İflas Tasfiyesi Nedir?

İflas tasfiyesi iflas masasında bulunan mal, hak ya da alacakların kime nasıl , ne kadar dağıtılacağının başlayan iflas sürecinin nasıl nasıl biteceğini gösteren aşamadır. İİK m.164/2 kanun hükmü uyarınca iflas tasfiyesinin ilk işlemlerine başlanabilmesi için kararın kesinleşmesine gerek yoktur.

Hazırlık dönemi üç temel aşamadan oluşmaktadır:

1. İflas masasının oluşması
2. Defter tutulması ve tedbir alınması
3. Tasfiye biçiminin belirlenmesi ve tasfiyenin yapılması

İflas Masasının Oluşması Nasıl Olur?

İflas kararının verilmesiyle birlikte iflas dairesi tarafından kendiliğinden iflas  masası oluşturulacaktır. İflas masasını müflisin tüm mal , alacak ve hakları oluşturmaktadır. Müflisin bu masa üzerindekiler için tasarruf yetkisi sınırlandırılmıştır. Bu masada mallarının defteri tutulacak ve masa malları muhafaza altına alınacaktır.

İflas Masasına Giren Mallar ve Haklar Nelerdir?

İİK m.184/1 kanun hükmü çerçevesince iflas açıldığı zamanda müflisin haczi kabil bütün malları nerede bulunursa bulunsun iflas masasının içeriğine girer ve alacakların ödenmesine tahsis olunur.

İflasın açılmasından kapanmasına kadar olan süreçte müflisin kendi emeklerine dayanmayan kazanımları masaya dahil olur.( Örn; miras, bağışlama, şans oyunları vb.)

Müflisin üzerinde rehin kurulmuş olan malları da bu masaya dahil olur. Ancak bu mal üzerinde rehini olan alacaklının öncelik hakkı bulunmaktadır. İflas dairesi tarafından yapılan tasfiyenin sonucu beklenmeden bu rehinli malların paraya çevrilmesi yapılır. Rehnin muhafaza ve satış giderleri çıkartıldıktan sonra kalan bedel rehin hakına sahip olan alacaklıya ödenir.(İİK m.185/1) Yapılan ödeme sonucu çevrilen maldan para kalırsa kalan miktar iflas masasına dahil edilir.(İİK m.206/4)

İflas masasına borçlunun iflastan önce haczedilmiş olan mal ve hakları da girmektedir.(İİK m.186/1)

Madde 186 –

İhtiyaten haczedilmiş mallarla iflas açıldığı zaman paraya çevrilmemiş mahcuz mallar masaya girer.

İflasın açılmasından evvel paraya çevrilmiş bulunan mahcuz malların bedeli, 138 ila 144 üncü maddeler hükümlerine göre haciz koyduran alacaklılara paylaştırılır. Artan kısım iflas masasına intikal eder.

İflas Masasına Girmeyen Haklar ve Mallar Nelerdir?

1. Müflisin ücreti
2. Üçüncü kişilerin verdiği rehinler
3. İflasın açılmasından önce paraya çevrilmiş olan hacizli malların satış bedeli
4. Haczedilemeyen mallar
5. Kişiye sıkı sıkıya bağlı olup da devri mümkün olmayan mallar ile devredilemediği için paraya çevrilemeyen mallar

Masadan Çıkarma Hakkı Nedir?

İflas masasına dahil olmuş olan bir mal üçüncü kişiler tarafından bazı durumlarda masadan çıkartılabilir. Yani üçüncü kişiler bu malı almak için istihkak davası açabilirler veya Aşağıda belirtilen üç halde malın masadan çıkartılması hakkını kullanabilirler;

1. Bedelinin tahsili için verilmiş emre veya hamiline yazılı senetler
2. Başkasına ait malın satış bedeli
3. Satıcının geri alma hakkı durumlarında malın masadan çıkartılması söz konusu olabilir.

Belirtilen kurallara göre masanın mevcudunda nelerin bulunduğu iflas idaresi tarafından tutulan deftere yazılmaktadır.

Bu defterin içeriğinde; Müflisin iflas masasına giren mal, hak ve alacakları, müflisin haczi olmayan malları, üçüncü kişilere ait olarak gösterilen malları üçüncü kişilerin ettikleri hakların ne olduğuyla birlikte yazılır. Deftere kaydı geçen malların kıymetini iflas idaresi takdir eder.

Tasfiye Türünün Belirlenmesi Nasıl Olur?

