Adli Sicil Kaydı Nedir?

Adli sicil kaydı, Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünce tutulan, halk dilinde sabıka kaydı olarak da bilinen kayıttır. Adli sicil kaydına kişilerin ceza ve güvenlik tedbirlerine ilişkin bilgileri kaydedilir. Kesinleşmiş mahkeme kararları adli sicil kaydına işlenir.

Adli sicil kayıtlarının önemi; temel cezanın belirlenmesi, hapis cezasının ertelenmesi, hükmün açıklanmasının geri bırakılması, milletvekili seçilmeye engel mahkumiyetlerin saptanabilmesi, tekerrür, kamu davasının açılmasının ertelenmesi ve mahkumiyete bağlı hak yoksunluğu öngören bazı özel yasalardaki hükümlerde görülür.

Adli sicil sisteminin hukuksal rejimi,5352 sayılı Adli Sicil Kanunu ile düzenlenmiştir.

Hakkında Türk mahkemeleri veya yabancı ülke mahkemeleri tarafından kesinleşmiş ve Türk hukukuna göre tanınan mahkumiyet kararı bulunan Türk vatandaşları ile Türkiye’de suç işlemiş yabancıların kayıtları merkezi adli sicilde tutulur. Adli sicil ve arşiv belgeleri gizlidir. Bu bilgiler, görevlilerce açıklanamaz ve Adli Sicil Kanunu hükümlerine göre verilen kişi, kurum ve kuruluşlarca veriliş amacı dışında kullanılamaz.

Adli Sicile Kaydedilecek Bilgiler

Hakkında Türk  mahkemeleri  veya  yabancı  ülke mahkemeleri  tarafından kesinleşmiş ve Türk hukukuna göre tanınan mahkûmiyet kararı bulunan Türk vatandaşları ile Türkiye’de suç işlemiş olan yabancılara ait bütün adlî sicil kayıtları, Genel Müdürlükteki merkezî bilgi işlem sisteminde tutulur. Anılan kayıtların güncelleştirilmesi, düzenlenmesi, düzeltilmesi ve on-line sistemle mahallî adlî sicillere ulaştırılması görevi de merkezi adlî sicil tarafından yerine getirilir.

Adli sicilde iki tür kayıt vardır. İlk kayıt adli sicil kaydıdır. İşlenecek bütün kayıtlar öncelikle sicile kaydedilir. Sicil kaydı silindikten sonra arşiv kaydına alınır ancak adli cezasına mahkumiyet hükümleri ve cezanın ertelenmesine ilişkin kararlar adli sicil kaydına alınmaz, doğrudan arşive kaydedilir. Yasaklanmış hakların geri verilmesine ilişkin karar, kesinleşmesi halinde, adlî sicil arşivine kaydedilir.

Kural olarak bir kararın adli sicile kaydedilebilmesi için aranan şartlar:

1. Kararın Türk mahkemeleri tarafından verilmiş olması gerekir.
2. Verilen kararın kesinleşmiş olması gerekir.
3. Verilen kararın mahkumiyet hükmü niteliğinde olması gerekir.

Adli Sicil Kaydına İşlenen Bilgiler

Adli sicil kaydına eklenen bilgiler, yalnızca mahkeme kararlarının kesinleşmesi durumunda kayıt altına alınır. Kesinleşmeyen kararlar adli sicil kaydında yer almaz. Kesinleşmiş mahkeme kararlarına dayalı olarak adli sicil kaydına işlenen bilgiler şu şekildedir:

Hapis Cezaları

• Hapis cezasına mahkûmiyet,
• Koşullu salıverilme kararı,
• Denetim süresinin uzatılması kararı,
• Koşullu salıverilmenin geri alınması,
• Hapis cezasının infazının tamamlanması.

Hapis Cezasının Ertelenmesi

• Denetim süresi ve yükümlülüklere uygun davranış,
• Ertelenmiş cezanın infaz edilmiş sayılması,
• Ertelenmiş cezanın infaz kurumunda çektirilmesine dair kararlar.

Adli Para Cezaları

• Mahkûmiyet kararı,
• Para cezasının ödenerek infaz edilmesi,
• Tazyik hapsi suretiyle infaz edilmesi ve sonrası kalan kısmın ödenmesi.

