Denetimli Serbestlik Nedir?

Denetimli serbestlik; şüpheli, sanık veya hükümlünün yasada belirlenen sürede toplum içinde denetim ve takibinin yapılmasıyla iyileştirilip topluma kazandırılması amacıyla yapılan her türlü hizmet ve kaynakların sunulduğu  infaz biçimidir.

Söz konusu infaz şekli 2012 yılında 6291 sayılı kanunla hukuk sistemimize dahil olmuştur. Bu kapsamda Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun 105/A maddesi denetimli serbestlik hakkında düzenlemelere yer vermiştir.

Denetimli serbestliğin uygulanma şartları şu şekildedir;

• Hükümlünün açık ceza infaz kurumunda veya çocuk eğitim evinde bulunması gerekir. Açık ceza infaz kurumuna ayrılma şartları oluşmasına karşın, iradesi dışındaki bir nedenle açık ceza infaz kurumuna ayrılamayan veya bu nedenle kapalı ceza infaz kurumuna geri gönderilen iyi hâlli hükümlüler, diğer şartları da taşımaları hâlinde, birinci fıkrada düzenlenen infaz usulünden yararlanabilirler.
• Hükümlünün koşullu salıverilmesine bir yıl veya daha az süre kalması gerekmektedir.
• Hükümlünün iyi halli olması gerekir.
• Denetimli serbestliğe ilişkin talepte bulunulması gerekir.
• Hükümlünün cezaevinde bulunmasının sebebi adli para cezasının ödenmemesi nedeniyle hapse çevrilmiş olmamalıdır. Adli para cezasının ödenmemesi nedeniyle, cezası hapse çevrilen hükümlüler yukarıdaki fıkralardaki infaz usulünden yararlanamazlar.
• İnfaz hakimi tarafından karar verilmesi gerekir. Denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infazına, ceza infaz kurumu idaresince hazırlanan değerlendirme raporu dikkate alınarak, hükmün infazına ilişkin işlemleri yapan Cumhuriyet başsavcılığının bulunduğu yer infaz hâkimi tarafından karar verilebilir.

Yükümlülüğe Tabi Tutulma Ve Bunlara Uyulmaması Nedir?

Denetimli serbestlik kararı verilen hükümlünün koşullu salıverilme kararına kadar;

1. a) Kamuya yararlı bir işte ücretsiz olarak çalıştırılması,
2. b) Bir konut veya bölgede denetim ve gözetim altında bulundurulması,
3. c) Belirlenen yer veya bölgelere gitmemesi,
4. d) Belirlenen programlara katılması, yükümlülüklerinden bir veya birden fazlasına tabi tutulmasına, denetimli serbestlik müdürlüğünce karar verilir. Hükümlünün risk ve ihtiyaçları dikkate alınarak yükümlülükleri değiştirilebilir.

Hükümlünün;

1. a) Ceza infaz kurumundan ayrıldıktan sonra, talebinde belirttiği denetimli serbestlik müdürlüğüne beş gün içinde müracaat etmemesi,
2. b) Hakkında belirlenen yükümlülüklere, denetimli serbestlik müdürlüğünün hazırladığı denetim ve iyileştirme programına, denetimli serbestlik görevlilerinin bu kapsamdaki uyarı ve önerileriyle hakkında hazırlanan denetim planına uymamakta ısrar etmesi,
3. c) Ceza infaz kurumuna geri dönmek istemesi, hâlinde, denetimli serbestlik müdürlüğünün talebi üzerine, koşullu salıverilme tarihine kadar olan cezasının infazı için açık ceza infaz kurumuna gönderilmesine, denetimli serbestlik müdürlüğünün bulunduğu yer infaz hâkimi tarafından karar verilir.

Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun 105/A maddesinin 7. fıkrasına göre; “Hükümlü hakkında denetimli serbestlik tedbiri uygulanmaya başlandıktan sonra işlediği iddia olunan ve cezasının alt sınırı bir yıl veya daha fazla hapis cezasını gerektiren kasıtlı bir suçtan dolayı kamu davası açılmış olması hâlinde, denetimli serbestlik müdürlüğünün talebi üzerine infaz hâkimi tarafından, hükümlünün açık ceza infaz kurumuna gönderilmesine karar verilebilir. Kovuşturma sonucunda beraat, ceza verilmesine yer olmadığı, davanın reddi veya düşme kararı verilmesi hâlinde, hükümlünün cezasının infazına denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak devam olunmasına infaz hâkimi tarafından karar verilir.”

Yeni Denetimli Serbestlik Yasası Nedir?

TBMM Genel Kurulu’nda 14.04.2020 tarihinde kabul edilen yeni yasaya göre; TCK md.81-83, md.102-105, md.132-138 ve devletin güvenliğine, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine, milli savunmaya karşı ve Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar hariç olmak üzere 30.03.2020 tarihine kadar işlenen suçlar bakımından;

Yetmiş yaşını bitirmiş olan hükümlülerle 0-6 yaş aralığında çocuğu bulunan kadın hükümlüler ile 105/A maddesinde yer alan ve iki yıl olan denetimli serbestlik süresi dört yıl olmuştur.

Adalet Bakanlığı tarafından tam teşekküllü hastanelerden alınmış raporlara göre; maruz kaldığı hastalık, engellilik ve kocama sebebiyle hayatına yalnız devam edemeyecek olan altmış beş ya üstü olan kişilerin koşullu salıverilmesine için ceza ve infaz kurumunda geçirmeleri gereken süreler dikkate alınmaksızın denetimli serbestlik usulüyle md.105/A’ya göre cezasını infaz edilebilir.

5275 Sayılı Kanun geçici madde 6’da değişiklik yapılarak md.105/A 1. fıkrada yer alan bir yıllık süre, üç yıllık denetimli serbestlik süresine çıkarılmıştır.

30.03.2020 Tarihi Öncesi Ve Sonrası İşlenen Suçlar Arasında İnfaz Bakımından Bulunan Farklılıklar Nedir?

30.03.2020 tarihinden önce işlenen suçlar bakımından;

• Denetimli serbestlik süresi 3 yıl olarak uygulanacaktır.

• Bazı süreli hapis cezalarına mahkum olanlar cezalarının 1/2’sini infaz kurumunda çektikleri takdirde koşullu salıverilme hükümlerinden yararlanacaktır.

30.03.2020 tarihinden sonra işlenen suçlarda ise 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun 105/A maddesinde yer alan infaz düzenlemesi geçerli olacaktır.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Ezgi YÜCEL