Bedelsiz Senedi Kullanma Suçu ve Cezası
Bedelsiz senedi kullanma suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 156. maddesinde düzenlenen malvarlığına karşı işlenen suçlar arasında yer almaktadır.
Bu suçta, bedeli ödenmiş veya ödenmesine gerek kalmamış olan senet, yeniden ve haksız şekilde bir ödemeyi sağlamak amacıyla resmi makamlar önünde kullanılır. Bu durumda, senedin kullanımı suç teşkil eder ve cezalandırılır.
Örneğin, bir kişi, bedelsiz senetleri kullanarak sahte bir borç tahsili yapmaya çalışırsa, bedelsiz senedi kullanma suçu işlemiş olur. Bu suçun cezası, senetlerin değerine ve suçun diğer koşullarına göre değişebilir.
Bedelsiz Senedi Kullanma Suçunda Korunan Hukuki Değer
Suçla korunan hukuki yarar, kişilerin ticari hayattaki işlemlerini güven içerisinde yapabilmeleridir. Bu hukuki yarar, suç kapsamındaki olası zararları önlemeye ve işlemlerde adil bir ortam sağlamaya yardımcı olur.
Hukuka aykırı bir fiilin hukuk düzeni tarafından koruma görmesi beklenemez. Bu nedenle, suçla korunan hukuki yararın korunması önemlidir.
Böylece, kişilerin hukuka uygun olarak ticari işlemler yapmaları, sözleşmeleri ihlal eden veya dolandırıcılık yapan kişilerin etkilerini en aza indirir.
Hukuki güvenliğin korunması hem ticari hayatta hem de toplumun diğer alanlarında adil bir ortamın sağlanması için gereklidir. Bu nedenle, hukuk düzeni tarafından suçlarla korunan hukuki yararların korunması ve suç işlemek isteyenlerin caydırılması önemlidir.
Bedelsiz Senedi Kullanma Suçunda Fail-Mağdur
Türk Ceza Kanunu’nun 156. maddesi bedelsiz senedi kullanma suçunu düzenlerken, suçun faili bakımından herhangi bir özellik aranmamaktadır. Yani bu suçu işleyebilecek herhangi bir kişi, fail olabilir.
Ancak, suçun mağduru konusunda belirli bir özellik belirtilmemiştir. Bedelsiz senedin borçlusu görünen kişi, suçun mağduru olarak düşünülebilir, ancak madde metninde belirli bir mağdur tanımı yoktur.
Dolayısıyla, suçun mağduru herhangi bir kişi olabilir, örneğin bedelsiz senedin gerçek sahibi veya sahte senedin kullanılması sonucunda zarar gören kişi olabilir.
Bedelsiz Senedi Kullanma Suçunda Eylem
Bedelsiz senedi kullanma suçu, bedelsiz kalan senedin yeniden ödenmesine yönelik faaliyete girişilmesiyle gerçekleşir. Bu faaliyetler, senedin yeniden ödenmesini talep etme veya senet ile icra takibi başlatma şeklinde ortaya çıkabilir.
Bu suçun maddi unsuru olan “kullanma” hareketi, bedelsiz kalmış bir senedin yeniden ödenmesini talep etmek veya icra takibi başlatmakla sınırlı değildir. Bedelsiz kalmamış gibi göstermek amacıyla senedi üçüncü kişilere devretmek de bu suçu oluşturabilir. Burada önemli olan, failin bedelsiz senedin durumunu bilmesi ve bu senedi yeniden ödenmiş gibi göstermek suretiyle haksız bir çıkar elde etme amacı taşımasıdır.
Dolayısıyla, bedelsiz senedi kullanma suçu, senedin yeniden ödenmesine yönelik faaliyetlerin yanı sıra senedin bedelsiz kalmamış gibi gösterilmesi yoluyla da gerçekleşebilir.
Bedelsiz Senedi Kullanma Suçunun Manevi Unsuru
Bu suçta, failin kastı kullanma hareketine yöneliktir ve senedin daha önce bedelsiz kaldığını bilmesi gereklidir. Yeni Ceza Hukuku sistemi, zorunluluk hallerini kusurluluktan kaldıran bir sebep olarak düzenlemiştir.