İİK m.208/f.3 kanun hükmü çerçevesince İflas dairesi iflas kararının kendisine tebliğinden itibaren en geç iki ay içinde tasfiyenin adi veya basit şekilde yapılacağına karar vermek zorundadır. Eğer borçlunun masada hiçbir şeyi yoksa iflasın tatil edilmesine karar verilir.(İİK m.217)

Tasfiyenin tatili:

Madde 217 – Masaya ait hiç bir mal bulunmazsa iflas dairesi tasfiyenin tatiline karar verir ve ilan eder. Bu ilanda alacaklılar tarafından otuz gün içinde iflasa mütaallik muamelelerin tatbikına devam edilmesi istenilerek masrafı peşin verilmediği takdirde iflasın kapatılacağı yazılır.

 2 çeşit tasfiye yolu vardır;

Basit Tasfiye

İflas masasında mal bulunmasına karşın masada bulunan iflas dairesince defteri tutulan mallar bedelinin tasfiye masraflarını koruyamayacağı anlaşılırsa basit tasfiye usulü tatbik olunur.(İİK m.218)

Bu takdirde iflas dairesi, alacaklıları yirmi günden az ve iki aydan çok olmamak üzere verilecek müddet içinde alacaklarını ve iddialarını bildirmeye ilanla davet eder.

Basit tasfiyede iflas idaresi yoktur. İflas massında bulunan malların kayıtlarını, tasfiyenin şeklini, süresini, masa mallarının satışını, paraların dağıtımı iflas dairesi gerçekleştirir. Bu tasfiye türünce alacaklılar toplantısı da yoktur. Mahkemeye son raporu iflas dairesi verir ve bunun üzerine iflasın kapanmasına karar verilir. (İİK m.254)

İİK m.256 kanun hükmü uyarınca İflas açıldıktan altı ay içinde tasfiye edilmesi gerekmektedir.

Adi Tasfiye

İflas masasında mal bulunmasına karşın masada bulunan iflas dairesince defteri tutulan mallar bedelinin tasfiye masraflarını karşılıyorsa adi tasfiye usulü tatbik olunur.(İİK m.219)

Adi tasfiyenin aşamaları şu şekildedir;

İlan:

Tasfiye adi şekilde yapılacak ise, karar tarihinden itibaren en geç on gün içince yapılmalıdır. (İİK m.219/f.1)

İlanın içeriğinde ;

• Müflisin kimliği, yerleşim yeri ve iflasın açıldığı tarih,
• Alacaklılara ve istihkak iddiasında bulunanların alacaklarını ve istihkaklarını ilandan bir ay içinde kaydettirmelerini ve kanıtlarını getirmelerini
• Müflise borçları olanların aynı süre içinde kendilerine ve borçlarını bildirmeleri aksi halde cezalandırılacakları
• Müflisin mallarını her ne sıfatla elinde tutanların tevdi etmeleri aksi halde cezalandırılacakları
• 10 gün içinde alacaklıların toplanmak üzere bir araya gelecekleri yazılır. (İİK m.219)

Birinci Alacaklılar Toplantısının Yapılması

İlandan sonra iflas dairesi alacaklıları belirlenen gün ve saatte toplantıya davet eder. İlandan sonra alacaklıların yaptığı bu ilk toplantı birinci alacaklılar toplantısıdır. İlk alacaklılar toplantısına iflas müdürü veya yardımcılarından biri başkanlık eder.(İİK m.221/f.1)

İflas Dairesi

İİK m.226/f.1 kanun hükmü uyarınca Masanın kanuni mümessili iflas idaresidir. İdare masanın menfaatlerini gözetmek ve tasfiyeyi yapmakla mükelleftir.

Görevleri şu şekildedir:

• İflas masasının tasfiyesini yapmak(İİK m.223/f.1)
• Müflis adına gelen mektupları açmak(İİK m.184/f.2)
• Üçüncü kişilerin istihkak iddiaları konusunda karar vermek.(İİK m.228)
• Masayla ilgili davaları takip etmek
• Sıra cetveli yapmak
• İkinci alacaklılar toplantısına davet etmek(İİK m.237-240)
• Birinci alacaklılar toplantısında karar verilen acele satışları yapmak(İİK m.224/f.1)
• Borç ödemeden aciz belgesi düzenlemek
• Ticaret mahkemesinden iflasın kapanmasını istemek(İİK m.254)
• İflas içi konkordatoda komiserin görevine giren işleri yapmak
• Konkordatonun tasdik edilmesi durumunda iflasın kaldırılmasını talep etmek

İstihkak Davalarının İncelenmesi

Üçüncü kişiler, bir malın kendilerine ait olduğunu ileri sürerse, bu istihkak iddia edilen malın kendilerine verilip verilmeyeceğine iflâs idaresi karar verir. (İİK m.228/f.1)

Fakat üçüncü kişiler sadece mülkiyet haklarını öne sürebilirler. Üçüncü kişilerin mülkiyet konusu dışındaki öne sürdüğü haklar iflas hukukunda istihkak davasının konusu oluşturmamaktadır.

