Soykırım Suçu ve Cezası (TCK m. 76)

Soykırım suçu dini, ırki, siyasi bir grubun o dine, o ırka, o siyasi guruba mensup olduğu için yok edilmesi veya hiçe indirgenmesidir.

Başka bir ifadeyle soykırım kavramından anlaşılması gereken, önceden hazırlanmış bir planın uygulanmasının neticesi olan değişik fiillerle, bir ulusal grubun temel yaşamsal kurumlarının, o grubun yok edilmesi amacıyla tahrip edilmesidir.

Soykırım fiili, ulusal grubun varlığına karşı işlenir ve burada kişilere yönelen saldırılar onların kişiliklerine değil, tümüyle bir ulusal gruba mensup oldukları için işlenmektedir.

Soykırım suçu Türk Ceza Kanunu’nun 76. Maddesinde düzenlenmiştir.

Soykırım Suçu Nedir?

Soykırım suçu; etnik, ırki veya dinsel bir grubu bir plan dâhilinde yok etmek suretiyle oluşmaktadır.

Soykırım suçu, birden fazla hukuki yararı koruyan bir suçtur. Söz konusu guruba mensup bireylerin maddi ve manevi varlıkları, yaşam hakları, vücut bütünlükleri, özgürlük, şeref ve haysiyetleri, beslenme hakkı, üreme hakkı, bir gruba aidiyet ve o grup içinde yaşama hakkını korumaktır.

Ayrıca, grubun dünyada mevcut diğer guruplar içinde varlıklarını sürdürme hakkı da korunmaktadır.

Soykırım Suçunun Faili

Suçun faili herhangi bir şahıs olabilir.

Eğer suç bir tüzel kişinin organları yönetici ve mensupları tarafından fiili işleyen veya yardım eden veya azmettiren olarak işlenirse tüzel kişilik sona erdirilir, tüzel kişinin faaliyeti iptal edilir.

Mesela bir siyasi partinin merkez karar organı partinin politikası gereği bir etnik veya dini guruba mensup insanların ortadan kaldırılmasına karar vermiş ve bu karar parti militanları tarafından yerine getirilmiş olsun. Bu durumda söz konusu karar organında etnik gurubun ortadan kaldırılması yönünde oy kullanan parti üyeleri işlenen suç nedeniyle cezalandırılacak, oy kullanmayanlar veya oturuma katılmayanlar suç faili sayılmayacaklardır. Çünkü ceza sorumluluğu şahsidir. Ancak etnik gurubun ortadan kaldırılmasına karar veren siyasi partinin organı olduğu için partinin kapatılmasına karar verilecektir. Çünkü bu durumda parti, kuruluş amacına aykırı hareket etmekte suç örgütü niteliği kazanmaktadır.

Eğer etnik gurubun ortadan kaldırılması kararı Bakanlar Kurulu tarafından alınmışsa kararın o yönde çıkması için oy veren bakanlar soykırımdan sorumlu olacak, karşı çıkanlar veya karara katılmayanlar sorumlu olmayacaklardır.

Türk Ceza Kanunu tüzel kişileri ceza yaptırımı sorumlusu saymamış, güvenlik tedbiri sorumlusu saymış, bunun için de tüzel kişinin suçtan yarar elde etmesini aramıştır.

Eğer tüzel kişinin organı veya temsilcisi soykırım suçuna iştirak etmişse söz konusu suçtan dolayı cezalandırılacaktır. TCK’nun 60. maddesine göre tüzel kişinin organlarının suç işlemesi halinde tüzel kişi yarar elde ederse güvenlik tedbiri yaptırımı olarak faaliyetine son verilecektir. Yarar elde etmezse faaliyetini icra etmeye devam edecektir.

Soykırım Suçunun Mağduru

Soykırım suçunun mağduru bir milli, etnik, ırki veya dini guruba mensup olan kişidir.

Milli gurup, aynı ortak tarih, kültür, dil, örf, adet ve vatandaşlığa sahip, bir ülkenin sınırları içinde yaşayan insan gurubudur.

Etnik grup, aynı dili konuşan ve aynı gelenek ve kültüre sahip insan topluluğudur. Irki grup, biyolojik olarak aynı kökten gelen deri rengi, beden yapısı ve sair fiziksel özellikleri aynı olan insan topluluğudur. Dini grup aynı inanca sahip, aynı peygambere inanan, aynı ibadet şeklini icra eden kişilerdir.

Soykırım Suçunun Unsurları

Soykırım suçunun unsurları aşağıda sayılmıştır:

Soykırım Suçunun Maddi Unsuru

Milli, etnik, ırki veya dini bir grubun tümünün veya bir kısmının veya grup bireylerinin;

• Kasten öldürülmesi,
• Kişilerin bedensel veya ruhsal bütünlüklerine ağır zarar verme (işkence, eziyet, zulüm, baskı altına alma)
• Grubun, tamamen veya kısmen yok edilmesi sonucunu doğuracak koşullarda yaşamaya zorlanması,
• Grup içinde doğumlara engel olmaya yönelik tedbirlerin alınması, (örneğin, aynı gruba üye kişilerin yasal olarak evlenmesinin engellenmesi)
• Gruba ait çocukların bir başka gruba zorla nakledilmesi fiilleridir.

