Edimin İfasına Fesat Karıştırma Suçu (TCK m.236)

Edimin ifasına fesat karıştırma suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 236. maddesinde düzenlenmiştir. Bu suç, kamu ihaleleri sonucunda üstlenilen edimin ifası sırasında hukuka aykırı davranışlarla kamu zararına yol açılmasını önlemeyi amaçlamaktadır. Kamu düzeni, dürüstlük ilkesi ve kamu kaynaklarının etkin kullanımı bu suçun düzenlenmesiyle koruma altına alınmaktadır. Suç, kamu otoritesine güvenin sarsılmasını önlemeye yönelik bir düzenleme olup, kamu hizmetinin etkin ve dürüst bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlamayı hedefler.

TCK m.236’ya göre, kamu kurumu veya kamu adına iş yapan özel bir kuruluşla yapılan bir sözleşmenin ifası sırasında, edimin gereği gibi yerine getirilmemesi ya da ifanın hukuka aykırı bir şekilde değiştirilmesi suç olarak tanımlanmıştır. Bu suç, hem kamu zararını hem de toplumsal güveni zedeleyen niteliktedir.

Suçun Manevi Unsurları

Edimin ifasına fesat karıştırma suçu, kasten işlenebilen bir suçtur. Failin, edimin ifasına yönelik hukuka aykırı bir müdahalede bulunma iradesine sahip olması gerekir. Kast, failin edimin ifasına hukuka aykırı bir şekilde müdahale ederek kamu zararına neden olma bilincini içerir.

Bu suçun oluşabilmesi için özel bir saik aranmamaktadır. Ancak failin, kamu yararına aykırı hareket ederek kişisel çıkar sağlamayı hedeflemesi, suçun manevi unsuru açısından önem taşır. Failin bilerek ve isteyerek edimin ifasını engellemesi veya değiştirmesi suçun oluşumu için yeterlidir.

Suçun Maddi Unsurları

Edimin ifasına fesat karıştırma suçunun maddi unsurları, suçun faili, mağduru, konusu ve hareket unsuru gibi alt başlıklar altında incelenebilir.

Fail

Bu suç, kamu görevlileri veya kamu adına iş yapan özel kişiler tarafından işlenebilir. Suçun faili, kamu kurumu ile sözleşme yapan kişi ya da kurum olabileceği gibi, sözleşmenin ifasında etkili olan diğer kişiler de olabilir. Örneğin, bir kamu ihalesini kazanan şirketin yöneticisi, bu suçun faili olabilir.

Mağdur

Bu suçun mağduru, kamu tüzel kişiliği veya kamu adına iş yapan kuruluşlardır. Kamu kaynaklarının zarar görmesi nedeniyle dolaylı olarak toplum da bu suçun mağduru sayılabilir.

Konu

Edimin ifasına fesat karıştırma suçunun konusu, kamu adına yapılan bir sözleşmenin ifasıdır. Sözleşme, kamu hizmetine yönelik bir işin yerine getirilmesini içermelidir. Örneğin, bir kamu inşaat projesi veya kamu hizmeti sağlayan bir sözleşme bu suçun konusunu oluşturabilir.

Hareket Unsuru

Edimin ifasına fesat karıştırma suçunun hareket unsuru, sözleşmenin ifasına hukuka aykırı müdahalede bulunmaktır. Bu müdahale şu şekillerde gerçekleşebilir:

Edimin gereği gibi yerine getirilmemesi

Sözleşmede belirtilen edimlerin eksik veya yanlış bir şekilde ifa edilmesi bu kapsamda değerlendirilir. Örneğin, bir inşaat ihalesinde belirtilen malzemelerin daha düşük kaliteli malzemelerle değiştirilmesi.

Edimin hukuka aykırı bir şekilde değiştirilmesi

Sözleşmede belirtilen edimlerin hukuka aykırı olarak değiştirilmesi durumudur. Örneğin, sözleşme şartlarının taraflardan biri tarafından keyfi olarak değiştirilmesi.

