Aile Hukukunda Tanımlar ve İlkeler
Aile Nedir?
Aile, toplumun en küçük birimi olan sosyal bir yapıdır. Toplumun en küçük birimi olması sebebi ile aynı zamanda toplumun temelidir.
ANAYASA Madde 41 – Aile, Türk toplumunun temelidir ve eşler arasında eşitliğe dayanır. Devlet, ailenin huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların korunması ve aile planlamasının öğretimi ile uygulanmasını sağlamak için gerekli tedbirleri alır, teşkilatı kurar.
(Ek fıkra: 7/5/2010-5982/4 md.) Her çocuk, korunma ve bakımdan yararlanma, yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça, ana ve babasıyla kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme hakkına sahiptir.
(Ek fıkra: 7/5/2010-5982/4 md.) Devlet, her türlü istismara ve şiddete karşı çocukları koruyucu tedbirleri alır.
Toplumun temeli olan aile müessesi zamana ve mekâna göre değişmektedir. Sürekli gelişen ve değişen toplumsal bir olgu olan ailenin kesin tanımını yapmak mümkün olmamakla birlikte aile kavramı üç şekilde tasnif edilir.
- Sadece eşlerin oluşturduğu topluluğa dar anlamda aile
- Eşlerin oluşturduğu topluluğa çocukların da eklenmesiyle meydana gelen topluluğa geniş anlamda aile
- Birlikte yaşayan kan ve kayın hısımları, evde çalışan işçi, çırak, hizmetçi, bahçıvan vb. çalışanların geniş anlamda aile eklenmesine en geniş anlamda aile
Aile Hukuku Nedir?
Ailenin toplumun en küçük birimi olmasından kaynaklı aile birliğinde meyana gelen değişimlerin güvenli bir şekilde toplum içindeki düzenin bozulmadan yapılmasını sağlayan aile hukuku alanı, oldukça önemli ve kıymetlidir. TMK ile düzenlenen hükümler aile hukukunun temelini oluşturmaktadır.
Aile birliğinde meydana gelecek her türlü sorun aile hukuk açısından önem arz etmektedir. Aile hukuku ise aile birliğinin ve aile birliğindeki olası sorunlar için çözümlerin nasıl olacağını anlatır.
Aile Hukukuna Egemen Olan İlkeler Nelerdir?
Düzenleme (Sözleşme/Şekil) Serbestisinin Bulmaması
Toplumun ve aile birliğinin düzeni, aile fertlerinin korunması için aile hukuku emredici hükümler içerir ve bu alandaki ilişkilerde irade özgürlüğü yoktur. Aile hukukunda bireyler kanunda düzenlenmeyen hukuki ilişkiler yaratamaz ve öngörülen kuralları, koşulları değiştiremezler.
Süreklilik İlkesi
Aile sürekli ve ömür boyunca devam edecek bir birliktir ancak kanunda öngörülmüş sebepler meydana gelmişse ailenin ve toplumun huzurunu korumak adına bu süreklilik sonlandırılabilir.
Zayıfların Korunması İlkesi
Aile hukuku ilişkilerinde güçsüz taraf olan çocuklar ve vesayet altındaki kişilerin TMK hükümleri gereğince korunmasıdır.
Devletin Müdahalesi İlkesi
Aile hukuku, Medeni hukukun bir dalıdır. Aile kavramının toplumu ilgilendirmesi sebebi ile devlet müdahale etmektedir. Evlilik şartları, evlilik merasimi, boşanma, çocukların korunması ve vesayete ilişkin hususlara devlet yetkili kıldığı kişilerle müdahalede bulunur.
Eşitlik İlkesi
Anayasa’nın 10. maddesi ile kanun önünde kadın ve erkek eşit kılınmıştır. Anayasanın bu maddesi aile hukukuna da yansımış olup aile hukukunda kural olarak kadın erkek eşitliğine yer verilmiştir.
ANAYASA Madde 10 – Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. (Ek fıkra: 7/5/2004-5170/1 md.) Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür.
03/10/2001 tarihli ve 4709 sayılı Kanunun 17. maddesiyle Anayasa’nın 41. maddesinde yapılan aile tanımına “ve eşler arasında eşitliğe dayanır.” ibaresi eklenmiştir.
ANAYASA Madde 41 – Aile, Türk toplumunun temelidir ve eşler arasında eşitliğe dayanır.
Devlet, ailenin huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların korunması ve aile planlamasının öğretimi ile uygulanmasını sağlamak için gerekli tedbirleri alır, teşkilatı kurar.
Birlik İlkesi
Aile hukukuna ilişkin temel düzenlemeler Türk Medeni Kanun’da yapılmıştır. Yine aynı kanunun 185. maddesinde yapılan tanımla evlilik birliğinin evlenmeyle kurulduğu anlaşılmaktadır. TMK madde 185’in devamında evlilik birliğinin mutluluğunu ve çocukların bakımı için gereken özeni elbirliğiyle sağlamaları gerektiğini belirterek hem eşlere eşit yük ve sorumluluk yüklemiş olup hem de evlilik birliğinin devamı için eşlerin birlikte hareket etmesi amaçlanmıştır. Evlilik birliğinin korunmasını isteyen eşlerin evlilik birliğinin korunmasına yönelik önlemler konusunda yetkili mahkemeye başvurabilirler. Yetkili mahkemeler TMK 201. maddede açıklanmıştır.
TMK Madde 201 – Evlilik birliğinin korunmasına yönelik önlemler konusunda yetkili mahkeme eşlerden herhangi birinin yerleşim yeri mahkemesidir. Eşlerin yerleşim yerleri farklı ve her ikisi de önlem alınması isteminde bulunmuş ise, yetkili mahkeme ilk istemde bulunanın yerleşim yeri mahkemesidir. Önlemlerin değiştirilmesi, tamamlanması veya kaldırılması konusunda yetkili mahkeme, önlem kararını veren mahkemedir. Ancak, her iki eşin de yerleşim yeri değişmişse, yetkili mahkeme eşlerden herhangi birinin yeni yerleşim yeri mahkemesidir.
Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Fatma Mislina DİNÇER
