Özel Belgede Sahtecilik Suçu ve Cezası
Özel belgede sahtecilik suçu, bir belgenin sahte olarak düzenlenmesi veya değiştirilmesiyle işlenen bir suçtur.
Özel belgede sahtecilik suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 207. maddesinde düzenlenmiştir.
Söz konusu maddeye göre, özel belgede sahtecilik suçunun işlenmesi için öncelikle sahtecilik amacıyla sahte bir belgenin hazırlanması veya mevcut bir belgenin sahte olarak değiştirilmesi gerekmektedir. Bu belge, gerçek bir belge gibi kullanılarak bir hukuki işlemin gerçekleştirilmesinde veya bir hukuki hak veya yükümlülüğün ispatında kullanılabilecek nitelikte olmalıdır.
Özel belgede sahtecilik suçu, özel belgelerle sınırlı değildir. Bu suç, pasaport, ehliyet, kimlik kartı, diploma, noter tasdikli belge gibi birçok belge türüne ilişkin olarak işlenebilir.
Özel belgede sahtecilik suçu, hem kamu kurumları hem de özel sektörde faaliyet gösteren kurum ve kuruluşlarla ilgili olarak işlenebilir. Özellikle, iş hayatında belge sahteciliği, şirketlerin zarar görmesine, işletmelerin mali durumlarının bozulmasına ve hatta iflasa neden olabilir. Bu nedenle, özel belgede sahtecilik suçu ciddi bir suç olarak değerlendirilir ve önlenmesi için gerekli yasal tedbirler alınmaktadır.
Özel Belgede Sahtelik Suçuyla Korunan Hukuki Değer
Özel belgede sahtecilik suçuyla korunan hukuki yarar toplumda yaşayan insanlar arasındaki ve yazılı belgelere dayalı ilişkilere duydukları güven prensibidir.
Özel Belgede Sahtecilik Suçunun Hukuki Konusu
Özel belgelerin tanımı oldukça geniştir ve resmi nitelik taşımayan tüm belgeler bu kapsamda değerlendirilir. Bununla birlikte, bir belgenin özel belge olarak kabul edilebilmesi için, kanun koyucunun bu belgeyi resmi belge hükmünde saymamış olması gerekmektedir. Örneğin, bir şirketin iç işleyişine ilişkin evraklar, özel belge olarak değerlendirilirken, noter tasdikli bir belge resmi belge olarak kabul edilir.
Kamu görevlisi tarafından görevi veya yetkisi dışında düzenlenen bir belge de özel belge olarak kabul edilir. Ancak, TCK’nın 210/1. maddesinde belirtilen belgeler, özel belge olmalarına rağmen, ticaret hayatındaki önemleri nedeniyle resmi belge hükmünde kabul edilirler. Bu belgeler arasında, ticari defterler, fatura, irsaliye, çek, poliçe gibi belgeler bulunmaktadır.
Özel belgelerin sahteciliği, birçok sektörde ciddi sorunlara neden olabilir. Örneğin, iş dünyasında belge sahteciliği, şirketlerin itibarını zedeleyebilir, işlerin gecikmesine veya durmasına neden olabilir. Bu nedenle, özel belgede sahtecilik suçu ciddi bir suç olarak değerlendirilir ve cezası da bu doğrultuda belirlenir.
Senetler gibi yazılı delil başlangıcı teşkil eden yazılar da özel belge olarak kabul edilir. Bu tür belgeler, içerdiği bilgilerin doğru olduğunu kabul eden taraflar arasında geçerli bir sözleşme oluşturur. Senetler, borçlu tarafın borcunu ödemeyi taahhüt ettiği belgelerdir ve bu nedenle ticari hayatta büyük bir öneme sahiptirler.
Bir hakkı ispatlamasa bile, bir olayı ispata yarayan özel mektuplar da özel belge niteliğindedir. Bu tür mektuplar, bir olayın gerçekleştiğini veya bir sözleşmenin yapıldığını gösteren bir kanıt niteliği taşırlar. Örneğin, bir iş görüşmesine ilişkin yazışmalar veya bir ürün teslimatı için yapılan yazışmalar bu kapsamda değerlendirilebilir. Bu tür belgeler, gerçekliği kanıtlanabilir olduğu sürece mahkemelerde delil olarak kabul edilirler.
Her özel belge gibi, senetler ve özel mektuplar da sahtecilik riski taşırlar. Bu nedenle, özel belgelerin doğruluğu her zaman kontrol edilmelidir. Belge sahteciliği, hukuki ve cezai sonuçları olan ciddi bir suçtur ve suçlu bulunanlar, hapis cezası veya para cezası gibi cezalara çarptırılabilirler.
Sonuç olarak, senetler ve özel mektuplar gibi yazılı delil başlangıcı teşkil eden yazılar da özel belge olarak kabul edilirler. Ancak, her özel belge gibi, doğruluğu kontrol edilmeli ve sahtecilik riski göz önünde bulundurulmalıdır.
