Şantaj Suçu ve Cezası (TCK m. 107)

Şantaj, “herhangi bir çıkar sağlamak amacıyla bir kimseyi, kendisiyle ilgili lekeleyici, gözden düşürücü bir haberi yayma veya açığa çıkarma tehdidiyle korkutma” anlamına gelmektedir.

Şantaj suçunda bir korkutma söz konusu olduğu için tehdit suçu ile benzerdir. Ancak şantaj suçunda tehdit suçundan farklı olarak, kişiyi yapmak zorunda olmadığı bir şeyi yapmaya zorlama ya da bir şeyi yapmamaya zorlama söz konusudur.

Şantaj suçunun cezası bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adli para cezasıdır.

5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu m. 107’de şantaj suçu şu şekilde düzenlenmiştir;

• (1) Hakkı olan veya yükümlü olduğu bir şeyi yapacağından veya yapmayacağından bahisle, bir kimseyi kanuna aykırı veya yükümlü olmadığı bir şeyi yapmaya veya yapmamaya ya da haksız çıkar sağlamaya zorlayan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
• (2)Kendisine veya başkasına yarar sağlamak maksadıyla bir kişinin şeref veya saygınlığına zarar verecek nitelikteki hususların açıklanacağı veya isnat edileceği tehdidinde bulunulması halinde de birinci fıkraya göre cezaya hükmolunur.

Şantaj Suçu Nedir?

Şantaj suçu, failin mağduru, kanuna aykırı veya yükümlü olmadığı bir şeyi yapmaya veya yapmamaya ya da haksız çıkar sağlamaya zorlamadır.

Şantaj suçunun temel halinin cezası bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adli para cezasıdır.

Şantaj suçunda mağdurun özgürlüğü kısıtlanmaktadır. Kişinin özgür şekilde hareket etme veya etmeme haklarına saldırı söz konusudur.

Şantaj Suçunun Maddi Unsurları Nelerdir?

Şantaj suçunun maddi unsurları “fail-mağdur, hareket, konu” gibi hususlar tartışılabilir. Bu unsurları tek tek açıklamak gerekirse;

Şantaj Suçunda Fail- Mağdur Unsuru

Şantaj suçunda fail bir özellik göstermez. Herkes bu suçun faili olabilir.

Mağdur bakımından da şantaj suçunun ayırt edici özelliği yoktur. Bu nedenle bu suç fail ve mağdur bakımından özgü suç niteliğinde değildir. Ancak tüzel kişiler bu suçta zarar gören konumunda olabilir.

Şantaj Suçunda Fiil Unsuru

TCK m. 107’1 de şantaj suçunu oluşturan fiil, hakkı olan veya yükümlü olduğu bir şeyi yapacağından veya yapmayacağından bahisle, bir kimseyi kanuna aykırı veya yükümlü olmadığı bir şeyi yapmaya veya yapmamaya ya da haksız çıkar sağlamaya zorlamaktır. Buna göre iki farklı fiil unsuru vardır. Bunlar;

• Hakkı olan bir şeyi yapacağından veya yapmayacağından bahisle icbar,
• Yükümlü olduğu bir şeyi yapacağından veya yapmayacağından bahisle icbar.

Mesela, bir futbol takımının başkanına, takımındaki futbolcuların doping kullandığına yönelik haberlerin basında yer almaması için sahip oldukları basın yayın kuruluşuna bağış yapmaya zorlanması halinde şantaj suçu söz konusudur.

Burada bir basın yayın organı sahip olduğu haber yapma hakkını kötüye kullanmakta; mevcut olan doping ihlalini haber yapmamak için başkandan haksız menfaat temin etmektedir. Yine mesela, komşusunun evine giren hırsızı gören şahsın, hırsızdan kendisini ihbar etmemesi için çaldığı şeylerden pay istemesi halinde şantaj suçu oluşur.

Bir kişinin kanuni bir hakkını kullanacağından bahisle başka bir kimseyi tehdit etmesi şantaj suçuna vücut vermez. Sahip olduğu restorandın kasasından para çalan garsonu gören kişinin, garsona “bir daha aynı şey tekrarlanırsa seni şikâyet ederim” söylemi şantaj suçuna sebep olmaz. Ancak “seni şikâyet etmemi istemiyorsan 3 ay boyunca burada maaşsız çalışacaksın” ifadesi şantaj suçunu doğurur.

TCK m. 107/2 de şantaj suçunu oluşturan fiil bir kişinin şeref ve saygınlığına zarar verecek nitelikteki hususların açıklanacağı veya isnat edileceği yönündeki tehdittir. Burada öncelikle maddede geçen şeref, saygınlık ve isnat etme terimlerinin açıklanması gerekmektedir.

Şantaj Suçunda Konu Unsuru

Konu suçun üzerinde işlendiği şeydir. Yani suça konu olan şeydir. Ancak konu ve korunan hukuki değer farklıdır. Şantaj suçunun konusu failin haksız çıkar sağlamak için mağduru zorladığı şeydir.

