Ceza Muhakemesinde Muhakeme Giderleri Nelerdir?

Ceza Muhakemesi Kanununun 324. maddesine göre; “Harçlar ve tarifesine göre ödenmesi gereken avukatlık ücretleri ile soruşturma ve kovuşturma evrelerinde yargılamanın yürütülmesi amacıyla Devlet Hazinesinden yapılan her türlü harcamalar ve taraflarca yapılan ödemeler yargılama giderleridir.”

Soruşturma ve kovuşturma aşamalarında, kamu davasının gerektirdiği yargılamanın yürütülmesi amacıyla Devlet Hazinesi ve taraflarca yapılan ödemeler yargılama giderlerini oluşturur. Avukatlara, bilirkişi ve tanıklara verilen gündelik, yolluk ve ücretlerle keşif, muayene, tahlil ve posta giderleri yanında harçlar, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre taraflara ödenmesi gereken avukatlık ücretleri de yargılama giderlerine dahildir.

Bu kapsamda muhakeme giderleri;

• Harçlar,
• Tarifesine göre ödenmesi gereken avukatlık ücretleri,
• Soruşturma ve kovuşturma evrelerinde yargılamanın yürütülmesi amacıyla yapılan harcamalar,
• Taraflarca yapılan ödemelerdir.

Giderlerin miktarı ile iki taraftan birinin diğerine ödemesi gereken paranın miktarını mahkeme başkanı veya hâkim belirler. Hüküm ve kararda yargılama giderlerinin kimlere yükletileceği gösterilir.

Devlete ait yargılama giderlerine ilişkin kararlar, Harçlar Kanunu hükümlerine göre; kişisel haklara ilişkin kararlar, 9.6.1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflâs Kanunu hükümlerine göre yerine getirilir.

Türkçe bilmeyen ya da engelli olan şüpheli, sanık, mağdur veya tanık için görevlendirilen tercümanın giderleri, yargılama gideri sayılmaz ve bu giderler Devlet Hazinesince karşılanır.

Şayet devlete ait yargılama giderlerinin 21.7.1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 106 ncı maddesindeki terkin edilmesi gereken tutarlardan az olması halinde, bu giderin Devlet Hazinesine yüklenmesine karar verilmesi gerekecektir. (6183 sayılı kanunun 106. maddesi düzenlemesi: “Yapılacak takip sonunda tahsili imkansız veya tahsili için yapılacak giderlerin alacaktan fazla bulunduğu anlaşılan ve 213 sayılı Kanun kapsamına giren amme alacaklarında 10 Türk Lirasına (10 Türk Lirası dahil), diğer amme alacaklarında 20 Türk Lirasına (20 Türk Lirası dahil) kadar amme alacakları, amme idarelerinde terkin yetkisini haiz olanlar tarafından tahsil zamanaşımı süresi beklenilmeksizin terkin olunabilir.”

Sanığın cezaya veya güvenlik tedbirine mahkûm edilmesi hâlinde, bütün yargılama giderleri sanığa yüklenir.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması ve cezanın ertelenmesi hallerinde de yargılama giderleri sanığın üzerine bırakılmaktadır.

Soruşturma ve kovuşturma aşamalarında yapılan araştırma veya işlemler nedeniyle giderler meydana gelmiş olup da, sonuç sanık lehine ortaya çıkmış ise, bu giderlerin sanığa yüklenmesinin hakkaniyete aykırı olacağı anlaşıldığında mahkeme, bunların kısmen veya tamamen Devlet Hazinesine yüklenmesine karar verir.

Aynı dava kapsamında yargılandığı bir suçtan beraat ederken diğer suçtan mahkum olan sanık hakkında, avukatlık hizmetinin bölünmesi imkansız olduğundan beraat ettiği suç açısından vekalet ücretine hükmedilmemesi gerekmektedir.

Yargılama sürecinde hüküm kesinleşmeden sanık ölürse, mirasçılar giderlerden sorumlu tutulamazlar.

Muhakeme Giderlerinde Özel Durumlar Nelerdir?

• Bağlantılı Davalarda Giderler: Bağlantılı davalarda yargılama giderleri hususu Ceza Muhakemesi Kanununun 326. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre; “Birden çok suçtan dolayı aleyhinde kovuşturma yapılmış olan kimse, bunların bir kısmından mahkûm olmuş ise, beraat ettiği suçların duruşmasının gerektirdiği giderleri ödemekle yükümlü değildir. İştirak halinde işlenmiş bir suç nedeniyle mahkûm edilmiş olanlara, sebebiyet verdikleri yargılama giderleri ayrı ayrı yükletilir.”

• Beraat veya Ceza Verilmesine Yer Olmadığına Karar Verilmesi Durumunda Giderler: Ceza Muhakemesi Kanununun 327. maddesine göre; “Hakkında beraat veya ceza verilmesine yer olmadığına karar verilen kişi, sadece kendi kusurundan ileri gelen giderleri ödemeye mahkûm edilir. Bu kişinin önceden ödemek zorunda kaldığı giderler, Devlet Hazinesince üstlenilir.”

• Delil yetersizliğinden beraat kararı verilmesi: Fail hakkında delil yetersizliğinden beraat kararı verilmiş ise, 5271 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 329. maddesi uyarınca yargılama giderlerinin mağdur üzerine bırakılmasına karar verilemez. Bu durumda ihbar veya şikayette bulunan kişinin iddiaları sonucu yeterli şüphe oluşmuş ve yeterli delil de bulunması nedeniyle fail hakkında kamu davası açılmıştır.

• Karşılıklı Hakaret Durumunda Giderler: Karşılıklı hakaret hâllerinde taraflar hakkında ceza verilmesine yer olmadığı kararının verilmesi; tarafların yargılama giderlerini karşılamaya mahkûm edilmelerine engel olmaz.

• Suç Uydurma ve İftira Gibi Durumlarda Giderler: Suç uydurma veya iftira suretiyle gerçeğe aykırı şikayet veya ihbarda bulunan kimse, soruşturmanın yürütülmesine sebebiyet vermektedir. Bu nedenle özensiz veya kasıtlı olarak gerçek olmayan bir olayı suç ihbarı konusu yapan kişi, soruşturmadan dolayı yapılan zorunlu giderleri ödemek zorundadır. Suç uydurup iftirada bulunduğu sabit olan kimse, bu nedenle yapılmış giderleri ödemeye mahkûm edilir.

• Kanun Yoluna Başvuru Durumunda Giderler: Kanun yollarına başvuru halinde yargılama giderlerine ilişkin düzenleme Ceza Muhakemesi Kanununun 330. maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir; “Kanun yollarından birine başvuran taraf, bu başvurusunu geri almasından veya başvurunun reddolunmasından ileri gelen giderleri öder. Kanun yollarına başvuran Cumhuriyet savcısı ise, sanığın ödemek zorunda bulunduğu giderler Devlet Hazinesine yükletilir. Kanun yoluna başvuranın istemi kısmen kabul olunmuş ise, mahkeme uygun gördüğü şekilde giderleri bölüştürür. Kesinleşmiş bir hüküm ile sonuçlanan bir duruşma hakkındaki yargılamanın yenilenmesi isteminden ileri gelen giderler hakkında da aynı hüküm geçerlidir. Eski hâle getirme isteminden doğan giderler, hasım tarafının esassız karşı koymasından meydana gelmiş değilse, bu istemi ileri sürene yükletilir.”

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Ezgi YÜCEL