İnternet İçeriğinin Yayından Kaldırılması Ve Erişimin Engellenmesi
İnternet üzerinde yayınlanan içeriğin hukuka aykırılık oluşturduğu takdirde bu durum bazı vasıtalarla engellenebilmektedir.
5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi̇ Ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun kapsamında, belirli durumlarda internete erişimin engellenmesi veya bir içeriğin yayından kaldırılması mümkün kılınmıştır. İnternete erişim, ifade özgürlüğü, bilgi edinme hakkı ve basın özgürlüğü gibi temel hak ve hürriyetleri de içerdiğinden, bu müdahalenin hangi durumlarda yapılabileceği açıkça düzenlenmiştir.
5651 sayılı Kanun’un 8. maddesi, hukuka aykırı içerikleri tanımlamakta ve bu içeriklerin erişime engellenmesi veya yayından kaldırılmasını öngörmektedir. Bu kapsamda, suç oluşturduğu yönünde yeterli şüphe bulunan yayınlar ve içerikler hukuka aykırı kabul edilmekte ve bu tür durumlarda gerekli tedbirler alınmaktadır.
MADDE 8– İnternet ortamında yapılan ve içeriği aşağıdaki suçları oluşturduğu hususunda yeterli şüphe sebebi bulunan yayınlarla ilgili olarak içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine karar verilir:
- a) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan;
1) İntihara yönlendirme (madde 84),
2) Çocukların cinsel istismarı (madde 103, birinci fıkra),
3) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma (madde 190),
4) Sağlık için tehlikeli madde temini (madde 194),
5) Müstehcenlik (madde 226),
6) Fuhuş (madde 227),
7) Kumar oynanması için yer ve imkân sağlama (madde 228), suçları.
- b) 25/7/1951 tarihli ve 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanunda yer alan suçlar.
- c) 29/4/1959 tarihli ve 7258 sayılı Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanunda yer alan suçlar.
ç) 1/11/1983 tarihli ve 2937 sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanununun 27 nci maddesinin birinci ve ikinci fıkrasında yer alan suçlar.
İçerik Sağlayıcı Nedir?
İçerik sağlayıcı, internet ortamında kullanıcılara sunulan her türlü bilgi veya veriyi üreten, değiştiren ve sağlayan gerçek ya da tüzel kişidir. İçerik sağlayıcı, internet ortamında sunduğu içeriklerden doğrudan sorumludur.
Başkasına ait bir içeriğe bağlantı verdiğinde ise bağlantı sağladığı içerikten genelde sorumlu tutulmaz. Ancak, bağlantının sunuluş biçimi, içeriği benimsediğini ve kullanıcıların bu içeriğe ulaşmasını amaçladığını açıkça gösteriyorsa, genel hükümlere göre sorumlu tutulabilir.
Yer Sağlayıcı Nedir?
Hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan veya işleten gerçek veya tüzel kişilere yer sağlayıcı adı verilir. Bu kişiler yer sağladığı içeriği denetlemek veya hukuka aykırı bir faaliyetin söz konusu olup olmadığını araştırmakla yükümlü değildir. Ancak yer sağladığı hukuka aykırı içeriği yasaya uygun olarak haberdar edilmesi durumunda yayından çıkarmakla yükümlüdür.
Erişim Sağlayıcı Nedir?
Erişim sağlayıcı, kullanıcılarına internet ortamına erişim olanağı sunan gerçek veya tüzel kişilerdir.
Erişim sağlayıcı, kullanıcılarının yayınladığı hukuka aykırı içerikten haberdar edildiği takdirde erişimi engellemekle yükümlüdür. Ayrıca, sağladığı hizmetlere ilişkin trafik bilgilerini altı ay ile iki yıl arasında, yönetmelikte belirlenen süre boyunca saklamak, bu bilgilerin doğruluğunu, bütünlüğünü ve gizliliğini sağlamak zorundadır. Erişim sağlayıcı, kendisi aracılığıyla erişilen bilgilerin hukuka aykırılığını veya sorumluluk doğurup doğurmadığını denetlemekle yükümlü değildir.
İçeriğin Yayından Kaldırılması ve Erişimin Engellenmesi Kararı
İçeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararı, soruşturma evresinde hakim, kovuşturma evresinde ise mahkeme tarafından verilir.
Soruşturma evresinde, gecikmesinde sakınca bulunan durumlarda Cumhuriyet savcısı tarafından da içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine karar verilebilir.
Bu durumda Cumhuriyet savcısı kararını yirmi dört saat içinde hakimin onayına sunar ve hakim, kararını en geç yirmi dört saat içinde verir. Bu süre içinde kararın onaylanmaması durumunda tedbir. Cumhuriyet savcısı tarafından derhâl kaldırılır.
Erişimin engellenmesi kararı, amacı gerçekleştirecek nitelikte görülürse belirli bir süreyle sınırlı olarak da verilebilir. Koruma tedbiri olarak verilen içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine ilişkin karara 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre itiraz edilebilir.
Erişimin Engellenmesi Ve Yayından Kaldırılması Şartları
Bu tedbire başvurulabilmesi için kanunda bazı şartlar öngörülmüştür, bu şartlar ise şöyle sıralanabilir.
