Ceza Muhakemesinde Son Karar

Duruşma aşaması sona erdiğinde son karar aşamasına geçilir. Bu aşamada mahkeme iddianamede belirtilmiş eylemlere göre hüküm kuracaktır.

Hüküm Nedir?

Hüküm, yargılaması yapılan dosyanın uyuşmazlığını çözen karardır

Hüküm ancak iddianamede gösterilen fiil ve kişiyle alakalı verilebilir. İddianame dışına çıkılarak, iddianamede gösterilmemiş fiil ve kişiden dolayı hüküm kurulamaz.

Bazı kararlar esasa ilişkin uyuşmazlığı çözen son kararlardır. Bu kararlar şöyledir;

• Beraat,
• Mahkumiyet,
• Ceza verilmesine yer olmadığı kararı,
• Güvenlik tedbirine hükmedilmesi.

Bazı kararlar ise uyuşmazlığın çözülemeyecek olduğunu belirten son kararlardır. Bu kararlar ise davanın düşmesi ile davanın reddi kararlarıdır.

Beraat Kararı

Fiil ile sanık arasında cezalandırma ilişkisi kurulamadığı takdirde beraat kararı verilir.

Beraat kararı; 

• Yüklenen fiilin kanunda suç olarak tanımlanmamış olması, 
• Yüklenen suçun sanık tarafından işlenmediğinin sabit olması, 
• Yüklenen suç açısından failin kast veya taksirinin bulunmaması, 
• Yüklenen suçun sanık tarafından işlenmesine rağmen, olayda bir hukuka uygunluk nedeninin bulunması, 
• Yüklenen suçun sanık tarafından işlendiğinin sabit olmaması hallerinde verilir.

Derhâl beraat kararı verilebilecek hâllerde durma, düşme veya ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilemez.

Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı

Sanığın suçu işlediğinin tespit edildiği fakat kanuni sebeplerden dolayı faile ceza verilemediği hallerde ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilir.

Sanık hakkında; 

• Yüklenen suçla bağlantılı olarak yaş küçüklüğü, akıl hastalığı veya sağır ve dilsizlik hali ya da geçici nedenlerin bulunması, 
• Yüklenen suçun hukuka aykırı fakat bağlayıcı emrin yerine getirilmesi suretiyle veya zorunluluk hali ya da cebir veya tehdit etkisiyle işlenmesi, 
• Meşru savunmada sınırın heyecan, korku ve telaş nedeniyle aşılması, 
• Kusurluluğu ortadan kaldıran hataya düşülmesi, Hallerinde, kusurunun bulunmaması dolayısıyla ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilir. 

İşlenen fiilin suç olma özelliğini devam ettirmesine rağmen; 

• Etkin pişmanlık, 
• Şahsî cezasızlık sebebinin varlığı, 
• Karşılıklı hakaret, 
• İşlenen fiilin haksızlık içeriğinin azlığı, Dolayısıyla, faile ceza verilmemesi hallerinde, ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilir.

Mahkumiyet Kararı

Sanığın suçu işlediğinin sabit olduğu karardır.

Yüklenen suçu işlediğinin sabit olması halinde, sanık hakkında mahkûmiyet kararı verilir.(CMK m.223/5)

Güvenlik Tedbiri Kararı

Yüklenen suçu işlediğinin sabit olması halinde, belli bir cezaya mahkûmiyet yerine veya mahkûmiyetin yanı sıra güvenlik tedbirine hükmolunur.

Davanın Reddi Kararı

Aynı fiil nedeniyle, aynı sanık için önceden verilmiş bir hüküm veya açılmış bir dava varsa davanın reddine karar verilir

• Kesin hüküm: Aynı fiil sebebiyle aynı sanığa daha önceden bir hüküm verilmişse dava reddedilir.
• Derdestlik: Aynı fiil sebebiyle aynı sanık hakkında daha önceden açılmış bir dava mevcutsa dava reddedilir.