Kısa Süreli Hapis Cezalarına Seçenek Yaptırımlar

• Güvenlik tedbiri veya adli para cezasına mahkûmiyet,
• Güvenlik tedbirlerine uyulmaması halinde hapis cezasına geçiş,
• Güvenlik tedbirinde yapılan değişiklikler.

Belli Haklardan Yoksun Bırakılma

• Hapis cezasının bir sonucu olarak hak yoksunlukları,
• Yetki veya meslek icrasının yasaklanmasına dair kararlar.

Diğer Karar ve Cezalar

• Yabancı mahkeme kararlarının Türkiye’deki hak yoksunluklarına etkisi,
• Ceza mahkûmiyetini ortadan kaldıran kararlar,
• Ceza zaman aşımı, özel ve genel af kararları,
• Askeri Ceza Kanunu’na dayalı cezalar,
• Akıl hastalığı nedeniyle güvenlik tedbirleri.

Adli sicil kaydına eklenen bilgiler, yaşam boyu kayıtta kalır. Yeni olaylar eski kayıtların silinmesine sebep olmaz.

Hangi Kararlar Adli Sicile Kaydedilmez?

Türk mahkemeleri tarafından verilmiş olsa bile; 

• • Disiplin suçlarına ve sırf askerî suçlara ilişkin mahkûmiyet hükümleri, 
  • Disiplin veya tazyik hapsine ilişkin kararlar, 

• İdarî para cezasına ilişkin kararlar, Adlî sicile kaydedilmez.

Kayıtların Silinmesi

Adli sicil ve arşiv bilgilerini Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü siler. Silme işlemi kendiliğinden yapılır, isteme gerek yoktur.

• Adli sicil bilgileri silinince kural olarak arşiv kaydına alınır. Ancak ilgilinin ölümü üzerine bu bilgiler arşiv kaydına alınmaksızın tamamen silinir.

Adlî sicildeki bilgiler; 

• Cezanın veya güvenlik tedbirinin infazının tamamlanması, 
• Ceza mahkûmiyetini bütün sonuçlarıyla ortadan kaldıran şikayetten vazgeçme veya etkin pişmanlık, 
• Ceza zamanaşımının dolması
• Genel af

Halinde Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünce silinerek, arşiv kaydına alınır.

Türk vatandaşları hakkında yabancı mahkemelerce verilmiş olup adlî sicile kaydedilen hürriyeti bağlayıcı cezaya mahkûmiyet hükümleri, kesinleştiği tarihten itibaren mahkûmiyet kararında belirtilen sürenin geçmesiyle, Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünce adlî sicil kayıtlarından çıkartılarak arşiv kaydına alınır. Adlî para cezasına mahkûmiyet hükümleri ile cezanın ertelenmesine ilişkin hükümler, adlî sicil kaydına alınmadan doğrudan arşive kaydedilir.

Arşiv bilgileri ancak istisnai durumlarda silinir.

• İlgilinin ölümü üzerine, 
•  Anayasanın 76 ncı maddesi ile Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunlarda bir hak yoksunluğuna neden olan mahkûmiyetler bakımından kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren; yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması koşuluyla onbeş yıl geçmesiyle, y. Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması koşulu aranmaksızın otuz yıl geçmesiyle,
• Diğer mahkûmiyetler bakımından kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren beş yıl geçmesiyle, tamamen silinir. 

Akıl hastalığı nedeniyle hükmedilen güvenlik tedbirlerine ilişkin kayıtlar, infazının tamamlanmasıyla tamamen silinir.

Bazı durumlarda adli sicil ve arşiv bilgileri aynı anda silinir.

Fiilin kanunla suç olmaktan çıkarılması halinde, bu suçtan mahkûmiyete ilişkin adlî sicil ve arşiv kayıtları, talep aranmaksızın tamamen silinir. 

Kanun yararına bozma veya yargılamanın yenilenmesi sonucunda verilen beraat veya ceza verilmesine yer olmadığı kararının kesinleşmesi halinde, önceki mahkûmiyet kararına ilişkin adlî sicil ve arşiv kaydı tamamen silinir.  

Adlî sicil ve arşiv kayıtlarının silinmesiyle ilgili kararları almak ve kanunla verilen diğer görevleri yerine getirmek üzere, Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünün teklifi ve Bakan onayı ile üç hâkimden oluşan bir komisyon kurulması öngörülmüştür.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Tuğçe ŞEN