Kambiyo Senetlerine Özgü Haciz Yoluyla Takip Nedir?

Kambiyo Senedi Nedir?

Kambiyo senedi, ticaret hukukunda kıymetli evrak türlerine giren bir senet çeşididir. Ticaret Kanunu’nun m.645-m.849 arasında düzenlenmiş olup ilgili maddelere göre çek, bono, ve poliçe olmak üzere 3’e ayrılmıştır.

Kambiyo Senetlerine Özgü Haciz Yoluyla Takip

İcra İflas Kanunu’nda bazı özel ilamsız takip yolları düzenlemiştir. Kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takip de ,elinde bir kambiyo senedi bulunan alacaklının başvurduğu özel bir ilamsız icra yoludur. Elinde kambiyo senedi bulunan alacaklı bu şekilde takip yapabileceği gibi genel haciz yoluyla takip yapma seçeneğine de sahiptir.

Önce rehine başvurma kuralı bu takip türünde geçerli değildir. Alacağı rehinle güvence altın alınmış alacaklı alacağı için aynı zamanda bir kambiyo senedi almışsa, rehnin paraya çevrilmesiyle yoluyla takip başlatmadan doğrudan bu yolla takip başlatma hakkında sahiptir.(İİK m.45/3-167/1)

TAKİBİN AŞAMALARI

• Takip Talebi

Alacaklı, genel haciz yolundaki olduğu gibi usulüne uygun olarak takip talebini doldurur. Bu takip talebine elindeki kambiyo senedinin aslını da eklemek zorundadır. Senet aslını eklendikten sonra takip talebine kambiyo senedinin cinsi, tarihi ve numarası yazılır. Eğer borçlu sayısı birden fazlaysa senet aslının onaylı örneğini borçlu sayısı kadar talebine eklemelidir. Alacaklı bu takip talebini yazılı veya sözlü olarak icra dairesine bildirir.

• Ödeme Emri

Genel haciz yolundan farklı olarak İcra müdürü, kambiyo senedinin varlığını ve senedin kambiyo senedi olup olmadığını, takipte bulunun alacaklının takip hakkının olup olmadığını, senedin vadesinin gelip gelmediğini incelemek zorundadır. Bu incelemeler sonucunda borçluya bir ödeme emri gönderir. Bu ödeme emrinin içeriğinde;

• Takip talebinde bulunması gerekli kayıtlar(İİK m.168)
• Borcun ON GÜN içerisinde ödenme ihtarı (İİK m.168/f.2)
• Senet kambiyo senedi değilse BEŞ gün içinde dilekçeyle şikayet yoluyla icra mahkemesine başvurulabileceği (İİK m.168/f.3)
• Senetteki imza kendisine ait değilse BEŞ gün içinde dilekçeyle şikayet yoluyla icra mahkemesine başvurulabileceği (İİK m.168/f.4)
• Borca itirazını BEŞ gün içinde dilekçeyle şikayet yoluyla icra mahkemesine başvurulabileceği (İİK m.168/f.5)
• ON GÜN içerisinde borcunu ödemediği takdirde aynı süre içerisinde mal beyanında bulunulması gerektiği yer almaktadır. (İİK m.168/f.5)

• Takibin Kesinleşmesi

Borçlu süresi içerisinde ödeme emrine itiraz etmezse takip kesinleşir,

Borçlunun itirazı İcra Mahkemesi tarafından incelenirse itiraz ortadan kalkar ve takip kesinleşir.

Takibin kesinleşmesinden sonra haciz, satış ve paraların paylaştırılması aşamalarıyla süreç devam eder.

• Ödeme Emrine İtiraz

Eğer borçlu ödeme emrine itiraz etmek isterse, tebliğden itibaren 5 gün içinde itiraz etmelidir. Bu itirazı takibi yapan icra dairesinin bağlı bulunduğu icra mahkemesine dilekçeyle başvurarak imzaya veya borca itiraz etme hakkını kullanarak yapabilir. İİK m.169 da açıkça belirtildiği gibi ödeme emrine yapılan itiraz sadece satışı durdurur. Bu sebeple itirazın olması halinde hala borçlunun mallarına haciz koyulabilir. Borçlu haczi veya veznedeki paranın ödenmesini engellemek için icra mahkemesinden icra takibinin geçici olarak durdurulmasını isteyebilir. Borçlu borca itiraz ettiği nedenle bağlıdır. Sadece kambiyo senedinden anlaşılan nedenlerden dolayı itiraz edebilir.

İtiraz Türleri Nedir?

İmzaya İtiraz:

Borçlu senedin altındaki imzanın kendisine ait olmadığını öne sürdüğü itiraz çeşidine imzaya itiraz denir. Borçlu bu itirazını BEŞ GÜN içerisinde imzaya açıkça itiraz ettiğini yazdığı dilekçesiyle birlikte İcra Dairesine gerçekleştirir.

İmzaya itiraz:

İİK Madde 170 –Borçlu,168 inci maddenin 4 numaralı bendine göre kambiyo senedindeki imzanın kendisine ait olmadığı yolundaki itirazını bir dilekçe ile icra mahkemesine bildirir. Bu itiraz satıştan başka icra takip muamelelerini durdurmaz.

Borca İtiraz:

Borca itirazın konusu, imzaya itiraz hariç geri kalan yapılan tüm itirazlardır. Borçlu ödeme emrine itiraz ederken bir neden belirtmek zorunda değildir. Fakat itirazını bir sebebe dayandırırsa bu itiraz sebebiyle bağlıdır. Bu sebeple borçlu sadece kambiyo senedinden anlaşılabilen itirazları öne sürebilir. İtiraz takibi durdurmadığı için kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takipte itirazın kaldırılması ya da itirazın iptali davaları yoktur. Borçlunun itirazı için başvurduğu İcra Mahkemesi yasal süresi içinde yapılan itirazla birlikte takibe konu olan kambiyo senedinin kambiyo senedi olup olmadığını, unsurlarını ve alacaklının kambiyo hukukuna göre takip hakkına sahip olup olmadığı unsurlarını kendiliğinden inceler.

Ödeme Emrine Karşı Şikayet

İcra İflas Kanunu m.168/f.1-m.170a da açıkça belirtildiği üzere, kambiyo senetlerine özgü haciz yolunda şikayet süresi 5 gündür. İlgili kanun maddelerine göre

• Kambiyo senedi niteliği taşımayan bir senede dayanarak ödeme emri gönderilmişse

• Alacaklı yetkili hamil değilse

• Kambiyo senedinde borçlu olmayana karşı takip yapılırsa

• Protesto çekilmesi gereken durumlarda protesto çekilmemişse

Şikayet süresi 5 gündür. İlgili kanun maddeleri dışında kalan şikayet durumlarında genel hükümler uygulanır.

Madde 168/f.1

3. Takibin müstenidi olan senet kambiyo senedi vasfını haiz değilse, beş gün içinde icra mahkemesine şikayet etmesi lüzumu,

Madde 170/a

Borçlu, alacaklının bu fasıl hükümlerine göre takip hakkı olmadığını 168 inci maddenin 3 üncü bendine göre şikayet yolu ile ileri sürebilir.

İcra mahkemesi müddetinde yapılan şikayet veya itiraz dolayısıyle, usulü dairesinde kendisine intikal eden işlerde takibin müstenidi olan kambiyo senedinin bu vasfı haiz olmadığı veya alacaklının kambiyo hukuku mucibince takip hakkına sahip bulunmadığı hususlarını re’sen nazara alarak bu fasla göre yapılan takibi iptal edebilir

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Mervenur ÖZKAN