Aile Konutu Sebebiyle Tapu İptal ve Tescil Davası
Aile konutunun varlığı halinde işlemler eş rızası olmadan yapılamamaktadır. Yazımızda da aile konutunun varlığı halinde görülecek tapu iptal ve tescil davasını inceleyeceğiz.
Aile Konutu Nedir?
Aile konutu evlenmiş eşlerin ve varsa çocuklarının bir arada yaşadıkları konuttur. Aile konutu Türk Medeni Kanunu’nun 194. Maddesinde düzenlenmiştir.
Aile konutunun şartları ise şöyledir;
- Eşlerin ve eğer varsa çocukların birlikte yaşadığı bir konut olmalıdır
- Taşınmaz bir mal olmalıdır
- Sadece bir ev aile konutu olarak kabul edilebilir, eşlerin birden fazla evi var ise sadece bir tanesi aile konutu olarak sayılır.
Aile konutu kanunda özel olarak düzenlemeye tabii tutulmuş ve korunmuştur
- Aile konutu
Madde 194-
Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz.
Rızayı sağlayamayan veya haklı bir sebep olmadan kendisine rıza verilmeyen eş, hâkimin müdahalesini isteyebilir.
Aile konutu olarak özgülenen taşınmaz malın maliki olmayan eş, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin verilmesini tapu müdürlüğünden isteyebilir.
Aile konutu eşlerden biri tarafından kira ile sağlanmışsa, sözleşmenin tarafı olmayan eş, kiralayana yapacağı bildirimle sözleşmenin tarafı hâline gelir ve bildirimde bulunan eş diğeri ile müteselsilen sorumlu olur.
Aile Konutu Şerhi Nedir?
- Kişilere karşı aile konutunun varlığını kolayca ispatlayabilmek için şerh koyulması gerekmektedir. Eşlerden biri gerekli belgelerle birlikte tapu müdürlüğüne gittiği takdirde dava açılmasına gerek olmadan aile konutu şerhi koyulabilir.
Şerh koyulduğu takdirde bir eşin diğerinin rızası olmadan konutu satması geçersiz hale gelecektir.
Aile Konutu Tapu İptali Ve Tescil Davası Nedir?
Aile konutu söz konusu olduğu durumlarda eşlerden biri, diğerinin rızası olmadan evin satışını gerçekleştirememektedir. İşlem iyiniyetli 3. kişiyle yapılmış olsa dahi 3. kişinin iyiniyeti korunmamaktadır. Dava eşin rızası olmadan yapılan satış veya devir neticesinde yeni malikin tapu kaydının iptal edilmesi amacını taşır.
Üzerinde aile konutu şerhi olan taşınmazın, eş rızası olmadan tasarrufa konu olması halinde aile konutuna dayalı tapu iptali ve tescil davası açılabilecektir. Yargıtay’a göre ise şerh gerekmemektedir, taşınmazın aile konutu olduğu ispatlanırsa şerh bulunmasa dahi o taşınmazın aile konutu olarak sayılacağı ve 3. kişinin iyiniyetinin korunmayacağı görüşünü benimsemektedir.
| Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2022/761 E. , 2023/379 K. “…4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 194/1. maddesine göre, “Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz. “Bu madde hükmü ile aile konutu şerhi “konulmuş olmasa da” eşlerin birlikte yaşadıkları aile konutu üzerindeki fiil ehliyetleri sınırlandırılmıştır. Sınırlandırma, aile konutu şerhi konulduğu için değil, zaten var olduğu için getirilmiştir. Bu sebeple tapuya aile konutu şerhi verilmese bile o konut aile konutu özelliğini taşır. Zira dava konusu taşınmaz konuta şerh konulmasa dahi aile konutudur. Eş söyleyişle şerh konulduğu için aile konutu olmamakta, aksine aile konutu olduğu için şerh konulabilmektedir. Bu nedenle aile konutu şerhi konulduğunda, konulan şerh “kurucu ” değil “açıklayıcı ” şerh özelliğini taşımaktadır. |
Aile Konutu Sebebiyle Tapu İptal ve Tescil Davasının Tarafları
Rızası olmadan aile konutu üzerinde tasarruf yapılan eş aile konutu sebebiyle tapu iptal ve tescil davası açabilir.
Davanın karşı tarafı ise tapuda adına kayıt yapılan yeni kişidir.
Aile Konutu Sebebiyle Tapu İptal ve Tescil Davasında Yargılama Süreci
Aile konutu üzerinde tasarruf yapılması halinde rızası alınmamış olan eş tapu iptal ve tescil davasını açar. Görülen yargılamada hakim öncelikle konutun aile konutu olup olmadığı hakkında araştırma yapar. Yapılan araştırmadan sonra ise davayı açan eşin bu tasarruf işlemi hakkında rızası olup olmadığı araştırılır. Eşin rızasının olmadığı anlaşılmış ise davanın görülmesi için gerekli şartlar oluşmuştur.
Davanın kabul edilmesi halinde aile konutuna dair tüm tasarruf işlemleri hiç yapılmamış gibi sayılır ve konut işlemlerden önceki eski haline gelir.
Aile Konutun Sebebiyle Tapu İptal ve Tescil Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
Aile konutu sebebiyle açılacak davalar aile hukukundan kaynaklanan dava ve işlerden sayılmaktadır, bundan dolayı bu davalarda aile mahkemeleri görevlidir.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu ise tapudan kaynaklı taşınmazın aynından doğan davalarda taşınmazın bulunduğu yer mahkemesinin yetkili olacağını düzenlemiştir. Yani bu davada taşınmazın bulunduğu yerdeki aile mahkemeleri görevli ve yetkilidir.
Aile Konutu Sebebiyle Tapu İptali Ve Tescil Davası Harç Miktarı
Bu davanın konusu para değeri ile ölçüldüğünden dolayı nispi harca tabidir.
Harçlar Kanunu m. 16/1’e göre; “Değer ölçüsüne göre harca tabi işlemlerde (1) sayılı tarifede yazılı değerler esastır. Müdahelenin men’i tescil ve tapu kayıt iptali gibi gayrimenkulün aynına taallük eden davalarda gayrimenkulün değeri nazara alınır.”
Dava açılırken taşınmazın değeri belirlenip harç tarifesine göre de yatırılacak harç belirlenecektir.
Aile Konutu Sebebiyle Tapu İptal Ve Tescil Davasında Zamanaşımı Süresi
İyiniyetli 3. Kişilerin kazanımları Türk Medeni Kanunu’nun 712. Maddesinde düzenlenmiştir.
TMK m. 712’ye göre; “Geçerli bir hukukî sebep olmaksızın tapu kütüğüne malik olarak yazılan kişi, taşınmaz üzerindeki zilyetliğini davasız ve aralıksız olarak on yıl süreyle ve iyiniyetle sürdürürse, onun bu yolla kazanmış olduğu mülkiyet hakkına itiraz edilemez.”
Anılan maddeye göre 3. Kişinin kazanımından itibaren 10 yıl içerisinde tapu iptal ve tescil davası açılmalıdır.
Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Furkan DİLER