Acele Durumlarda Satış

Kural olarak iflas masasındaki mallar ikinci alacaklılar toplantısından sonra satılır. Fakat İİK m.229/f.2 kanun hükmü çerçevesinde belirtilen Kıymeti düşecek yahut muhafazası masraflı olacak şeyler geciktirilmeksizin satılır hükmü bu kuralın istisnasını oluşturmaktadır. Bozulması muhtemel olan mallar da ikinci alacaklılar toplantısından önce satılabilir.

İflas Alacaklarının İncelenmesi

Adi tasfiyenin İİK m.219’a göre yapılan ilanıyla birlikte alacakların kaydı için alacaklılar alacaklarını bir aylık süre geçtikten sonra ve iflâs dairesinin seçiminden sonra en geç 3 ay içinde iflas masasına yazdırmak zorundadır. İflas idaresi müflisin de bu alacak ve istihkak iddiaları hakkındaki görüşünü alır ve gerekli araştırmaları yapar.

Sıra Cetvelinin Hazırlanması

İlandan sonra sürelerin sona ermesiyle birlikte iflas idaresi sıra cetveli düzenleyecektir. İddialarının tamamı veya bir kısmı reddedilen yahut iddia ettikleri sıraya kabul edilmeyen alacaklılara doğrudan doğruya haber verilir.(İİK m.234/f.2)

İflas idaresince hazırlanan sıra cetveli iflas dairesine verilir ve ilanla alacaklılara haber verilir.

Sıra Cetvelinde Sıra

Sıra cetvelinde ilk önce payı ayrılacak olan alacak grubu masa alacaklılarıdır. Masa alacakları müflisle ilgisi olmayan, iflas masasının tasfiye işlemlerini gerçekleştirirken yaptığı masrafların toplamından oluşur. Öncelikle bu masraflar kapatılır. Masa alacaklarından sonra, gümrük vergisi, emlak vergisi, veraset ve intikal vergisi, motorlu taşıtlar vergisi gibi malın kendisinden doğan kamu alacakları ödenir. Bundan sonra özel özel kanunlarda belirtilen imtiyazların ödemesi gerçekleştirilir. Son olarak da adi alacaklar ödenmektedir. Adi alacaklar da kendi içinde imtiyazlı-imtiyazsız olmak üzere 2’ye ayrılmıştır. Önce imtiyazlı ödemeler gerçekleştirilir.

İİK m.206’ya göre imtiyazlı alacaklar şu şekildedir:

Birinci sıra:

1. A) İşçilerin, iş ilişkisine dayanan ve iflâsın açılmasından önceki bir yıl içinde tahakkuk etmiş ihbar ve kıdem tazminatları dahil alacakları ile iflâs nedeniyle iş ilişkisinin sona ermesi üzerine hak etmiş oldukları ihbar ve kıdem tazminatları,
2. B) İşverenlerin, işçiler için yardım sandıkları veya sair yardım teşkilatı kurulması veya bunların yaşatılması maksadıyla meydana gelmiş ve tüzel kişilik kazanmış bulunan tesislere veya derneklere olan borçları,
3. C) İflâsın açılmasından önceki son bir yıl içinde tahakkuk etmiş olan ve nakden ifası gereken aile hukukundan doğan her türlü nafaka alacakları.

İkinci sıra:

Velâyet ve vesayet nedeniyle malları borçlunun idaresine bırakılan kimselerin bu ilişki nedeniyle doğmuş olan tüm alacakları; Ancak bu alacaklar, iflâs, vesayet veya velâyetin devam ettiği müddet yahut bunların bitmesini takip eden yıl içinde açılırsa imtiyazlı alacak olarak kabul olunur. Bir davanın veya takibin devam ettiği müddet hesaba katılmaz.

Üçüncü sıra:

Özel kanunlarında imtiyazlı olduğu belirtilen alacaklar.

Dördüncü sıra:

İmtiyazlı olmayan diğer bütün alacaklar

Sıra Cetveline Karşı Başvuru Yolları:

Şikayet

Alacaklıya sıra cetveli işleminin hukuka aykırı olduğu hususunda şikayette bulunma hakkı verilmiştir.(İİK m.227)

İtiraz alacağın esas veya miktarına ilişkin olmayıp sadece sıraya dair ise şikayet yoluyla icra mahkemesine başvurulabilir.