Özel Belgede Sahtecilik Suçunda Fail ve Mağdur
Özel belgede sahtecilik suçunun faili, özel kişi olabileceği gibi kamu görevlisi de olabilir.
Tabip, diş tabibi, eczacı, ebe, hemşire veya diğer sağlık mesleği mensupları tarafından düzenlenen belgelerin sahte olması durumunda, özel belge olarak kabul edilirler ve bu belgelerin kişiye haksız bir menfaat sağlaması veya kamunun veya kişilerin zararına bir sonuç doğurması durumunda, resmi belgede sahtecilik hükümlerine göre cezalandırılır.
Özellikle sağlık sektöründe, sahte belgelerin kullanımı ciddi sonuçlar doğurabilir. Sahte sağlık raporları, ilaç reçeteleri veya hastane kayıt dosyaları, kişilerin sağlık durumlarının yanıltıcı bir şekilde gösterilmesine neden olabilir ve bu da kişilere haksız kazanç sağlamalarına veya kamu kurumlarının zarar görmesine yol açabilir.
Bu nedenle, sağlık mesleği mensupları tarafından düzenlenen belgelerin doğruluğu ve geçerliliği son derece önemlidir. Sahte belge düzenleme veya kullanma gibi suçlar, hukuki ve cezai sonuçları olan ciddi suçlardır ve suçlu bulunanlar hapis cezası veya para cezası gibi cezalara çarptırılabilirler.
Sonuç olarak, sağlık mesleği mensupları tarafından düzenlenen belgelerin sahte olması durumunda, özel belge olarak kabul edilirler ve bu belgelerin kişiye haksız bir menfaat sağlaması veya kamunun veya kişilerin zararına bir sonuç doğurması durumunda, resmi belgede sahtecilik hükümlerine göre cezalandırılır. Sahte belge düzenleme veya kullanma gibi suçlar son derece ciddidir ve cezai sonuçları vardır.
Özel Belgede Sahtecilik Suçunda Eylem
Özel belgede sahtecilik suçu, maddi bir gerçeğe aykırı olarak düzenlenen veya değiştirilen özel belgelerin kullanılması sonucu işlenen bir suçtur. Resmi belgede sahtecilik suçunda olduğu gibi, özel belgede sahtecilik suçunda da seçimlik hareketler söz konusudur. Suçun oluşması için özel belgenin sahte olarak düzenlenmesi veya değiştirilmesi yeterli olmakla birlikte, bu eylemlerin her ikisi de ayrı ayrı suç teşkil etmektedir.
Özel belgede sahtecilik suçunda resmi belgede sahtecilik suçundan farklı olarak, sahte belgenin kullanılması gerektiği halde kullanılmamış olması dahi suçun oluşmasına yeterli olmamaktadır. Sahte bir özel belgeyi düzenleyen kişi, belgenin kullanımı olmadan da suçlu kabul edilebilir. Bu nedenle, özel belgede sahtecilik suçu birden fazla hareketli bir suç olarak kabul edilir.
Özel belgede sahtecilik suçu, sahte belgenin kullanılması sonucu kişiye haksız bir menfaat sağlaması veya kamunun veya kişilerin zararına bir sonuç doğurması halinde resmi belgede sahtecilik suçu hükümlerine göre cezalandırılır. Ayrıca, tabip, diş tabibi, eczacı, ebe, hemşire veya diğer sağlık mesleği mensubu tarafından düzenlenmiş sahte belgeler de özel belgede sahtecilik suçu kapsamında cezalandırılmaktadır. Bu durumda, özel belgede sahtecilik suçu için öngörülen ceza, resmi belgede sahtecilik suçu için öngörülen cezalardan daha hafif olmakla birlikte, yine de ciddi sonuçları bulunmaktadır.
Özel belgede sahtecilik suçuna ilişkin TCK m.207/2’ye göre, bir sahte özel belgeyi bilerek kullanan kişi, özelliğini bildiği bu belgeyi kullandığı takdirde özel belgede sahtecilik suçundan cezalandırılır. Ancak, bu kişi sahtecilik suçunun ilk aşamasına yani belgeyi düzenleme veya değiştirme aşamasına iştirak etmemiş olmalıdır. Eğer iştirak etmişse, suçun birinci fıkrası uyarınca cezalandırılır. Bu nedenle, sahte bir özel belgeyi bilerek kullanan kişinin, sahtecilik suçunun birinci veya ikinci fıkrasına göre cezalandırılması, duruma göre değişebilir.
Özel belgede sahtecilik suçu işlendiğinde, sahte veya değiştirilmiş bir özel belge, bir hukuki sonuç elde etmek veya bir kişinin hukuki haklarını korumak için kullanılır. Örneğin, bir kişi, bir sahte sözleşmeyi imzalayarak bir mülkün sahibi olduğunu iddia edebilir veya bir sahte fatura düzenleyerek bir mal veya hizmetin satışını kanıtlamaya çalışabilir. Bu tür eylemler, hukuki sonuç elde etmek için özel belgelerin kullanılmasıdır ve sahte özel belge kullanımı, haksız bir menfaat elde etmek veya başkasının zararına bir sonuç doğurmak gibi ciddi sonuçlara yol açabilir.