- İnternette yapılan yayınlar ile suç işlenmesi
- Kamu yararının var olması
- Kişilik haklarının ihlal edilmiş olması
- Özel hayatın gizliliğinin ihlal edilmesi
İnternette yapılan yayınlar ile suç işlenmesi
İnternette yapılan yayınlar ile yukarıda da belirtilen 5651 sayılı kanunun 8. maddesindeki katalog suçlara dair yeterli şüphe mevcut olursa bu şartın varlığından bahsedebiliriz.
Kamu Yararının Bulunması
5651 sayılı kanunun 8/A maddesinin 1. fıkrasında hangi hallerde kamu yararı bulunduğu ve engelleme kararı verilebileceği sayılmıştır.
MADDE 8/A: (1) Yaşam hakkı ile kişilerin can ve mal güvenliğinin korunması, millî güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi veya genel sağlığın korunması sebeplerinden bir veya bir kaçına bağlı olarak hâkim veya gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde, Cumhurbaşkanlığı veya millî güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi veya genel sağlığın korunması ile ilgili bakanlıkların talebi üzerine Başkan tarafından internet ortamında yer alan yayınla ilgili olarak içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararı verilebilir. Karar, Başkan tarafından derhâl erişim sağlayıcılara ve ilgili içerik ve yer sağlayıcılara bildirilir. İçerik çıkartılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının gereği, derhâl ve en geç kararın bildirilmesi anından itibaren dört saat içinde yerine getirilir
Kişilik Haklarının İhlal Edilmiş Olması
Kişinin internet üzerindeki yayınlar nedeniyle kişilik hakları ihlal edilebilir. Bunun için mutlaka bir suç işlenmiş olması gerekmez. Örneğin, hakaret içermese bile itibar zedeleyici ifadeler kişilik haklarının ihlali sayılabilir.
Zarara uğrayan kişi şu adımları izleyebilir:
- İçerik veya yer sağlayıcısına başvurarak içeriğin kaldırılmasını talep edebilir. Talebe 24 saat içinde cevap verilmelidir.
- Sulh Ceza Hâkimliğine başvurarak erişimin engellenmesini veya içeriğin kaldırılmasını talep edebilir.
Hâkim genelde yalnızca ihlale neden olan içerikle sınırlı erişim engeli kararı verir. Ancak, kısmi erişim engelinin yetersiz olduğu durumlarda, internet sitesinin tamamına erişim engellenebilir ve gerekçe belirtilir.
Hâkim kararı, Erişim Sağlayıcıları Birliğine iletilir. Birlik, kararı ilgili sağlayıcılara bildirir ve karar en geç dört saat içinde uygulanır. Kararı uygulamayan içerik, yer veya erişim sağlayıcılarına adli para cezası verilebilir.
Özel Hayatın Gizliliğinin İhlal Edilmesi
İnternette yapılan yayınlarla özel hayatı ihlal edilen kişi, ilgili içeriğe erişimin engellenmesi talebiyle doğrudan Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna (BTK) başvurabilir. Bu başvurunun işleme alınabilmesi için, aşağıdaki unsurlar belirtilmelidir:
- Hakkın ihlaline neden olan yayının tam adresi (URL),
- Yayında hakkı ihlal eden durumların açıklaması,
- Kimliği doğrulayan bilgiler.
BTK Başkanı, talep üzerine gerekli önlemlerin alınması için Erişim Sağlayıcıları Birliğine bildirimde bulunabilir. Talep sahibi, başvurusunu 24 saat içinde Sulh Ceza Hâkimine sunmalıdır. Hâkim, özel hayatın gizliliği ihlaline ilişkin kararını 48 saat içinde verir ve bu karar doğrudan BTK’ya iletilir.
Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde, erişim, BTK Başkanı’nın emriyle Sulh Ceza Hakiminin onayına sunulmak üzere geçici olarak engellenebilir.
Aleyhine erişim engeli kararı verilen kişi, bu karara tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde itiraz edebilir. İtiraz, kararı veren Sulh Ceza Hakimliğini takip eden bir sonraki Sulh Ceza Hakimliğine yapılır.
İçeriğin Yayından Kaldırılması ve Erişimin Engellenmesi Sonuçları
Hakim, mahkeme veya Cumhuriyet savcısı tarafından verilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının bir örneği, gereğinin yapılması için Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na (BTK) gönderilir.
İçeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının gereği, derhal ve en geç kararın bildirilmesi anından itibaren dört saat içinde yerine getirilir.
Soruşturma sonucunda kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmesi halinde, içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararı kendiliğinden hükümsüz kalır. Bu durumda Cumhuriyet savcısı, hükümsüz kalan içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararına konu internet adresini belirtmek suretiyle, kovuşturmaya yer olmadığı kararının bir örneğini Kuruma gönderir.
Kovuşturma evresinde beraat kararı verilmesi halinde, içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararı kendiliğinden hükümsüz kalır. Bu durumda mahkemece hükümsüz kalan içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararına konu internet adresini belirtmek suretiyle, beraat kararının bir örneği Kuruma gönderilir.
Eğer içeriğin konusu katalog suçları oluşturuyorsa ve içerik yayından çıkarılmışsa, erişimin engellenmesi kararı, soruşturma evresinde Cumhuriyet savcısı, kovuşturma evresinde ise mahkeme tarafından kaldırılır.
Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Furkan DİLER
