Taşınır Satışı

Alacaklı haczedilen taşınır malların satışını haciz tarihinden itibaren bir yıl içinde talep etmelidir (İİK m. 106/1). Bu talep üzerine icra dairesi, en geç iki ay içinde satış işlemini gerçekleştirmelidir (İİK m. 112/1). İcra dairesine tanınan bu iki aylık süre düzenleyici niteliktedir.

Borçlu üçüncü kişilere olan alacakları için de aynı şekilde bir yıllık süre uygulanır (İİK m. 106/1). Ayrıca haczedilen payların satışında da benzer hükümler geçerlidir (İİK m. 94/1).

Taşınır malların satışı kural olarak açık artırma yöntemiyle yapılır (İİK m. 114/1). Ancak belirli istisnai durumlarda pazarlık usulü de uygulanabilir.

Açık Artırma Usulü

Artırmaya Hazırlık (İlan ve Şartnamenin Hazırlanması)

Taşınır malların satışı kural olarak açık artırma yöntemiyle gerçekleşir (İİK m. 114/1). Artırmanın günü ve saat aralığı, başlangıç tarihinden en az 15 gün önce ilan edilmelidir. Elektronik satış portalında yayımlanan ilan, artırma süresi boyunca erişime açık tutulur (İİK m.114/2).

İlanın nasıl ve hangi araçlarla yapılacağı icra dairesi tarafından ilgililerin menfaatleri göz önünde bulundurularak belirlenir. Eğer ilanın ulusal düzeyde yayımlanan bir gazetede yapılmasına karar verilirse bu gazetenin tirajının en az 50.000 olması ve ülke genelinde dağıtım yapması gerekmektedir (İİK m. 114/3).

İlan metinleri arasında farklılık olması durumunda elektronik satış portalındaki ilan esas alınır. Ancak ilan metninde hata bulunursa ihale tarihi değiştirilmeden yalnızca elektronik satış portalında düzeltme ilanı yayımlanır ve bu düzeltme ilgililere ayrıca tebliğ edilmez (İİK m. 114/5).

Gazete ilanlarında satış şartnamesinin tamamı yer almaz. Yalnızca satılacak malın türü, niteliği, önemli özellikleri, tahmin değeri, bulunduğu yer ve artırma sürecine dair bilgiler ile elektronik satış portalının adresi belirtilir. Taraflar masraflarını kendileri karşılamak şartıyla elektronik satış portalındaki ilan metnini farklı araçlarla duyurabilir. Ancak bu özel duyurular resmi ilan niteliği taşımaz ve hukuki süreci etkilemez (İİK m.114/4).

Kasım 2021’de yapılan düzenleme ile ilan süresine ilişkin kesin bir kural getirilmiştir. Buna göre ilan, artırma başlangıç tarihinden en az 15 gün önce yapılmalıdır (İİK m.114/2).

İlanın yanı sıra, artırma şartnamesi de hazırlanır. Bu şartname ilanda yer almayan ancak artırmanın yapılmasıyla ilgili tüm detayları içerir. Açık artırmayla katılanlar, şartnameyi tüm ekleriyle birlikte incelemiş ve içeriğini kabul etmiş sayılırlar (İİK m. 114/6).

Birinci Artırma (İhale)

İhale icra müdürü tarafından ilanda belirtilen gün ve saatte başlanır ve haczedilen malın tahmini değerinin %50’si üzerinden açılır (İİK m. 115/1). Teklif verme süreci başladıktan sonra staış talebi geri alınamaz. Ancak bu süre içinde borcun tamamının ödenmesi halinde satış durdurulur (İİK m.115/5).

Artırmaya katılabilmek için hacizli malın değerinin %10’u tutarında bir teminat yatırılması gerekmektedir. Teminat icra dairesinin banka hesabına yatırılmalı ve nakit olması durumunda en geç artırma süresinin bitiminden önceki gün saat 23.30’a kadar ödenmelidir (İİK m. 114/6). Eğer teminat olarak banka teminat mektubu gösterilecekse bu mektubun kesin ve süresiz olması şartıyla artırma süresinin bitiminden önceki iş günü mesai saatleri içinde icra dairesine teslim edilmesi gerekmektedir (İİK m. 114/6)

Artırmaya temsilci aracılığıyla katılım mümkündür. Temsilciler artırma süresinin bitiminden önceki iş günü mesai saatleri içinde icra dairesine başvurmalıdır (İİK m. 114/6). Hisseli satışın mümkün olduğu durumlarda, açık artırmada belirli payları almak isteyen müşterek alıcıların da aynı süre içinde icra dairesine başvurmaları gerekmektedir (m. 114/6).

Satış talep eden ve artırmaya katılmak isteyen alacaklılar ile ortaklığın satış yoluyla giderilmesini talep eden pay sahipleri, artırma süresinin bitiminden önceki iş günü mesai saatlerine kadar icra dairesine başvururlarsa, alacakları veya ortaklık payları teminat olarak kabul edilebilir ve ek teminat yatırmaları gerekemeyebilir (İİK m.114/6).

Şartların sağlanması durumunda, mal en yüksek teklifi verene ihale edilir (m. 115/1). Ancak ihalenin gerçekleşebilmesi için ihale bedelinin şu koşulları sağlaması gerekmektedir:

• Malın tahmini değerinin en az %50’sine ulaşması,
• Rüçhanlı alacakları (örneğin, rehin alacaklarını) karşılaması,
• Satış ve paylaştırma masraflarını karşılaması (m. 115/1).

Örneğin, tahmini değeri 25.000 TL olan bir malın, hacizden önce 17.000 TL’lik bir rehin alacağı bulunduğunu varsayalım. Bu durumda, ihalenin gerçekleşebilmesi için teklifin en az 12.500 TL olması, rehin bedelini aşması ve satış/paylaştırma masraflarını karşılaması gerekmektedir. Bu nedenle, 16.000 TL’lik bir teklif yeterli olmayacaktır.