Şantaj Suçunun Manevi Unsuru Nedir?

Şantaj suçunun taksirli hali kanunda düzenlenmediği için bu suç ancak kasten işlenebilir. Yani fail mağduru hukuka aykırı şekilde bir şeyi yapmaya ya da yapmamaya zorladığını bilmeli ve bunu istemelidir.

Şantaj Suçunda Hukuka Aykırılık Unsuru

Şantaj suçunda hukuka aykırılık bir özellik göstermez. Ancak birinci fıkra bakımından fail hakkı olan veya yükümlü olduğu bir şeyi yapacağından bahsetmektedir.

Hukuk düzeni içinde bir kişinin hakkı olan veya yükümlü olduğu bir şeyi yapması hukuka aykırılık teşkil etmez.

Şantaj Suçunun Özel Görünüş Biçimleri

Şantaj suçunun özel görünüş biçimleri tıpkı diğer suçlarda olduğu gibi teşebbüs, iştirak ve içtimadır.

Şantaj Suçunda Teşebbüs

Şantaj suçunun oluşabilmesi için mağdurun kanuna aykırı veya yükümlü olmadığı bir şeyi yapmaya veya yapmamaya ya da haksız çıkar sağlamaya zorlanması gerektiği yukarıda ayrıntılı olarak ifade edilmişti.

Şantaj suçu hareket bakımından sırf hareket suçudur. Yani fiilin işlenmesi ile suç tamamlanmış olur. Ayrıca bir netice aranmaz.

Mağdurun, failin yapmasını istediği şeyi yapması veya yapmaması gibi bir durum aranmaz. Bu nedenle kural olarak şantaj suçuna teşebbüs mümkün olmaz. Ancak icra hareketleri bölünebildiği oranda teşebbüs mümkündür.

Şantaj Suçunda İştirak

İştirak bakımından şantaj suçu bir özellik göstermez. Bu nedenle iştirakin her türlüsü şantaj suçunda gerçekleşebilir.

Şantaj Suçunda İçtima

Şantaj suçunun tekrarlanan davranışlarla işlenmesi mümkündür. Bu anlamda TCK m. 43/1’e göre, aynı suç işleme kararının icrası kapsamında tek bir kişiye karşı farklı zamanlarda birden fazla kez şantaj suçunun işlenmesi mümkündür.

Örnek vermek gerekirse; elinde bulundurduğu uygunsuz fotoğrafları para vermediği takdirde internette yayacağı şeklindeki tehditleri belirli aralıklarla mağdura bildiren failin cezasında zincirleme suç hükümleri uygulanmalıdır.

Şantaj Suçunun Cezası Nedir?

Şantaj suçu için kanunda öngörülen ceza bir yıl üç yıl arası hapis ve beşbin güne kadar adli para cezasıdır. Bu suçun cezasına bakıldığı vakit görevli mahkeme, Asliye Ceza Mahkemesi olarak karşımıza çıkar.

Kanun maddesinde şikâyet de aranmadığı için suç re’sen soruşturulur. Ayrıca şantaj suçu Ceza Muhakemesi Kanunu m. 253’te düzenlenen suçlar arasında yer almadığı için uzlaşma kapsamında da değildir.

Şantaj Suçuna İlişkin Yargıtay Kararı

Sanığın, daha önce çalıştığı şirketten çıkarılması nedeniyle tazminat ve sigorta alacağı olduğu ve alacağını alamadığı gerekçesiyle şirkete hitaben yazdığı mektupta yer alan’’… parayı benim hesabıma yatırmazsanız 2007 yılında size Samsun’dan topladığım KDV fazlası faturaları maliyeye şikayet etmemi istemiyorsanız kestiğiniz parayı gönderiniz, ama göndermeseniz de olur, zaten maliye ihbarcıya tahsil ettiği paranın %10’nu veriyor. ‘‘ biçimindeki sözlerin TCK’nın 107/1 maddesinde düzenlenen şantaj suçunun kanuna aykırı ya da yükümlü olunmayan bir hususun yerine getirilmesini sağlamak için zorlama niteliğinde olmadığı ve hakkını aramaya yönelik olduğu gözetilmeden, yasal olmayan gerekçeyle mahkumiyet hükmü kurulması….” Yargıtay 4. CD Esas: 2013/8310 Karar: 2014/13395 Tarih: 24.4.2014

Ceza avukatı, tarafların hak kayıplarının önüne geçilebilmesi amacıyla gerek soruşturma gerekse de kovuşturma aşamasında büyük önem taşımaktadır. Herhangi bir ceza yargılamasının tarafı olmanız halinde Ekin Hukuk Bürosu ile iletişime geçerek ceza hukuku alanında tecrübeli avukatlarımızdan hukuki destek alabilirsiniz.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Muzaffer TAŞ