Bu nedenle, örneğin lösemi hastası olan bir çocuğun tedavi masraflarını karşılamak için failin senet bedelini üçüncü kişiye devretmesi, zorunluluk hali kapsamında değerlendirilebilir.
Bedelsiz Senedi Kullanma Suçuna Teşebbüs
Bedelsiz senedin kullanılması suçu, sadece hareket suçudur ve suçun maddi unsuru, senedin kullanımıyla gerçekleştirilen eylemlerdir. Senet, önceden ödenmiş veya ödemesine gerek kalmamış bir borcu temsil ediyorsa veya senetle ilgili eşdeğer bir işlem yapılmışsa, tekrar ödenmesi talep edilmek veya icra takibi başlatmak da suçun maddi unsurunu oluşturur.
Failin senet bedelini tahsil etmiş olması gerekmez ve mağdur ya da başka bir kişinin zarar görmesi gerekli değildir. Suça teşebbüs de teorik olarak mümkündür. Fail, bedelsiz senedi kullanmaya yönelik uygun hareketlerle suçu işlemeye başlasa bile kullanım sonucunun gerçekleşmemesi durumunda teşebbüs suçu söz konusu olabilir. Ayrıca, Yeni Ceza Hukuku sistemi, zorunluluk haline ilişkin kusurluluğu kaldıran bir sebep olarak düzenlenmiştir, bu nedenle lösemili bir çocuğun tedavi masraflarını karşılamak için senet bedelini bir kez daha tahsil etmek zorunda olan failin eylemi zorunluluk hali kapsamında değerlendirilebilir.
Bedelsiz Senedi Kullanma Suçunda İştirak
Suç iştirak bakımından herhangi bir özellik arz etmemektedir. Suça iştirakin her türlüsü mümkündür.
Bedelsiz Senedi Kullanma Suçunda İçtima
Bu durumda, bir kişiye ait birden fazla bedelsiz senedin ayrı ayrı kullanılması halinde TCK’nın 43/1 maddesi uygulanacak ve her bir senet için ayrı ayrı suç işlenmiş sayılacaktır. Ancak farklı kişilere ait bedelsiz senetlerin aynı anda aynı kişiye devredilmesi durumunda TCK’nın 43/2 maddesi uygulanacak ve zincirleme suç hükümleri uygulanacaktır.
Ancak, aynı kişiye ait birden fazla senedin aynı anda icra takibine konulmuş olması durumunda sadece tek bir suç işlenmiş sayılacağından zincirleme suç kuralları uygulanmayacaktır.
Bu fiillerin aynı zamanda belgede sahtecilik suçunu da oluşturması halinde Türk Ceza Kanunu m. 212 uyarınca, her iki suç için de ayrı ayrı ceza verilir. Ayrıca, bedelsiz senedin kullanımı aldatıcı bir hareketse ve sadece senet sahibi değil, başkaları da zarar görmüşse, diğer koşulların da sağlanması durumunda dolandırıcılık suçu da işlemiş olacaktır.
Bedelsiz Senedi Kullanma Suçunda Muhakeme
Bu suçun soruşturulması ve kovuşturulması, şikayet hakkına sahip olan kişi veya kişilerin şikayetine bağlıdır.
Bedelsiz kalmış bir senedin, görünüşte borç içerir şekilde sunulması ve ödeme yükümlülüğü altında bulunan kişi, bu suçta şikayet hakkına sahip kişidir.
Bedelsiz Senedi Kullanma Suçunda Görevli Mahkeme
TCK m. 156’da yer alan suç için verilecek cezanın altı aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası olduğu belirtilmektedir. Bu nedenle, söz konusu suçla ilgili olarak görevli mahkeme, asliye ceza mahkemesidir.
Ekin Hukuk Bürosu olarak; suçun mağduru veya faili olmanız halinde sürecin takibini gerçekleştirebiliriz. Ceza hukuku alanında uzman avukat kadromuzla görüşmek için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Av. Ahmet EKİN & Şevval Asude DOĞAN
