Ceza Muhakemesinde Temyiz Kanun Yolu (CMK m. 286)

Ceza muhakemesinde temyiz kanun yolu, ceza davalarında bölge adliye mahkemelerinin verdiği karar ve hükümlerin hukuka uygunluğunun Yargıtay tarafından yeniden incelenmesi için başvurulan olağan bir kanun yoludur.

Temyize Konu Olabilecek Kararlar Nelerdir?

Kural olarak Bölge Adliye Mahkemesi ceza dairelerinin bozma dışında kalan hükümleri temyiz edilebilir. Ancak bu kuralın istisnaları da bulunmaktadır.

Bölge adliye mahkemesinin temyiz edilemeyen kararları şunlardır;

• İlk derece mahkemelerinden verilen beş yıl veya daha az hapis cezaları ile miktarı ne olursa olsun adlî para cezalarına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine dair bölge adliye mahkemesi kararları,
• İlk derece mahkemelerinden verilen beş yıl veya daha az hapis cezalarını artırmayan bölge adliye mahkemesi kararları,
• İlk derece mahkemelerinin görevine giren ve kanunda üst sınırı iki yıla kadar (iki yıl dâhil) hapis cezasını gerektiren suçlar ve bunlara bağlı adli para cezalarına ilişkin her türlü bölge adliye mahkemesi kararları,
• Adlî para cezasını gerektiren suçlarda ilk derece mahkemelerinden verilen hükümlere ilişkin her türlü bölge adliye mahkemesi kararları,
• Sadece eşya veya kazanç müsaderesine veya bunlara yer olmadığına ilişkin ilk derece mahkemesi kararları ile ilgili olarak istinaf başvurusunun esastan reddine dair kararları,
• On yıl veya daha az hapis cezasını veya adlî para cezasını gerektiren suçlardan, ilk derece mahkemesince verilen beraat kararları ile ilgili olarak istinaf başvurusunun esastan reddine dair kararları,
• Davanın düşmesine, ceza verilmesine yer olmadığına, güvenlik tedbirine ilişkin ilk derece mahkemesi kararları ile ilgili olarak bölge adliye mahkemesince verilen bu tür kararlar veya istinaf başvurusunun esastan reddine dair kararlar,
• Yukarıdaki bentlerde yer alan sınırlar içinde kalmak koşuluyla aynı hükümde, cezalardan ve kararlardan birden fazlasını içeren bölge adliye mahkemesi kararları, temyiz edilemez. Dolayısıyla istinaf mahkemelerinin belirtilen bu hususlarla ilgili vermiş oldukları kararlar ile hüküm kesinleşmiştir.

Temyiz edilemeyecek kararların bazı suçlara ilişkin olması halinde temyiz edilebileceği düzenlenmiştir. Bu suç tipleri şunlardır:

• Hakaret (TCK m. 125/3),
• Halk arasında korku ve panik yaratmak amacıyla tehdit,
• Suç işlemeye tahrik,
• Suçu ve suçluyu övme,
• Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama,
• Kanunlara uymamaya tahrik,
• Cumhurbaşkanına hakaret,
• Devletin egemenlik alametlerini aşağılama,
• Türk Milletini, Türkiye Cumhuriyeti Devletini, Devletin kurum ve organlarını aşağılama,
• Silâhlı örgüt,
• Halkı askerlikten soğutma suçları,
• Terörle Mücadele Kanunu’nun 6. maddesinin ikinci ve dördüncü fıkrası ile 7 nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan suçlar,
• Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanununun 28 inci maddesinin birinci fıkrası, 31 inci maddesi ve 32 nci maddesinde yer alan suçlar.

Temyiz Nedenleri Nelerdir?

Temiz, ancak hükmün hukuka aykırı olması temeline dayanır. Bir hukuk kuralının uygulanmaması veya yanlış uygulanması durumunda hukuka aykırılık ortaya çıkar.

CMK m.288’e göre; “ (1) Temyiz, ancak hükmün hukuka aykırı olması nedenine dayanır. (2) Bir hukuk kuralının uygulanmaması veya yanlış uygulanması hukuka aykırılıktır.”

Sanığın lehine olan hukuk kurallarına aykırılık, sanığın aleyhine hükmün bozulması için Cumhuriyet savcısına bir hak tanımaz.

Maddi olay ve olguların denetimi temyiz kanun yolunda mümkün değildir. Yalnızca hukuki açıdan denetim yapılır.

Temiz başvurusunda bulunan kişi, kararın neden bozulmasını istediğini belirtmelidir. Ancak bu neden sadece hükmün hukuki yönüne ilişkin olabilir.

Temyiz Süresi

Ceza Muhakemesi Kanununun 291. maddesine göre temyiz süresi hükmün açıklanmasından itibaren iki haftadır. Hüküm, temyiz yoluna başvurma hakkı bulunanların yokluğunda açıklanmışsa süre tebliğ ile başlar.

Temyiz başvurusu, istinaf mahkemesinin bulunduğu yerdeki bölge adliye mahkemesi başkanlığına yapılır. Temyiz başvurusunda, istinaf mahkemesi kararının hangi sebeple temyiz edildiği açıkça belirtilmelidir.

Temyiz İncelemesinin Sonuçlanması

Temyiz incelemesi sonucunda Yargıtay, onama, bozma ve düzelterek onama kararı olmak üzere üç tür karar verebilir:

Onama kararı

Yargıtay, istinaf mahkemesi kararında hukuka aykırılık bulmazsa, kararı onar. Onama kararı, istinaf mahkemesi kararının kesinleşmesini sağlar.

Bozma kararı

Yargıtay, istinaf mahkemesi kararında hukuka aykırılık bulursa, kararı bozar. Bozma kararı, istinaf mahkemesinin kararını ortadan kaldırır ve dosyayı yeniden görülmek üzere istinaf mahkemesine gönderir.

Düzelterek onama kararı

Yargıtay, istinaf mahkemesi kararında hukuka aykırılık bulursa, ancak bu aykırılığın giderilmesiyle kararın değişmeyeceği veya daha ağır bir sonuç doğurmayacağı kanaatine varırsa, kararı düzelterek onaylar. Düzelterek onama kararı, istinaf mahkemesi kararının kesinleşmesini sağlar, ancak Yargıtay’ın düzelttiği noktaları da içerir.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Ezgi DEMİROCAK