Hürriyete Karşı Suçlar ve Cezaları

Hürriyete karşı suçların koruduğu hukuki menfaat, kişinin özgürlüğüdür.

Hürriyete karşı suçlar, Türk Ceza Kanunu’nda ayrı bir suç olarak kategoride düzenlenmiştir. Kanunda kişinin davranış özgürlüğü, düşüncesi ve davranışlarına dair müdahale olmaksızın özgürce hareket etmesi, hür iradede bulunması koruma altına alınmıştır.

Kişinin bu yaşamsal faaliyetlerini kısıtlayan her türlü fiil suç teşkil edip 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunun 106-124 üncü maddeleri arasında hürriyete karşı suçlar başlığında ayrı ayrı düzenlenmiştir.

Tehdit Suçu ve Cezası

Tehdit suçunun konusu kişinin hareket etme ve karar verme özgürlüğüdür. Bu maddedeki düzenlemede kişilerin huzur ve sükûnu korunur ve güvensizlik hissinin meydana gelmesinin engellenmesi amaçlanır.

Kişinin gelecekte haksız bir zarar ya da kötülüğe uğrayacağından bahisle kişiye bildirimde bulunulmasıdır. Tehdit suçu, kişinin canına ya da malvarlığına yönelik korkutma amacıyla yapılacaktır.

Tehdit suçunun basit halinde, hapis cezası, 6 aydan 2 yıla kadardır. Ancak tehdit suçu, malvarlığına yönelik ise kişi 6 aya kadar hapis veya adli para cezasıyla cezalandırılacaktır.

Tehdit suçunun basit hali şikâyete tabidir, nitelikli hali ise şikâyete bağlı olmayıp soruşturması resen devam edecektir.

Şantaj Suçu ve Cezası

Bir kimseyi yükümlü olduğu bir şeyi yapmaya ya da yapmamaya zorlanmasıdır. Korunan hukuki değer kişinin karar verme ve hareket etme özgürlüğüdür. Kişinin serbest hareket etme özgürlüğünü engelleyen şantaj suçunda, mağdura bir şeyi yapmaya zorlamaktadır, mağduru haksız çıkar sağlanmasıdır.

Şantaj suçunu işleyen kimse hakkında, 1 yıldan 5 yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası öngörülmüştür.

Şantaj suçu, şikâyete bağlı bir suç değildir, mağdurun şikâyetçi olmadığını bildirmesi ya da şikâyetini geri çekmesi halinde yargılama aşamasına bir etkisi olmayacaktır.

Cebir Suçu ve Cezası

Cebir, fiziki baskıdır. Cebre maruz kalan kişi bu fiziki gücün meydana getirdiği acının etkisiyle belli bir davranışa bulunmaya zorlanır.

Cebir suç aynı zamanda kasten yaralama suçunu da oluşturur. Cebir suçu işleyen kimse hakkında kasten yaralama suçundan dolayı verilecek olan ceza üçte birinden yarısına kadar arttırılacaktır.

Cebir suçu, şikâyete tabi bir suç değildir.

Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçu ve Cezası

Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu, kişinin bir yere gitmek ya da bir yerde kalmak olan tercihinden ya da özgürlüğünden mahrum edilmesidir. Kişinin bir yerden bir yere gitmesini ya da bir yerde kalmasını önleyen davranış, kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçudur.

Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun cezası, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezasıdır. Fiili işlediği sırada cebir, tehdit ya da hile kulanı ise iki yıldan yedi yıla kadar fail hapis cezası ile cezalandırılacaktır.

Şikâyete tabi suçlar kategorisinde değildir, bu nedenle savcılık tarafından resen soruşturulacaktır. Şikâyete tabi suç olmadığından herhangi bir şikâyet süresi de bulunmamaktadır.

Eğitim ve Öğretim Hakkının Engellenmesi Suçu ve Cezası

Eğitim ve öğretim hakkının engellenmesi suçu, özel veya devlet kurumu fark etmeksizin eğitim ve öğretime bağlı olan kamu hizmeti faaliyetinin engellenmesi suçudur.