Edimin ifasında aldatıcı işlemler yapılması

Edimin ifası sırasında, kamu kurumlarını yanıltıcı belgeler veya bilgiler sunulması bu kapsamda değerlendirilir.

Netice

Bu suçun neticesi, kamu zararının doğması veya doğma ihtimalinin ortaya çıkmasıdır. Ancak suçun tamamlanması için kamu zararının fiilen gerçekleşmesi şart değildir; hukuka aykırı müdahale suçun oluşumu için yeterlidir.

Hukuka Aykırılık Unsuru

Edimin ifasına fesat karıştırma suçu, hukuka aykırı bir fiildir. Bu suçun işlenmesi sırasında hukuka uygunluk nedenlerinin bulunması söz konusu olamaz. Ancak, failin eylemleri hukuka uygunluk nedenlerinden birine dayanıyorsa suç oluşmaz. Örneğin, sözleşme şartlarının kamu yararına uygun bir şekilde değiştirilmesi ve bu değişikliğin hukuka uygun olması durumunda suçun unsurları oluşmaz.

Suçun Özel Görünüş Biçimleri

Suçun özel görünüş biçimleri aşağıdaki gibidir.

Teşebbüs

Edimin ifasına fesat karıştırma suçu teşebbüse elverişlidir. Örneğin, edimin ifasına yönelik hukuka aykırı bir müdahale girişiminde bulunulmuş ancak bu müdahale tam anlamıyla gerçekleşmemişse teşebbüs hükümleri uygulanabilir.

İştirak

Bu suç, birden fazla kişi tarafından birlikte işlenebilir. Örneğin, bir kamu ihalesini kazanan şirketin yöneticileri ve çalışanları arasında iş birliği yapılarak suçun işlenmesi durumunda iştirak hükümleri devreye girer.

Zincirleme Suç

Edimin ifasına fesat karıştırma suçu, aynı fail tarafından birden fazla kez işlenmişse zincirleme suç hükümleri uygulanabilir. Örneğin, bir kamu projesinin farklı aşamalarında aynı şekilde hukuka aykırı müdahalelerde bulunulması durumunda zincirleme suç hükümleri devreye girer.

Muhakeme

Edimin ifasına fesat karıştırma suçu, şikayete tabi bir suç değildir ve re’sen soruşturulur. Savcılık, suçun işlendiğine dair bir şüphe oluşması durumunda soruşturma başlatır. Soruşturma sırasında, sözleşme belgeleri, ifa sürecine ilişkin kayıtlar ve diğer deliller incelenir.

Yargılama aşamasında, mahkeme sözleşmenin ifasına yönelik hukuka aykırı müdahaleleri ve bu müdahalelerin kamu zararına yol açıp açmadığını değerlendirir. Suçun işlenmesi halinde, fail hakkında Türk Ceza Kanunu’nun 236. maddesi uyarınca hüküm kurulur.

Suçun Cezası

TCK m.236’ya göre, edimin ifasına fesat karıştırma suçunu işleyen kişi, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Ayrıca, suçun işlenmesi sonucunda kamu zararı doğmuşsa, failden bu zararın tazmini de istenebilir. Suçun zincirleme şekilde işlenmesi veya iştirak halinde gerçekleştirilmesi durumunda cezada artırım yapılabilir.

Sonuç

Edimin ifasına fesat karıştırma suçu, kamu kaynaklarının etkin ve dürüst bir şekilde kullanılmasını sağlamak amacıyla düzenlenmiş önemli bir suç tipidir. Bu suçun önlenmesi, kamu güvenliğinin ve toplumsal barışın korunması açısından büyük önem taşır.

Kamu otoritesine duyulan güvenin sarsılmaması için, edimin ifasına yönelik hukuka aykırı müdahaleler etkin bir şekilde tespit edilmeli ve caydırıcı cezalar uygulanmalıdır. Toplumun ortak kaynaklarının korunması ve kamu hizmetlerinin şeffaf bir şekilde yürütülmesi, hukuk devleti ilkesinin temel gerekliliklerindendir.

Duygu Maide KARATAŞ & Av. Ahmet EKİN