Basit Yargılama Usulü Nedir? (CMK m. 251)
Basit yargılama usulü, bazı suçlar için duruşma açılmadan dosya üzerinden yargılama yapılmasını sağlayan bir usuldür. Bu usul, kanunlarda belirtilen veya mahkemenin takdirine bağlı olarak, adli para cezası veya üst sınırı iki yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda uygulanabilir.
Basit yargılama usulünde mahkumiyet kararı verilirse, cezada 1/4 oranında indirim yapılır. Bu usulün amacı, yargılama sürelerini kısaltmak ve mahkemelerin iş yükünü azaltmaktır. Ceza muhakemesi sistemimizde tek bir yargılama usulü öngörülmüş olup basit suçlarla ağır suçlar arasında bir ayrım yapılmadan tüm suçlar için duruşma açılmak suretiyle aynı yargılama usulünün uygulanması kabul edilmiştir.
Bu durumun meydana getirdiği sorunlar nedeniyle 2019 yılında 7188 sayılı kanun ile yapılan düzenlemeyle basit yargılama usulü adında yeni bir yargılama usulü kabul edilmiştir.
Basit Yargılama Usulüne Tabi Suçlar
Basit yargılama usulü, üst sınırı iki yıl veya daha az olan hapis cezasını veya adli para cezasını gerektiren suçlar için duruşma yapılmadan karar verilmesine imkan tanıyan bir usuldür.
Basit yargılama usulü, kanunlarda öngörülen veya mahkemenin uygun gördüğü, mahkeme kararıyla cezalandırılan suçlarda uygulanabilir. Basit yargılama usulü, ceza yargılamasında zaman ve kaynak tasarrufu sağlamak için getirilmiş bir usuldür.
Basit Yargılama Usulünün Uygulanabilmesi İçin Gereken Şartlar
Bir suçla ilgili davanın hızlı bir şekilde görülmesi için belirlenmiş olan basit yargılama usulü, yasal düzenlemelere tabidir. Bu düzenlemeler çerçevesinde, bir davayı basit yargılama sürecine dahil etmek için belirli koşullar göz önünde bulundurulmaktadır.
Mahkemenin basit yargılama usulüne karar vermesi için gereken şartlar şu şekildedir:
- Davanın, ilk derece ceza mahkemesinin yetki alanına giren bir suç olması gerekmektedir.
- İlgili dava ile ilgili olarak hazırlanan iddianamenin mutlaka kabul edilmiş olması gereklidir.
- Hukuki bir dava açılabilmesi ve basit yargılama sürecine geçilebilmesi için yeterli şüphe uyandıran delillerin temin edilmesi gerekmektedir.
- Söz konusu davanın para cezası ve/veya en fazla iki yıl veya daha kısa bir hapis cezası ile cezalandırılabilen bir suç olması şarttır.
- Mahkeme, dava başladıktan sonra hızlı yargılama usulüne karar vermelidir.
- Suçun soruşturulması ve kovuşturulması, izne veya talebe bağlı olmamalıdır.
- Davaya müdahil olan suçlu, 18 yaşından büyük, akıl sağlığı yerinde, konuşabilen ve duyma yeteneği olan bir birey olmalıdır.
- Dava, hızlı yargılama usulüne tabi olabilmesi için, suçun başka bir suçla birlikte işlenmemiş olmalıdır.
Basit Yargılama Süreci Ve Hüküm
Basit yargılama usulü, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 251. maddesinde düzenlenmiştir. Basit yargılama süreci şöyle işler:
- Mahkeme, iddianameyi kabul ettikten sonra, basit yargılama usulünü uygulayıp uygulamayacağına karar verir. Basit yargılama usulünü uygulamaya karar verirse, iddianameyi sanığa, müdafiine, katılana, vekiline ve müştekiye tebliğ eder.
- Tebligatta, duruşma yapılmaksızın hüküm verilebileceği, beyan ve savunmalarını en geç on beş gün içinde mahkemeye göndermeleri gerektiği, göndermedikleri takdirde savunma hakkından vazgeçtikleri kabul edileceği belirtilir.
- Mahkeme, beyan ve savunmaları inceledikten sonra, dosya üzerinden karar verir. Karar, sanığa, müdafiine, katılana, vekiline ve müştekiye tebliğ edilir.
- Tebliğden itibaren yedi gün içinde karara itiraz edilebilir. İtiraz üzerine mahkeme, duruşma açarak yargılamaya devam eder.
Basit yargılama usulüyle verilen hüküm, mahkumiyet kararı ise, cezada 1/4 oranında indirim yapılmasını sağlar. Bu indirim, diğer indirim sebepleriyle birlikte uygulanır. Basit yargılama usulüyle verilen hüküm, beraat kararı ise, sanığın lehine olan diğer hükümler de uygulanır.
Basit Yargılama Sürecine İtiraz
Basit yargılama sürecine itiraz, basit yargılama usulüyle verilen kararlara karşı yapılan kanun yoludur. Basit yargılama usulüyle verilen kararlara karşı itiraz etmek mümkündür. İtiraz mercii, basit yargılama usulü kararı veren mahkemedir.
İtiraz süresi, kararın tebliğinden itibaren 7 gündür. Süresi içinde itiraz edilmeyen kararlar kesinleşir. İtiraz üzerine mahkeme, duruşma açarak yargılamaya devam eder.
Ekin Hukuk Bürosu olarak Ceza Hukuku alanında uzman avukat kadromuzla iletişime geçmek ve dava ve işlemlerinizi takip etmek için bize ulaşabilirsiniz.
Stj. Av. Nesrin KOŞAR & Av. Ahmet EKİN