Eğitim ve öğretim suçunda, eğitim ve öğretime bağlı olarak kamu hizmeti verilmesi, kuruluş adına iznin var olması gerekmektedir. Eğitim faaliyetinin yürütüldüğü yere yapılan saldırı, kişinin eğitim hakkının engellenmesi, öğrencilerin birlikte kaldığı yerlere yönelik olarak yapılan saldırı ile eğitim hakkının engellenmesi ile suç işlenmiş olacaktır.

Eğitim ve öğretim hakkının engellenmesi suçunun cezası 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezasıdır.

Şikâyete tabi bir suç değildir, savcılık tarafından resen soruşturma başlatılır.

Kamu Hizmetlerinden Yararlanma Hakkının Engellenmesi Suçu ve Cezası

Kamu hizmetlerinden yararlanma hakkının engellenmesi suçu, kamu kurumlarında veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarında verilen ya da kamu makamlarının verdiği izne dayalı olarak sunulan hizmetlerden yararlanılmasına engel teşkil eden bir fiil sonucunda oluşmaktadır.

Kamu hizmetlerinden yararlanma hakkının engellenmesi suçunun cezası iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasıdır.

Siyasi Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçu ve Cezası

Cebir veya tehdit kullanarak, bir kimseyi dinî, siyasî, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya veya değiştirmeye zorlayan ya da bunları açıklamaktan, yaymaktan meneden kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Dinî ibadet ve ayinlerin toplu olarak yapılmasının, cebir veya tehdit kullanılarak ya da hukuka aykırı başka bir davranışla engellenmesi hâlinde, yukarıdaki fıkraya göre ceza verilir.

İnanç, Düşünce ve Kanaat Hürriyetinin Kullanılmasının Engellenmesi Suçu ve Cezası

Kişinin din, sosyal, siyasi, felsefi yönde inancını yerine getirme, düşüncelerini ve kanaatini dile getirme yönünde özgürlüğü bulunmaktadır.

İnanç, düşünce ve kanaat hürriyetinin kullanılmasının engellenmesi halinde, kişi bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktır. Din inancın gereğinin yerine getirilmesinin veya dini ibadet veya ayinlerinin bireysel ya da toplu yapılmasının, cebir ve tehdit kullanarak engellenmesi halinde de bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmedilecektir.

Şikâyete tabi suçlar arasında yer almamaktadır. Bu nedenle savcılık soruşturmayı doğrudan başlatacaktır.

Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçu ve Cezası

Konut dokunulmazlığının ihlali suçu, bir kimsenin konutuna, konutunun eklentilerine rızasına aykırı olarak girip veya rıza ile girdikten sonra konuttan çıkmama durumunda işlenmiş olur.

Konut dokunulmazlığının ihlalinde; fail, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktır. Silah ya da cebir, tehditle ya da gece vakti işlenmesi halinde ise 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktır.

Konut dokunulmazlığının ihlali suçu şikâyete tabi suçlar arasındadır, kişinin şikâyetçi olmaması halinde kamu davası açılmayacaktır.

İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali Suçu ve Cezası

İş ve çalışma hürriyetinin ihlali suçu, kişinin gelir elde etmek amacıyla çalışmasının ihlal edilmesi halinde işlenmiş olacaktır.

Çalışma özgürlüğü, Anayasada da hüküm altına alınmış olup ihlali halinde ihlal eden kişi, yaptırım ile karşılaşacaktır. İş ve çalışma hürriyetinin ihlal edilmesinde, fail altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktır.

İş ve çalışma hürriyetinin ihlali suçu şikâyete tabi bir suç olup şikâyet edilmemesi halinde savcılık tarafından resen soruşturulmaz.

Sendikal Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçu ve Cezası

Bir kimseye karşı bir sendikaya üye olmaya veya olmamaya, sendikanın faaliyetlerine katılmaya veya katılmamaya, sendikadan veya sendika yönetimindeki görevinden ayrılmaya zorlamak amacıyla, cebir veya tehdit kullanan kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Cebir veya tehdit kullanılarak ya da hukuka aykırı başka bir davranışla bir sendikanın faaliyetlerinin engellenmesi hâlinde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

Sendikal hakların kullanılmasının engellenmesi suçu şikâyete tabi suç olmayıp savcılık tarafından resen soruşturulacaktır.