Şikayet süresi YEDİ GÜN olup bu süre sıra cetvelinin ilanından sonra başlar.

Sıra Cetveline İtiraz Davası

Sıra cetveline karşı itiraz davası alacaklının kendi isteminin hepsine ya da bir kısmına ilişkin kararların ya da başkasının kısmına ilişkin alınan kararlara ilişkindir. Sıra cetveline itiraz davası sıra cetvelinin ilanından sonra ON BEŞ gün içinde açılmalıdır. Görevli mahkeme asliye ticaret mahkemesi, yetkili ticaret mahkemesi ise herhangi bir asliye ticaret mahkemesidir. (İİK m.235/f.1)

İkinci Alacaklılar Toplantısının Yapılması:

İflas idaresinin sıra cetvelinin ilan edilmesinden sonra ikinci alacaklılar toplantısı için alacaklıları davet eder. Yaptıkları toplantıya ikinci alacaklar toplantısı denmektedir. Toplantı yapılabilmesi için sıra cetvelinin kesinleşmesi gerekmemektedir. (İİK m.237/f.1)

Davet ilanından en az 20 gün sonra yapılır ve ilanın bir örneği katılacak alacaklılara gönderilir.(İİK m.237/f.2)

İkinci alacaklılar toplantısında:

• İflas idaresinin görevine devam edip etmeyeceğine (İİK m.238)
• Konusu mülkiyet olan istihkak iddiaları hakkında iflas idaresinin verdiği kararları nihai olarak incelemek (İİK m.228)
• İflasın açılmasıyla duran hukuk davalarına devam edilip edilemeyeceğine (İİK m.194)
• Masa mallarının hangi usulle satılacağına karar vermek (İİK m.241)
• Müflis tarafından yapılmış ve toplantı ilanında bildirilmiş olan konkordato teklifini görülmek (İİK m.237/f.3)
• İflas tasfiyesi altı aydan daha fazla sürecekse, basit tasfiye usulünün uygulanmasına karar verme yetkisine sahiptir.

Masa Mallarının Satışı

Masa malları iflas idaresi tarafından, ikinci alacaklar toplantısında karar verilen usule göre satılır. Satış için alacaklıların talebine gerek duyulmaz. Normal satış usulü açık arttırma şeklindedir. Fakat taşınmazlarda pazarlık usulü de söz konusu olmaktadır. Satış hacizdeki satış kurallarına göre yapılır.

Paraların Paylaştırılması

Paylaştırma yapılabilmesi için sıra cetvelinin kesinleşmiş olması gerekmektedir.(İİK m.247)

Pay cetvelinin iflas dairesine bırakılması:

Madde 249 – Pay cetveli ve son hesap iflas dairesine bırakılır ve orada on gün kalır. İflas idaresince bırakılma keyfiyeti ve payının miktarı her alacaklıya bildirilir.

Dağıtma :

Madde 250–Dağıtıma yukarıdaki maddede yazılı bırakılma müddeti bittikten sonra başlanır. Şikâyet vaki olmuşsa, dağıtım bu şikâyet üzerine verilecek kararın dağıtıma etkili olabileceği oranda ertelenebilir. 144 üncü madde hükümleri burada da uygulanır. Tâlikî bir şarta veya belirli olmayan bir vadeye bağlı alacaklar için ayrılan paylar hakkında 9 uncu madde hükümleri uygulanır.

Borç Ödemeden Aciz Belgesi

İdare, paraları dağıtırken alacağının tamamını alamamış olan her alacaklıya ödenmemiş miktar için aciz vesikası verir. Vesikada müflisin alacağı kabul veya reddettiği yazılır. Kabul halinde vesika 68 inci maddenin 1 inci fıkrasında yazılı senet mahiyetinde olur. (İİK m.251)

Belgenin hükümleri şu şekildedir:

• İflastaki borç ödemeden aciz belgesinin borç ikrarını havi bir belge niteliği sayılabilmesi için müflisin bu alacağı kabul etmiş olması gerekir.(İİK m.251/f.1)
• Aciz belgesi sahibi iflas alacaklısının iflas kapandıktan sonra müflis borçluya karşı yeniden takip yapılabilmesi için borçlunun yeni bir mal iktisap etmiş olması gerekir.(İİK m.251/f.2)
• Bir yıl içinde yapılacak yeni takipte yeniden ödeme emri gönderilmesi gerekir
• Bu belgeyle doğrudan doğruya iptal davası açılamaz. Ancak iflas idaresinin dava açma yetkisini devretmesi gerekmektedir.
• Hacze iştirak hakkı verir.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Mervenur ÖZKAN