosyal Güvenlik Kurumu müdürlüklerine başvurarak emeklilik talebinde bulundu. Burada ağırlıklı olarak başvurular e-devlet üzerinden yapılırken bizzat giderek form dolduran çok sayıda EYT’li de oldu.a

EYT Kimleri Kapsıyor?

Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile ilgili kanuni düzenlemenin Resmi Gazete’de yayımlanmasının ardından, yaklaşık 2 milyon EYT’li Sosyal Güvenlik Kurumu müdürlüklerine başvurarak emeklilik talebinde bulundu. Burada ağırlıklı olarak başvurular e-devlet üzerinden yapılırken, bizzat giderek form doldurarak emekli olmak isteyen çok sayıda EYT’li de oldu. Daha önce Türkiye’de günde ortalama 35 bin kişinin emeklilik işlemi yapılırken, bugün bu rakam yüz binlere ulaştı. Bu nedenle SGK müdürlüklerinde gece ve hafta sonu mesaileri yapılıyor. 03.03.2023 tarihinde 7438 sayılı kanun uyarınca EYT’den yararlanacak kişiler şunlardır;

4A Sigortalı Olup EYT’den Emekli Olmak İsteyenler İçin: 9 Eylül 1999 öncesi sigorta girişi olması ya da 4A (SSK) girişi olan erkekler için 25 yıl, kadınlar için ise 20 yıllık sigortalılık süresi ve 5000-5975 prim günü olması gerekir. 4B ve 4C Sigortalı Olup EYT’den Emekli Olmak İsteyenler İçin: 4/B (Bağkur) ve 4/C (Emekli Sandığı) sigortalıları EYT’den faydalanabilmesi için de kadınlarda 20 yıl, erkekler de 25 tam yıl hizmeti sağlamaları halinde EYT’den emekli olabilirler.

Emeklilikte yaşa takılanlar – EYT; sigorta başlangıç tarihi 9 Eylül 1999’dan önce olanları ve emekli olmak için gereken prim günü ve sigortalılık süresi şartını sağlamış olsa bile yaşı yeterli olmayanları (yaşından dolayı emekli olamayanları) kapsar. En net tanımla emeklilik sigortası girişi 8 Eylül 1999 tarihinden önce olan kişiler EYT kapsamında yer alıyor. EYT sebebiyle emeklilik tarihleri ötelenen, yani yaş şartına takılan kişiler, 1999 yılında yapılan değişikliğin geçmişe dönük uygulamasının kaldırılmasını talep ediyor.

EYT Başvurusu Nasıl Yapılır?

Emeklilikte Yaşa Takılanlar düzenlemesinin yürürlüğe girmesi ile birlikte EYT başvuruları E-Devlet sistemi üzerinden alınmaya başlandı. 9 Eylül 1999’dan öncesi (8 Eylül 1999 da dahil) sigortalıları kapsayan EYT düzenlemesi ile 2 milyondan fazla vatandaşa emeklilik hakkı tanındı.

Yaklaşık 2 milyon 250 bin kişinin yararlanacağı düzenlemede EYT başvuruları, Sosyal Güvenlik Kurumu SGK şubelerinden ve E-Devlet sistemi üzerinden yapılacak.

EYT Başvuru Şartları Nelerdir?

EYT başvuruları e-Devlet üzerinden veya SGK’ya dilekçe verilerek yapılır.

Düzenleme kapsamında yaşlılık aylığına hak kazanma şartlarını yerine getiren sigortalılarımıza aylık bağlanabilmesi için işverenleri tarafından işten ayrılış bildirgelerinin verilmesi sonrası Sosyal Sigortalar Kurumuna “Gelir/Aylık/Ödenek Talep Belgesi” ile başvurulması yeterlidir.

EYT şartları şunlardır:

SSK EYT Şartları:

• Kadınlar: 5 bin prim günü, 20 yıl hizmet süresi
• Erkekler: 5 bin prim günü, 25 yıl hizmet süresi

Bağkur EYT Şartları:

• Kadınlar: 7 bin 200 prim günü, 20 yıl hizmet süresi
• Erkekler: 9 bin prim günü, 25 yıl hizmet süresi
• Kanun, 8 Eylül 1999 ve öncesinde sigorta girişi yapılanlar için geçerlidir.

Emekli Sandığı EYT Şartları:

• Normal emeklilikte kadın 20 yıl (7200 gün), erkek 25 yıl (9000 gün) hizmet
• Kadın 20, Erkek 25 yıl sigortalılık süresi
• Kısmi emeklilikte 10 yıl (3600 gün) hizmet ve 60 yaş

EYT Ne Zaman Çıkacak?

01.03.2023 tarihinde EYT mecliste kabul edilerek yasalaştı.

2023 Mart ayında emeklilik başvurusunu yapan tüm EYT’liler 1 Nisan’dan itibaren tüm hak edişlerini alacak. Maaşı bağlanan EYT’lilerin emekli maaşı ödemesi erkenden yapılacak ve Ramazan Bayramı ikramiyesi ile birlikte verilecek.