Haksız Arama Suçu ve Cezası

Haksız arama suçu, bir kimsenin üzerini ya da eşyasının hukuka aykırı bir şekilde kamu görevlisi tarafından aranması işlenmiş olacaktır.

Usulsüz arama suçu, ancak kamu görevlisi tarafından işlenebilmektedir, bu yönüyle özgü bir suçtur.

Haksız arama suçunun işlenmesi halinde, fail hakkında üç aydan bir yıla kadar hapis cezası verilecektir.

Haksız arama suçu, şikâyete tabi suçlar arasında yer almamaktadır.

Dilekçe Hakkının Kullanılmasının Engellenmesi Suçu ve Cezası

Kişilerin kamu makamlarına yönelik olarak taleplerini, isteklerini dilekçe ile iletme hakkı bulunmaktadır. Dilekçe hakkı, hak arama özgürlüğü adına kullanılan bir araçtır.

Kişilerin belli bir hakkı kullanmak amacıyla başvurduğu dilekçenin hukuki bir neden olmaksızın kabul edilmemesi halinde dilekçe hakkının kullanılmasının engellenmesi suçu işlenmiş olacaktır.

Dilekçe hakkının kullanılmasının engellenmesi suçu işleyen fail hakkında, altı aya kadar hapis cezasına hükmedilecektir.

Nefret ve Ayrımcılık Suçu ve Cezası

İnsanlara karşı önyargılı davranarak farklı davranılması ile ayrımcılık yapılabilmektedir. Nefret duyarak ayrımcılık yapılması kanunda suç olarak belirtilmiştir.

Nefret ve ayrımcılık suçu, kişiye karşı ayrım yaparak taşınır ve taşınmaz malın satılmasının, devrinin veya kiraya verilmesinin engellenmesi, ayrım yapılarak hizmetin icrasının veya bu hizmetten yararlanılmasının engellenmesi, bir kişinin işe alınması veya alınmaması, olağan ekonomik etkinlikte bulunmasının engellenmesi halinde işlenmektedir.

Nefret ve ayrımcılık suçu, görüldüğü üzere seçimlik hareketli bir suç olup belirtilen hareketlerden birinin yapılması halinde işlenmiş olacaktır. Nefret ve ayrımcılık suçu işleyen kişi adına verilecek ceza bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıdır.

Şikâyete tabi bir suç olmayıp savcılık tarafından resen soruşturulur.

Kişilerin Huzur ve Sükûnunu Bozma Suçu ve Cezası

Kişilerin huzur ve sükûnunu bozma suçu Türk Ceza Kanunu’nun 123. Maddesinde düzenlenmiştir.

Sırf huzur ve sükûnunu bozmak maksadıyla bir kimseye ısrarla telefon edilmesi gürültü yapılması ya da aynı maksatla hukuka aykırı başka bir davranışta bulunması halinde mağdurun şikâyeti üzerine faile üç aydan bir yıla kadar hapis cezası verilir.

Bu hareket sırf mağdurun huzurunu ve sükûnunu bozmak için bilinçli ve isteyerek yapılmış olması halinde suç işlenmiş sayılır.

Haberleşmenin Engellenmesi Suçu ve Cezası

Haberleşmenin engellenmesi suçu, kişiler arasındaki haberleşmenin hukuka aykırı olarak engellenmesi halinde oluşmaktadır. Kamu kurumları arasındaki haberleşmeyi, basın ve yayın organlarının yayınının hukuka aykırı olarak engelleyen kişilere karşı daha ağır cezaya hükmolunur.

Bu suçta korunan hukuki değer haberleşme hürriyeti ile basın yayın hürriyetidir. Haberleşmenin engellenmesi suçunun basit halinin cezası, altı aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır. Ancak kamu kurumları arasındaki haberleşmeyi ve basın ve yayın organının yayınının hukuka aykırı olarak hukuka aykırı olarak engelleyen kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktır.

Haberleşmenin engellenmesi suçu, şikâyete tabi suç değildir. Savcılık tarafından soruşturma resen başlatılacaktır.

Av. Ahmet EKİN & Şevval Asude DOĞAN