Sonuç olarak, özel belgede sahtecilik suçu, sahte belgenin kullanılması sonucu kişilere veya kamuya zarar veren ciddi bir suçtur. Özellikle sağlık mesleği mensuplarının düzenlediği sahte belgeler, insan hayatını doğrudan etkileyebilecek nitelikte olduğundan, bu suçu işleyenlerin caydırıcı cezalarla karşılaşmaları gerekmektedir.
Özel Belgede Sahtecilik Suçuna Etki Eden Haller
Bir hukuki ilişkiye dayanan alacağın ispatı veya gerçek bir durumun belgelenmesi amacıyla belgede sahtecilik suçu işlendiğinde, verilecek ceza yansı oranında indirilecektir.
Bir sözleşmede sahtecilik yaparak alacağı ispatlayan bir kişi normal cezanın bir kısmını alacaktır. Ancak bu hüküm sadece resmi ya da özel belgede sahtecilik fiillerine özgü değildir, tüm sahtecilik fiilleri için geçerlidir.
Özel Belgede Sahtecilik Suçunda Hukuka Aykırılık Unsuru
Özel belgede sahtecilik suçunda uygulanabilir bir hukuka uygunluk sebebi bulunmamaktadır.
Özel Belgede Sahtecilik Suçunun Manevi Unsuru
Resmi belgede sahtecilik suçunda kullanma fiilinde kastın varlığı suçun oluşması için yeterli kabul edilirken, özel belgede sahtecilik suçunda ise bilerek kullanma terimi kullanılmıştır. Ancak bu, failin belgenin sahte olduğunu bilmemesinin suçun oluşmamasına engel olmayacağı anlamına gelmez.
Suçun genel kast ile işleneceği kabul edilirken, Yargıtay kararlarında da ifade edildiği gibi, failin zarar verme bilinci ve iradesinin aranması söz konusu olabilir.
Özel Belgede Sahtecilik Suçunda Teşebbüs
Özel belgede sahtecilik suçunda belgenin sahte olarak hazırlanması, henüz suçun tamamlandığı anlamına gelmez. Bu nedenle, suçun tamamlanması için belgenin kullanılması gerekmektedir.
Bu durumda, belgenin hazırlanması aşamasında olan fail hakkında suç işlemek için teşebbüs hükümleri uygulanabilir. Fail belgeyi kullanmak için harekete geçmiş ancak kullanamamışsa, teşebbüs hükümleri yerine geçici hareketler hükümleri uygulanabilir.
Özel Belgede Sahtecilik Suçunda İştirak
TCK m.207/2’de yer alan hükme göre, sahte özel belgeyi kullanırken özelliğini bilen kişi, bu belgeyi sahte olarak düzenleyen kişiyle birlikte suç işlemişse, suçun birinci fıkrasına göre cezalandırılır.
Sahte belgeyi kullanırken özelliğini bilen kişi, belgenin sahte olduğunu bilse bile, belgeyi kendisi düzenlememişse ve düzenlenmesine de iştirak etmemişse, yalnızca kullanım suçunu işlemiş olur ve cezası bu maddeye göre belirlenir.
Özel Belgede Sahtecilik Suçunda İçtima
Türk Ceza Kanunu’nun 212. maddesine göre; “sahte resmi veya özel belgenin bir başka suçun işlenmesi sırasında kullanılması halinde, hem sahtecilik hem de ilgili suçtan dolayı ayrı ayrı cezaya hükmolunur. ”
Kanaatimce bu düzenleme genel ve diğer dernek organlarında yapılan seçimlerde hile yapmak veya kayıtları yok etmek gibi suçları düzenlemektedir. Bu suç tipi, özel belgede sahtecilik suçu ile benzerlik gösterse de, belge düzenleyen kişinin bir kamu görevlisi olmadığı için özel belgede sahtecilik suçu kapsamında değerlendirilmemektedir. Bunun yerine, Demekler Kanunu’nda özel bir suç tipi olarak düzenlenmiştir.
Bu suç tipi ile cezası karşılaştırılması gereken suç tipleri, yine özel belgede sahtecilik suçu ile ilgili olan TCK m. 207 ve m. 208’dir. Her iki suç tipinin de cezası bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıdır. Ancak, eğer her iki suç tipinin örtüştüğü bir durum varsa, cezalandırma büyük ihtimalle TCK hükümlerine göre yapılacaktır.
Özel Belgede Sahtecilik Suçunun Cezası
Özel belgede sahtecilik suçunun cezası, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıdır.
Özel Belgede Sahtecilik Suçunun Muhakemesi
Özel belgede sahtecilik suçunun soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı değildir. Görevli mahkeme ise asliye ceza mahkemesidir.
Ekin Hukuk Bürosu olarak; suçun mağduru veya faili olmanız halinde sürecin takibini gerçekleştirebiliriz. Ceza hukuku alanında uzman avukat kadromuzla görüşmek için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Av. Ahmet EKİN & Şevval Asude DOĞAN
