Bedelli Askerlik Sebebi ile İşten Ayrılma Nedir?

Bedelli askerlik nedeniyle işten ayrılma, Türkiye’de iş hukuku açısından önemli bir durumdur. İş Kanunu’na göre çalışanlar, askerlik hizmeti nedeniyle işten ayrıldıklarında kıdem tazminatı almaya hak kazanırlar. Ancak bedelli askerlik durumunda, işçinin kıdem tazminatı alıp almayacağı konusunda bazı ayrıntılar ve uygulamalar önemlidir.

Bedelli Askerlik ve İşten Ayrılma Süreci

Askerlik Nedeniyle İşten Ayrılma Hakkı

Türk İş Kanunu’nun 1475 sayılı eski kanunun 14. maddesine göre, askerlik nedeniyle işten ayrılan bir işçi kıdem tazminatına hak kazanır. Ancak bedelli askerlikte, askerlik hizmeti kısa süreli (genelde 1 ay) olduğu için bu durumun kıdem tazminatına etkisi işverenle iletişimde netleştirilmelidir.

Dilekçe ile Başvuru

Bedelli askerlik için işten ayrılacak bir işçi, askerlik durum belgesi ile birlikte işverene bir dilekçe sunarak iş akdini feshedebilir. Bu dilekçede askerlik nedeninin açıkça belirtilmesi gerekir.

Kıdem Tazminatı Hakkı

Bedelli askerlik nedeniyle işten ayrılan çalışanlar da kıdem tazminatına hak kazanır. Ancak uygulamada işverenin bu hakkı kabul etmemesi durumunda hukuki yollara başvurmak gerekebilir. İşçi, askerlik görevinin yasal bir zorunluluk olduğunu kanıtlayan belgelerle bu hakkını savunabilir.

İhbar Süresi

Askerlik nedeniyle işten ayrılmalarda ihbar süresi aranmaz. İşçi, fesih bildirimini yaparak doğrudan işten ayrılabilir.

Askerlikten Sonra İşçinin Aynı İşe Dönüşü Süreci Nasıl Gerçekleşir?

Askerlik hizmeti sonrası işçinin aynı işe dönüş hakkı, Türkiye’de İş Kanunu çerçevesinde düzenlenmiştir. Askerlik nedeniyle işten ayrılan bir çalışanın, askerlik hizmeti tamamlandıktan sonra eski işine dönme hakkı vardır. Ancak bu durum bazı şartlara ve prosedürlere tabidir.

Askerlik Sonrası İşe Dönüş Hakkı

Yasal Dayanak

4857 sayılı İş Kanunu’nun 31. maddesi, askerlik hizmeti nedeniyle işten ayrılan işçilerin işe iade taleplerini düzenler. Buna göre:

• İşçi, askerlik hizmetinin sona erdiği tarihten itibaren 2 ay içinde eski işverenine başvurarak işe dönmek istediğini belirtmelidir.
• İşveren, işçinin talebi doğrultusunda, boş olan aynı veya benzer bir pozisyonda çalıştırmakla yükümlüdür.

İşe Alınma Zorunluluğu

İşveren, işçinin talebi doğrultusunda işe almayı reddedemez, ancak:

• İşyerinde aynı veya benzer bir pozisyonun dolu olması,
• İşletmesel zorunluluklar gibi geçerli bir neden olması durumunda, işçiyi işe almakla yükümlü olmayabilir.

İşçinin Hakları

İşçi, eski işine dönerse iş sözleşmesi kaldığı yerden devam eder. İşe alındığı durumda, askerlik sonrası güncel çalışma koşulları ve ücret politikaları geçerli olur.

İşverenin Yükümlülükleri

İşveren, işçinin başvurusunu dikkate almalı ve uygun bir pozisyon varsa, işçiyi yeniden işe almalıdır.

Eğer işçiyle aynı pozisyonda işe başlama mümkün değilse, denk veya benzer bir pozisyonda çalıştırılabilir.

İşverenin işçiyi yeniden işe almaması için geçerli bir neden sunması gerekir. Aksi takdirde, işveren işçiye tazminat ödemekle yükümlü olabilir.

Bedelli Askerlik Sebebi ile İşten Ayrılan İşçi Hakları Nelerdir?

Bedelli askerlik nedeniyle işten ayrılan işçinin hakları, Türkiye’deki yasal düzenlemeler kapsamında belirlenmiştir.

Bedelli askerlik, kısa süreli de olsa bir askerlik görevi olduğundan, işçiye bazı haklar tanır. İşte bedelli askerlik nedeniyle işten ayrılan bir işçinin hakları ve sürece ilişkin detaylar:

Kıdem Tazminatı Hakkı

Bedelli askerlik nedeniyle işten ayrılan işçi, 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesi kapsamında kıdem tazminatı alma hakkına sahiptir.

• İşçinin aynı işyerinde en az 1 yıl çalışmış olması gerekir.
• İşçinin işten ayrılma gerekçesi askerlik olmalıdır.

İşçi, işverene askerlik durumunu gösteren bir belge (askerlik sevk belgesi) sunarak kıdem tazminatı talebinde bulunabilir.

İhbar Süresi Uygulanmaz

Bedelli askerlik nedeniyle işten ayrılan işçiden ihbar süresi boyunca çalışması talep edilemez.

İhbar süresi, askerlik gibi zorunlu nedenlerle işten ayrılmalarda uygulanmaz.

Kullanılmamış İzinlerin Ücreti

İşçinin kullanmadığı yıllık izin günleri varsa, işveren bu izinlerin parasal karşılığını işçiye ödemek zorundadır.

Kullanılmayan izinlerin ücretleri, işçinin işten ayrıldığı tarihteki brüt ücreti üzerinden hesaplanır.

Çalışma Belgesi

İşveren, işten ayrılan işçiye çalışma belgesi düzenlemek zorundadır. Bu belge, işçinin çalıştığı süreleri ve pozisyonunu gösterir.

İşsizlik Maaşı Hakkı

Bedelli askerlik nedeniyle işten ayrılan işçi, normalde işsizlik maaşı hakkına sahip olmaz.

Ancak askerlik sonrası işsiz kalırsa ve gerekli koşulları sağlıyorsa (son 3 yıl içinde 600 gün sigortalı olarak çalışmış ve işsizlik sigortası primi ödenmiş olması gibi), askerlik dönüşünde işsizlik maaşı başvurusunda bulunabilir.

Yeniden İşe Dönüş Hakkı

İşçi, askerlik hizmetini tamamladıktan sonra eski işyerine başvurarak işe dönmek isteyebilir.

İşveren, işçinin talebini uygun koşullar varsa değerlendirmekle yükümlüdür (bkz. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 31. maddesi).

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Mehmet Uğur DUDDAKLI