İşveren EYT’liyi İşten Çıkarabilir mi?

EYT kapsamında emeklilik şartlarını yerine getirmiş olmasına rağmen emekli olmayarak çalışmayı tercih edecek personel, işveren tarafından salt emeklilik şartlarına sahip olduğundan bahisle işten çıkarılamayacak olup, bu nedenle işten çıkarılan işçinin işe iade davası açma hakkı gündeme gelebilecektir.

Tüm bunlara ek olarak, EYT kapsamında emekli olacak olan kişiler işverenin de kabul etmesi durumunda aynı veya farklı bir işlerinde Sosyal Güvenlik Destek Primli (SGDP) olarak çalışabilecektir. İşçinin EYT kapsamında emeklilik nedeniyle iş sözleşmesini feshetmesi durumunda ne kendisinin ihbar tazminatı ödeme zorunluluğu ne de işverenin ihbar süresine uymayı talep etme hakkı yoktur. Sadece kıdem tazminatı ve diğer alacak kalemleri gündeme gelebilir. Son olarak, EYT ile emekli olmakla normal emekliliğin hiçbir farkı yoktur.

Tarafımıza sıklıkla sorulan konuların başında EYT için en önemli şart olan hizmet başlangıcının 8 Eylül 1999 tarihinden önce olması dolayısıyla bu tarihten önce sigortalı sayılan işlerde çalışanların SGK’sının bildirilmediği durumlarda sigortasız çalıştığı günlerin tespiti adına hizmet tespit davası açılması halinde EYT düzenlemesinden faydalanıp faydalanılmayacağıdır. Hizmet tespit davasının kazanılması halinde ve EYT düzenlemesi yasalaşması durumunda pek tabii ki EYT düzenlemesinden faydalanmak mümkündür.

Askerlik Borçlanması ile EYT’li Olmak Mümkün mü?

EYT’li sayılmak için sigorta başlangıcı 9 Eylül 1999 tarihinden önce olup, emeklilik için gereken yaş dışındaki sigortalılık süresi ve prim günü koşullarını sağlamış olmak gerekiyor.

Sigorta başlangıcınız 8 Eylül 1999 tarihinden sonra olduğundan dolayı EYT kapsamında değilsiniz. Bu durumu askerlik süresini saydırarak çözmeniz de mümkün değildir. Örnek olarak kişi kamu kurumunda memur.

Yasal düzenleme ile EYT yasası 8.9.1999 öncesi sigortalı şartını arıyor. Diyelim ki kişinin kamu kurumuna giriş tarihi 9.9.1999, bir günle kaçırıyor. Askerlik tarihi, 25.11.1996 – 24.05.1998. Borçlanması yapıldı. Borçlanmış olduğu askerlik hizmeti sigortalı sayılıp işe giriş tarihim olan 9.9.1999 tarihi öncesine çekiyor mu? Yani 1 günle kaçırdığı EYT, askerlik borçlanması ile öne çekilir mi?

8 Eylül 1999 tarihinden sonra göreve başlayan memurlar, askerlik borçlanmasıyla memuriyet başlangıcını 8 Eylül 1999 tarihinden önceye çekerek, EYT’den yararlanamıyorlar. Bu durumda EYT kapsamına giremezsiniz. Sadece askerlik süreniz sigortalılık sürenize eklenir. Yıpranma hakkı, doğum ve askerlik borçlanmaları olsa bile işe başlangıç tarihi geriye çekilemez. Bunlar ancak eksik prim gün sayısını tamamlamak üzere yapılır. Yani o eksik kalan prim gün sayısını telafi eder. Ancak işe başlangıcı geriye çekmez.

EYT’linin Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanmalıdır?

1475 sayılı mülga İş Kanunu 14. madde uyarınca; EYT’li çalışan eğer aynı iş yerinde çalışmaya devam etmeyecekse kıdem tazminatı ödenmesi gerekir. Fakat, işçi aynı iş yerinde çalışmaya devam ederse işverenle anlaşarak kıdem tazminatını daha sonra almayı kabul edebilir.

Bu ihtimalde, çalışan, tekrar işe girişi yapıldıktan sonra kıdem tazminatına hak kazanacak bir sebeple iş yerinden ayrılıyorsa, EYT çıkışında hak kazandığı da dahil 2. Çıkış tarihi itibarı ile hak kazandığı toplam kıdem tazminatını alır. Tam tersi, çalışan daha sonraki tarihte kıdem tazminatını hak edecek bir nedenle işten ayrılmıyorsa sadece EYT ile çıkış tarihinde kazanmış olduğu kıdem tazminatına hak kazanır.

2. dönem ödenmez. EYT kapsamında emekli olan çalışanın, aynı işyerinde çalışmaya devam etmesine rağmen kıdem tazminatını aldığı ihtimalde ise kıdem sıfırlanır ve dolayısıyla kıdem tazminatı ödenen emeklilikten önceki çalışma süresi, ikinci çıkışta dikkate alınmaz.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Ezgi DEMİROCAK