Kambiyo Senetlerinin Özellikleri Nelerdir?

TCK uygulamasında emre ve hamiline yazılı kambiyo senetleri resmi evrak statüsündedir. Bu durum piyasa güvenliğini koruma düşüncesine hizmet etmektedir.

Bizim kıymetli evrak hukuku düzenlemelerimizde kambiyo senetleri içinde poliçe esas alınmış olup en ayrıntılı hükümler sevk edilmiştir.( TTK m.671-775) Bono için dört madde, çek için ise otuz sekiz madde düzenlenmiştir.

Çekin kendine ait özellikleri ile özünde tıpkı poliçe gibi bir havale işlemi olması,hükümlerin uygulanmasında ciddi sıkıntı yaratmasada aynı şeyi bono için söylemek mümkün değildir. Çünkü bonoda temelde iki kişi vardır ve bono soyut borç ikrarıdır.Poliçede üç kişi vardır ve poliçe nitelikli bir havale işlemidir.

Kanunen Emre Yazılı Olması

Kambiyo senetleri kanunen emre yazılı senetlerdir.(TTK 681,778,785/1)

Geçerliliklerinin Sıkı Şekil Şartlarına Bağlı Olması

Kambiyo senetleri, kıymetli evrak grubuna dahil diğer senetler gibi sıkı şekil şartlarına tabidir. ( TTK 680, 680/2,687,710/3)

İbraz ve Tedavül Senetleri Olması

Kambiyo senetlerinde hak senetle birlikte doğar.

Kurucu ve Mücerret Kıymetli Evrak Olması

Kambiyo senetleri soyut kıymetli evrak grubuna girer. Temel ilişkinin senette gösterilmesi mükün değildir.(TTK 671/1 b,776/1,b,780/1,b)

İmzaların Bağımsızlığı İlkesinin Geçerli Olması

Kambiyo senetlerinde imzaların istikali ilkesi yürürlülüktedir. (TTK 667)

Senetteki Mündemiç Hakkın Mutlaka Para Alacağı Olması

İçerdiği hakkın türü açısından bir para alacağını içerirler.(TTK 671/1,b,776/1,b 780/1,b)

Senet Dolayısıyla Borç Altına Girenlerin Hamile Karşı Müteselsilen Sorumlu Olması

Kambiyo senetlerinde müteselsil borçluluk söz konusudur. Senette imzası bulunan herkes, kendisinden sonraki herkese karşı müteselsisen sorumludur. (TTK m.724)

İcra ve İflas Hukukunda Özel Takip Usulünün Olması

Kambiyo senetlerinde alacak,özel bir usul ile takip ve tahsil edilir.(İİK. 167 vd.)

Emre veya Hamiline Yazılı Olması Koşuluyla Kamu Güvenine Layık Olması

Kambiyo senetleri, emre ve hamiline yazılmış olmaları koşuluyla kamu güvenine dayanırlar. Dolasıyı ile kişisel defiler üçüncü kişilere karşı kural olarak öne sürülemez. (TTK 687,825)

Kambiyo Senetlerinde Ehliyet, Temsil Ve İmza Nedir?

Ehliyet Nedir?

Kambiyo senetleri ile borç altına girme açısından özel bir ehliyet öngörülmemiştir.

TTK.670 Madde 670 – Poliçeyi eline geçiren kimse malüm olduğu takdirde, mahkeme, dilekçe sahibine istirdat davası açması için münasip bir mühlet verir.

 Dilekçe sahibi, tayin olunan mühlet içinde davayı açmazsa, mahkeme, muhatap hakkındaki ödeme yasağını kaldırır.

Gerçek kişiler açısından, tam ehliyetsiz birisinin imzası, sadece imzalayan açısından senedi geçersiz kılar.(MK.14-15)

Evli kadın serbestçe kambiyo senedi düzenleyebilir.

Tüzel kişiler,kanuna ve kuruluş belgelerine göre varlığı zorunlu organları oluşturduktan sonra fiil ehliyeti kazanırlar.(MK.49)

Tüzel kişiliği olmayan kişi ya da mak toplulukları senet aracılığı ile borçlanamaz.

Temsil Nedir?

TTK 678, yetkisiz temsilcinin imzaladığı senedin akibeti hakkında bir hüküm getirilmiş olup, bu özel hüküm dışında temsil türleri ve sonuçları açısından BK’daki temsil hükümleri uygulanır.

BK MADDE 46- Bir kimse yetkisi olmadığı hâlde temsilci olarak bir hukuki işlem yaparsa, bu işlem ancak onadığı takdirde temsil olunanı bağlar. Yetkisiz temsilcinin kendisiyle işlem yaptığı diğer taraf, temsil olunandan, uygun bir süre içinde bu hukuki işlemi onayıp onamayacağını bildirmesini isteyebilir.

BK Madde 47 – Temsil olunanın açık veya örtülü olarak hukuki işlemi onamaması hâlinde, bu işlemin geçersiz olmasından doğan zararın giderilmesi, yetkisiz temsilciden istenebilir.

İmza Nedir?

Kambiyo senetlerinde borçlu imzasının varlığı zorunlu olup senedin geçerli olması için de imzanın mutlaka el yazısıyla atılmış olması gerekir; e-imza ile de senet düzenlenmez.

İmza atılması sırasındaki iradenin özgür olması ve fesada uğramamış bulunması gerekir.

Borçlu, senetteki imzanın kendisine ait olmadığını savunursa bu mutlak defi niteliğinde olup, icra takibine veya açılan davaya yanıt olarak yapılabilir.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Mervenur ÖZKAN