Düşme Kararı

Türk Ceza Kanununda öngörülen düşme sebeplerinin varlığı ya da soruşturma veya kovuşturma şartının gerçekleşmeyeceğinin anlaşılması hallerinde, davanın düşmesine karar verilir. Ancak, soruşturmanın veya kovuşturmanın yapılması şarta bağlı tutulmuş olup da şartın henüz gerçekleşmediği anlaşılırsa; gerçekleşmesini beklemek üzere, durma kararı verilir. Bu karara itiraz edilebilir

Düşme sebeplerine örnek olarak sanığın ölümü, şikayetten vazgeçme, dava zamanaşımı gibi durumlar gösterilebilir. 

Karar Vermenin Usulü

Mahkemece karar ve hükümler oybirliği veya oyçokluğuyla verilir. Karşı oya tutanakta yer verilir; gerekçesi de tutanakta gösterilir.

Müzakerede ancak karara ve hükme katılacak hâkimler bulunur. Mahkeme başkanı, hâkim ve savcı yardımcıları ile mahkemesinde staj yapmakta olan avukat adaylarının müzakere sırasında hazır bulunmalarına izin verebilir.

Müzakereyi mahkeme başkanı yönetir.

Mahkeme başkanı, kıdemsiz üyeden başlayarak oyları ayrı ayrı toplar ve en sonra kendi oyunu verir. Mahkeme başkan ve üyelerinden hiçbiri herhangi bir konu veya sorun üzerinde azınlıkta kaldığını ileri sürerek oylamaya katılmaktan çekinemez. Oylar dağılırsa sanığın en çok aleyhine olan oy, çoğunluk meydana gelinceye kadar kendisine daha yakın olan oya eklenir.

Hükmün Açıklanması

Duruşma sonunda, duruşma tutanağına geçirilen hüküm fıkrası okunarak gerekçesi ana çizgileriyle anlatılır. Hazır bulunan sanığa ayrıca başvurabileceği kanun yolları, mercii ve süresi bildirilir. Beraat eden sanığa, tazminat isteyebileceği bir hâl varsa bu da bildirilir. Hüküm fıkrası herkes tarafından ayakta dinlenir.

Hükmün başına, “Türk Milleti adına” verildiği yazılır. 

Hükmün başında; 

• Hükmü veren mahkemenin adı, 
• Hükmü veren mahkeme başkanının ve üyelerinin veya hâkimin, Cumhuriyet savcısının ve zabıt kâtibinin, katılanın, mağdurun, vekilinin, kanunî temsilcisinin ve müdafiin adı ve soyadı ile sanığın açık kimliği, 
• Beraat kararı dışında, suçun işlendiği yer, tarih ve zaman dilimi, 
• Sanığın gözaltında veya tutuklu kaldığı tarih ve süre ile halen tutuklu olup olmadığı, Yazılır. 

Hükmün gerekçesi ve varsa karşı oy gerekçesi, tümüyle tutanağa geçirilmemişse açıklanmasından itibaren en geç onbeş gün içinde dava dosyasına konulur. Karar ve hükümler bunlara katılan hâkimler tarafından imzalanır.

Hüküm fıkrasında verilen kararın ne olduğunun, uygulanan kanun maddelerinin, verilen ceza miktarının, kanun yollarına başvurma ve tazminat isteme olanağının bulunup bulunmadığının, başvuru olanağı varsa süresi ve merciinin tereddüde yer vermeyecek şekilde açıkça gösterilmesi gerekir.

Hükümlerin nüshaları ve özetleri mahkeme başkanı veya hâkim ile zabıt kâtibi tarafından imzalanır ve mühürlenir.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması

Mahkeme bazı hallerde ise hükmün açıklanmasını geri bırakabilir.

Sanığa yüklenen suçtan dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan ceza, iki yıl veya daha az süreli hapis veya adlî para cezası ise; mahkemece, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir. Uzlaşmaya ilişkin hükümler saklıdır. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, müsadereye ilişkin hükümler hariç, kurulan hükmün sanık hakkında bir hukukî sonuç doğurmamasını ifade eder. (CMK m. 231/5)

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Furkan DİLER