Aslında söz konusu fiiller Türk Ceza Kanununun muhtelif maddelerinde suç olarak düzenlenmiştir. Ancak burada soykırım suçunun unsurunu oluşturmaktadır. Bu sebeple soykırım suçu bileşik suç olarak düzenlenmiştir.

Söz konusu eylemler önceden tasarlanmış ve kararlaştırılmış sistematik bir plan çerçevesinde icra edilmelidir. O halde ani bir şekilde gerçekleştirilen fiiller soykırım suçunu oluşturmaz, adam öldürme suçunu oluştururlar.

Fiilin bir planın icrası suretiyle gerçekleştirilmesi, resmi devlet politikasının bir parçası olabileceği gibi devletten bağımsız bazı örgütlerin özel şahısların işi de olabilir. Suç resmi sıfata sahip olanlar tarafından işlenebileceği gibi özel şahıslar tarafından da işlenebilir.

Suçun icrai, ihmali veya ihmal suretiyle icrai bir hareketle işlenmesi mümkündür.

İhmal suretiyle icrai tarzda işlenmesi devlet başkanları, başbakanlar, bakanlar tarafından gerçekleştirilebilir. Nitekim söz konusu görevliler kendilerine bağlı sair görevlilerin işleyebilecekleri soykırım suçunun işlenmesini önlemekle görevlidirler. Suçun işlendiğini bildikleri halde önlemeyen görevliler bu suçu ihmal suretiyle icra yoluyla işlemiş olurlar.

Fiil, grubun tamamı veya bir kısmına veya gruba mensup kimseye karşı işlenmelidir. O halde mağdur (gruba mensup bir kişi, guruba mensup birden fazla kişi, gurubun tümü olabilir.) farklı gruba mensup önemlice sayılacak miktarda insan da grubun bir kısmını oluşturur. Suçun genel mağduru sadece bir devletin nüfusu değil tüm toplumlardır.

Soykırım Suçunun Manevi Unsuru

Soykırım suçunun manevi unsuru kasıttır. Ancak genel kasıttan öte özel kasıt da gerekmektedir.

Türk Ceza Kanunu’nun 76. maddesinde “milli, etnik, ırki veya dini bir grubun tamamen veya kısmen yok edilmesi maksadıyla” hareket edilmesi aranmaktadır. Failin kastını yok etme maksadı yönlendirmektedir.

Mağdur belirli bir gruba aidiyeti nedeniyle suça konu olmalıdır.

Eğer failde bir planın icrası dâhilinde belirli bir grubu yok etmek amacı yoksa söz konusu suç oluşmayacak, diğer şartları varsa savaş suçu veya diğer toplu katliam-adam öldürme suçu gerçekleşecektir.

Özel kastın varlığını belirlemek için fiile bakılacaktır. Aynı gruba yönelik fiillerin birbirine benzerlik ve yaygınlığı, faillerin olay öncesi ve sonrasında sarf ettiği sözler, almış olduğu tavırlar, kullanılan araçlar, verilen fiziki zarar, öldürmenin gerçekleştirme şekli, fillere yol açan genel siyasi söylem, aynı yörede yaşayan gruplardan birisi hedef alınırken diğerlerine dokunulmaması gibi hususlar göz önüne alınacaktır.

Özel kasıtla işlendiği için olası kasıtla işlenemez. Çünkü özel kasıttan söz etmek için failin veya faillerinin iradesinin fiilin neticesini bilinçli bir şekilde kapsaması gerekir. Bu durumun olası kasıtla bağdaşması mümkün değildir.

Suçun maddi unsurunu oluşturan hareketlerin yapılması ve neticenin gerçekleşmesi halinde suç tamamlanmış olur.

Soykırım zamanaşımına uğramaz.

Ancak suçu oluşturan icra hareketlerinin failin elinde olmayan nedenlerle kesilmesi mümkündür. Bu durumda hareketlerin neticeyi gerçekleştirmede yakınlık derecesine göre faile teşebbüsten ceza verilecektir.

Soykırım suçu çerçevesinde işlenen her kasten öldürme ve yaralama suçu ayrı soykırım suçu sayılır. Mağdur sayısınca gerçek içtima hükümleri uygulanır.

Soykırım suçu bir kişi tarafından işlenebileceği gibi birden fazla kişi tarafından da işlenebilir. Bu durumda iştirak söz konusu olacaktır.

Soykırım Suçunda Zamanaşımı

Soykırım suçunda zamanaşımı işlememektedir.

Türk Ceza Kanunu m. 76/4 bu husus açıkça hüküm altına alınmıştır.

Soykırım Suçunun Cezası

Soykırım suçu failine ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verilir. Ancak, soykırım kapsamında işlenen kasten öldürme ve kasten yaralama suçları açısından, belirlenen mağdur sayısınca gerçek içtima hükümleri uygulanır.

Av. Ahmet EKİN & Şevval Asude DOĞAN