Altın ve gümüş eşya, maden olarak değerlerinin altında bir bedelle satılamaz (İİK m. 117). İcra müdürü, elektronik satış portalında artırma tamamlandıktan sonraki ilk iş gününde artırma sonuç tutanağı düzenler ve bu bilgileri aynı gün satış portalında ilan eder. Bu tutanakta ihalenin tarihi, saati, kazanan teklif ve ödeme süresi gibi bilgiler yer alır. Eğer şartlar sağlanmazsa, ihalenin yapılamama nedenleri belirtilir (İİK m. 115/4).

Eğer elektronik satış portalında teknik bir sorun nedeniyle artırmanın son 10 dakikasında teklif verilememişse, icra müdürü artırma süresini 1 gün uzatabilir. Bu karar, artırmanın bitiminden sonraki ilk iş günü alınmalı ve en fazla 3 gün içinde artırma yeniden başlatılmalıdır. Daha önce en yüksek teklifi veren kişi bu teklifle bağlı kalırken, yeni katılımcılar da teminat yatırarak artırmaya dahil olabilirler (İİK m. 115/8).

İkinci Artırma

Eğer asgari ihale bedeli teklif edilmezse veya en yüksek teklifi veren kişi bedeli yatırmazsa ihale gerçekleşmez ya da iptal edilir. Bu durumlarda ikinci artırma ilk açık artırmadaki şartlarla yeniden yapılır (İİK m.114/6).

İkinci artırma, birinci artırmanın sona erdiği tarihten itibaren en geç bir ay içinde başlatılır (İİK m.114/2). İlk ihale gibi ikinci ihale de icra müdürü tarafından ilanda belirtilen gün ve saatte gerçekleştirilir ve haczedilen malın tahmini değerinin %50’si üzerinden başlar (İİK m. 115/1).

Teklif verme süreci başladıktan sonra satış talebi geri alınamaz. Ancak, teklif verme süresi sona ermeden önce borcun tamamının ödenmesi durumunda satış durdurulur (m. 115/5).

İhalenin en yüksek teklifi verene yapılabilmesi için şu şartların sağlanması gerekir:

• İhale bedeli, malın tahmini değerinin en az %50’sine ulaşmalıdır.
• Rüçhanlı alacaklar (örneğin rehin alacakları) toplamından fazla olmalıdır.
• Satış ve paylaştırma masraflarını karşılamalıdır (m. 115/1).

Bunun dışında, ilk ihaleye ilişkin tüm şartlar ve hükümler ikinci ihale için de aynen geçerlidir.

Satış Bedelinin Ödenmesi

Artırma tamamlandığında gerekli şartlar sağlanmışsa mal en yüksek teklifi verene ihale edilir ve mülkiyet alıcıya geçer (İİK m. 115/2). Ancak bu aşamada malın teslimi veya tescili gerçekleşmez. Teslim ve tescil işlemleri satış bedelinin ödenmesi ve ihalenin kesinleşmesi sonrasında yapılır.

İhale alıcısı ihalenin feshi talep edilmiş olsa bile artırma sonuç tutanağının ilanından itibaren 7 gün içinde satış bedelini nakit olarak ödemek zorundadır (İİK m.118/1). Satılan mal, ihale kesinleşmeden ne teslim edilir ne de resmî sicilde alıcı adına tescil edilir (İİK m. 118/2).

Eğer ihale alıcısı en yüksek teklifi vermesine rağmen süresi içinde bedeli ödemezse, yatırılan teminat iade edilmez. Öncelikle satış masraflarına mahsup edilmek üzere hak sahiplerine alacakları oranında ödenir (İİK m. 115/3).

Ayrıca, malın teslimi veya tescili için sadece satış bedelinin ödenmesi ve ihalenin kesinleşmesi yeterli değildir. İhalenin kesinleşmesinin ardından, damga vergisi ve katma değer vergisinin ödenmesi gerekmektedir (İİK m. 114/7).

İhale kesinleşmedikçe ve mal alıcıya teslim edilmedikçe veya teslime hazır hâle getirilmedikçe, ihale bedeli alacaklılara ödenmez. Eğer ihale konusu malın teslim edilmesi veya teslime hazır hâle getirilmesi mümkün olmazsa, icra müdürü ihaleyi iptal eder ve ihale bedeli alıcıya iade edilir (İİK m. 134/9).

Pazarlık Usulü

Taşınır malların satışı genel olarak açık artırma usulü ile gerçekleşir (İİK m. 114). Ancak belirli istisnai durumlarda Pazarlık usulüyle satış da mümkündür. Bu istisnalar İcra ve İflas Kanunu’nun 119.maddesinde sınırlı olarak sayılmıştır. Aşağıdaki durumlardan biri gerçekleştiğinde satış pazarlık usulüyle yapılabilir (İİK m.119).

• Tüm ilgililerin satışın pazarlık usulüyle yapılmasını oybirliğiyle talep etmesi,
• Borsa veya piyasada fiyatı belirlenen kıymetli evrak veya mallar için, güncel borsa veya piyasa fiyatı üzerinden teklif verilmesi,
• Açık artırmada maden değeri bulunmadığı için satılamayan altın veya gümüş eşyaya, maden değerinin teklif edilmesi,
• Hacizli malların değerinin hızla düşmesi veya muhafazasının zorlaşması,
• Hacizli malın tahmini değerinin kanunda belirlenen parasal sınırı aşmaması.

Bu durumların varlığı hâlinde, taşınır malların satışı açık artırma yerine pazarlık usulü ile gerçekleştirilebilir.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Şevval Asude DOĞAN